Οι δανειστές ζητούν μέτρα, η κυβέρνηση δεν τα αντέχει και αναζητεί την ισορροπία της που διαταράχθηκε μετά τις τορπίλες του υπουργού Αμυνας κατά του αντιπροέδρου
Η εβδομάδα ξεκίνησε με ένα ξαφνικό τηλεφώνημα στο Eurogroup. Και τελείωσε με μια αναπάντεχη ενδοκυβερνητική κόντρα στη Βουλή. Το τρίγωνο είναι ένα σχήμα που συνήθως προκαλεί αστάθεια. Και η αλήθεια είναι ότι σε αμφότερες τις περιπτώσεις είχαμε τριγωνικές σχέσεις με όλα τα επακόλουθα. Το ένα τρίγωνο είναι μεταξύ ΔΝΤ, Αθήνας και Ευρωπαίων. Το άλλο τρίγωνο είναι μεταξύ Βενιζέλου, Αβραμόπουλου και Τσίπρα. Το πρώτο τρίγωνο έχει καύσιμα και μέτρα. Το δεύτερο τρίγωνο έχει συμβάσεις και υποβρύχια. Οποιος δεν είναι καλός στην πολιτική τριγωνομετρία μπερδεύτηκε, αλλά η εξίσωση λύνεται.
«Γιάννη, καλημέρα εδώ Τόμσεν»
Οι πιέσεις της τρόικας και οι κοινοβουλευτικές αντοχές της κυβέρνησης
Στο τηλεφώνημα της Δευτέρας, καλών είναι ο Πολ Τόμσεν και καλούμενος ο Γιάννης Στουρνάρας. Το ήπιο ταμπεραμέντο των Σκανδιναβών είναι και λίγο μύθος. Οι Νορβηγίδες δέρνουν. Ο Σουηδός Καρλ Μπιλτ ήταν ο πιο ερειστικά φιλότουρκος ευρωπαίος πολιτικός. Και ο Δανός του ΔΝΤ είναι εμφανώς εκνευρισμένος όταν καλεί τον έλληνα υπουργό Οικονομικών. Τον ενοχλεί το επίδομα θέρμανσης αλλά λαμβάνει απάντηση «εσείς δεν το είδατε» που συνοδεύεται από απορία: «Ετσι κι αλλιώς υπάρχει πλαφόν, άρα ποιο είναι το πρόβλημα;». Πιο ζόρικη – αλλά και πιο ουσιαστική – είναι η κουβέντα για την επιμονή της κυβέρνησης – από Σαμαρά, Βενιζέλο, Στουρνάρα και κάτω – να αποκλείει εκ των προτέρων τα λεγόμενα «οριζόντια εισπρακτικά μέτρα».
Στην Ουάσιγκτον, όπου έχει την έδρα του το ΔΝΤ, έχουν εμπειρία από διαπραγματεύσεις. Και ξέρουν μια κόκκινη γραμμή όταν τη βλέπουν. Μια κυβέρνηση που λέει δημοσίως – σε όλους τους τόνους και με όλες τις ευκαιρίες – ότι δεν θα κάνει κάτι, δεσμεύεται απέναντι στην κοινή γνώμη της χώρας της. Και περνάει ένα μήνυμα στην άλλη πλευρά ότι αν αυτό γίνει τότε δεν θα μπορέσει να συνεχίσει. Δηλαδή θα πάει για εκλογές – κοινώς, αντίο. Οργανισμός σκληρός, φτιαγμένος για να προστατεύει τους δανειστές και όχι τις χήρες και τα ορφανά, το ΔΝΤ δεν γνωρίζει περιορισμούς στο πώς διαπραγματεύεται. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν περιπτώσεις χωρών που το έχουν αντιμετωπίσει επιτυχώς. Η πιο κοντινή σε εμάς είναι η Τουρκία, όπου ο μύθος Ερντογάν στηρίχτηκε στον τρόπο με τον οποίο αυτός χειρίστηκε το ΔΝΤ έχοντας τα κλιμάκια μήνες στο περίμενε – την ίδια ώρα, βέβαια, που έκανε διαρθρωτικές αλλαγές, έσπασε τα ολιγοπώλια και χειρίστηκε έξυπνα την τουρκική λίρα.
«Καλύτερα να παραδώσουμε…»
Υπάρχει όμως θέμα οριζόντιων μέτρων; Δεν υπάρχει. Στα μεγάλα υπουργικά γραφεία – ιδίως αυτά που έχουν θέα στη Βουλή – το ενδεχόμενο προκαλεί σήκωμα των ώμων και την ατάκα: «Αν είναι να πάρουμε οριζόντια μέτρα, τότε καλύτερα να παραδώσουμε στον ΣΥΡΙΖΑ». Οι ουσιαστικές διαπιστώσεις είναι συνήθως ταυτόσημες στην πολιτική – δηλαδή διατρέχουν τα αντίπαλα στρατόπεδα. Το τελευταίο δεκαήμερο, ο Αλέξης Τσίπρας σε κουβέντα που είχε με πρόσωπο που τον επισκέφθηκε από το εξωτερικό επέμενε να μάθει, κυρίως, ένα πράγμα: αν η κυβέρνηση θα υποχρεωθεί να πάρει οριζόντια μέτρα. Προφανώς θεωρεί ότι κάτι τέτοιο φέρνει τον ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία.
