Το Σατυρικόν ήταν γραμμένο σε δεκαέξι τουλάχιστον βιβλία από τα οποία σώζονται το 15ο και 16ο κι αυτά όχι ολόκληρα. Αντίθετα από ό,τι θα περίμενε κάποιος από ένα «διαιτητή της κομψότητος», και παρά την επίκληση του Επίκουρου που γίνεται σ’ αυτό, το έργο είναι ρεαλιστικό μέχρι χυδαιότητος, οι ήρωές του ελεεινοί παλιάνθρωποι και οι περιπέτειές τους αισχρές. Διατυπώθηκε η άποψη ότι, αν το έγραψε ο Πετρώνιος του Νέρωνα, ήταν μια αμείλικτη γελοιογραφία των ηθών της Ρώμης, και ειδικά των νεόπλουτων απελεύθερων (πασόκων), εκ μέρους ενός πατρικίου.
Βασική πηγή των πληροφοριών για την ζωή του Πετρώνιου είναι ο Τάκιτος. Κατ’ αυτόν ο Πετρώνιος «κοιμόταν τη μέρα κι εργαζόταν ή διασκέδαζε τη νύχτα, και με την ακόλαστη ζωή του έγινε τόσο διάσημος όσο άλλοι με την ενεργητικότητά τους». Για λίγο διετέλεσε διοικητής της επαρχίας της Βιθυνίας και το 62 ή 63 μ.Χ. ύπατος.
Έγινε μέλος του στενού κύκλου του Νέρωνα και η γνώμη του για θέματα αισθητικής ήταν νόμος (εξ ου και η προσωνυμία arbiter elegantiae). Αλλά η επιρροή του Πετρώνιου στον Νέρωνα προκάλεσε την εχθρότητα του διοικητή της αυτοκρατορικής φρουράς Τιγγελίνου, ο οποίος το 66 τον διέβαλε στον αυτοκράτορα ως ενεχόμενο σε συνωμοσία εναντίον του.
Προκειμένου να υποστεί τις ταπεινώσεις και βασάνους που θα προηγούνταν της βέβαιης θανάτωσής του, ο Πετρώνιος έκοψε τις φλέβες του, τις τύλιξε προσωρινά με επιδέσμους και πέρασε τις τελευταίες του ώρες τρώγοντας, πίνοντας, ακούγοντας μουσική και συζητώντας για ποίηση. Συνέταξε επίσης την ώρα εκείνη ένα κατάλογο των σεξουαλικών διαστροφών του Νέρωνα κατονομάζοντας και τους συντρόφους του των οργίων. Τον έστειλε στον αυτοκράτορα και ξετύλιξε τους επιδέσμους.
“The man who emerges with fame, from the school of stern art,
Whose mind gropes for lofty ideals, to bring them to light,
Must first, under rigid frugality, study his part;
Nor yearn for the courts of proud princes who frown in their might:
Nor scheme with the riff-raf, a client in order to dine,
Nor can he with evil companions his wit drown in wine
Nor sit, as a hireling, applauding an actor’s grimace.
But, whether the fortress of arms-bearing Tritonis smile
Upon him, or land which the Spartan colonials grace,
Or home of the sirens, with poetry let him beguile
The years of young manhood, and at the Maeonian spring
His fortunate soul drink its fill: Then, when later, the lore
Of Socrates’ school he has mastered, the reins let him fling,
And brandish the weapons that mighty Demosthenes bore.
Then, steeped in the culture and music of Greece, let his taste
Be ripened and mellowed by all the great writers of Rome.
At first, let him haunt not the courts; let his pages be graced
By ringing and rhythmic effusions composed in his home
Next, banquets and wars be his theme, sung in soul-stirring chant,
In eloquent words such as undaunted Cicero chose.
Come! Gird up thy soul! Inspiration will then force a vent
And rush in a flood from a heart that is loved by the muse!”
Whose mind gropes for lofty ideals, to bring them to light,
Must first, under rigid frugality, study his part;
Nor yearn for the courts of proud princes who frown in their might:
Nor scheme with the riff-raf, a client in order to dine,
Nor can he with evil companions his wit drown in wine
Nor sit, as a hireling, applauding an actor’s grimace.
But, whether the fortress of arms-bearing Tritonis smile
Upon him, or land which the Spartan colonials grace,
Or home of the sirens, with poetry let him beguile
The years of young manhood, and at the Maeonian spring
His fortunate soul drink its fill: Then, when later, the lore
Of Socrates’ school he has mastered, the reins let him fling,
And brandish the weapons that mighty Demosthenes bore.
Then, steeped in the culture and music of Greece, let his taste
Be ripened and mellowed by all the great writers of Rome.
At first, let him haunt not the courts; let his pages be graced
By ringing and rhythmic effusions composed in his home
Next, banquets and wars be his theme, sung in soul-stirring chant,
In eloquent words such as undaunted Cicero chose.
Come! Gird up thy soul! Inspiration will then force a vent
And rush in a flood from a heart that is loved by the muse!”