Αλλο όμως η πολιτική. Και άλλο η σκληρή πραγματικότητα των δημοσιονομικών. Αν το 2013 τρέχουμε με πλεόνασμα, το 2014 εμφανίζεται χρηματοδοτικό κενό. Πόσο; Από 700 εκατομμύρια ευρώ μέχρι 1,7 δισ. ευρώ ή και παραπάνω ανάλογα ποιος ερωτάται, ποιος κάνει τον υπολογισμό, τι παραδοχές βάζει και αν είναι στην Ελλάδα ο ερωτώμενος ή στο εξωτερικό. Το χρηματοδοτικό κενό θέτει ζήτημα αντιμετώπισής του εκ των προτέρων. Δηλαδή, για να ξέρουμε τι λέμε, ήδη από τον προϋπολογισμό του Δεκεμβρίου.
Η κατηγορηματική άρνηση των οριζόντιων μέτρων δεν έχει μόνο να κάνει με την κατακραυγή της κοινωνίας. Εχει να κάνει και με την επίγνωση που έχουν τόσο στη ΝΔ όσο και στο ΠΑΣΟΚ ότι, από πλευράς νομοθετικού έργου, «η Βουλή αυτή», όπως λέει κορυφαίο στέλεχος της Ιπποκράτους με μεγάλη πολιτική εμπειρία, «είναι ζωντανός νεκρός». Με λιγότερο νεκροφιλική ορολογία, οι Κοινοβουλευτικές Ομάδες της συμπολίτευσης δεν πρόκειται να ψηφίσουν άλλα μέτρα. «Μόνο μικροπραγματάκια περνάνε πια…». Πιθανή εξαίρεση, ένα πακετάρισμα που να έχει μαζί λύση για το χρέος και έξοδο στις αγορές. Είναι το τρίπτυχο που ξεκλειδώνει τη θύρα προς την έξοδο από την κρίση. Κι εδώ όμως θα έχουμε τζαρτζαρίσματα όπως φάνηκε στην επίσκεψη του Τόμας Βίζερ της Νομισματικής Επιτροπής.
Ο Στουρνάρας δεν καταλαβαίνει γιατί η μετακύλιση ομολόγων – που θα μας καλύψει έως το 2015-16 – θεωρείται νομισματική χρηματοδότηση, κατά τη διατύπωση Ασμουσεν. Το ίδιο έχει γίνει με την Ιρλανδία, ενώ με το πρόγραμμα LTRO η ΕΚΤ δίνει λεφτά στις ιταλικές τράπεζες που μετά πάνε και αγοράζουν ιταλικά ομόλογα. Ο έλληνας υπουργός ήταν ευγενής και δεν τα είπε δημοσίως – αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα τα πει την επόμενη φορά. Τούτων δοθέντων, αν δεν συγκροτηθεί γερμανική κυβέρνηση και δεν ξέρουμε ποιος είναι ο υπουργός Οικονομικών – το ενδιαφέρον του Ασμουσεν για τη θέση ίσως εξηγεί τη σκλήρυνση – δεν μπορούμε να εκτιμήσουμε τι είδους λύση θα υπάρξει για το χρέος και αν αυτή θα προκύψει πριν από το τέλος του έτους. Δηλαδή αν θα έχουμε πακετάρισμα ή όχι.
Κάτι όμως που δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν λύσεις για το χρηματοδοτικό κενό του 2014. Η υπέρβαση οφείλεται στο ότι δεν έγιναν περαιτέρω περικοπές στους ενστόλους, δεν εφαρμόστηκε το ένα τοις χιλίοις του Κουτρουμάνη στον τζίρο των επιχειρήσεων για την ενίσχυση του Ασφαλιστικού, όπου έχουν δημιουργηθεί και άλλα προβλήματα αφού η μετάβαση από τα 65 στα 67 έτη και άλλες ρυθμίσεις δεν απέδωσαν. Οπως εξηγεί η ίδια πηγή, πάντα από το ΠΑΣΟΚ, «είναι λογικό να συμβαίνουν αυτά σε μια οικονομία που έχει ενάμιση εκατομμύριο ανέργους».
Πώς αντιμετωπίζονται όμως; Στα ήδη ψηφισμένα μέτρα υπάρχει, εξηγείται, νομοθετική πρόβλεψη που επιτρέπει το περαιτέρω ψαλίδισμα των επικουρικών συντάξεων αλλά και το «να μπει χέρι στον ΟΑΕΕ» κάτι που προεξοφλείται. Από εκεί και πέρα, εφόσον δεν θα υπάρξουν άλλα οριζόντια μέτρα, η κυβέρνηση έχει τη λύση των στοχευμένων μειώσεων δαπανών εκεί που υπάρχει πρόβλημα – «όπως, ας πούμε, έγινε με το κλείσιμο της ΕΡΤ». Σύμφωνοι. Δεν έχουν όλα αυτά πολιτικό κόστος; «Εχουν», είναι η απάντηση, «όχι όμως ότι θα βγει ο κόσμος στον δρόμο. Απλώς αυτοί που θα χάσουν τις συντάξεις, θα το φυλάξουν και στις επόμενες εκλογές θα πάνε στον ΣΥΡΙΖΑ – αν ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει διαλυθεί μέχρι τότε με δεδομένη την αστάθεια στην αριστερή του πλευρά».
