Της Αφροδίτης Θεοπεφτάτου *
Η Κεφαλονιά, η Ιθάκη και η γύρω τους θαλάσσια περιοχή είναι η πιο σεισμογενής περιοχή της Ευρώπης. Για άλλη μια φορά δοκιμάζουμε τις αντοχές μας κύρια το Ληξούρι και τα γύρω χωριά του ύστερα από τη σεισμική δραστηριότητα που ξεκίνησε την Κυριακή, 26 Ιανουαρίου του 2014.
Η ένταση των δύο μεγάλων σεισμών ήταν της τάξης των 6 R. Η επιτάχυνσή τους εντυπωσιακά ψηλή καταγράφηκε από 0,40 μέχρι 0,68g, ενώ σύμφωνα με τις ισχύουσες προδιαγραφές η απαιτούμενη από το νόμο για τον υπολογισμό των κτιρίων επιτάχυνση είναι 0,36g. Δηλαδή και στους δύο σεισμούς καταγράφηκαν επιταχύνσεις μεγαλύτερες των αναμενόμενων από την πολιτεία. Δύο επί πλέον δυσμενείς παράγοντες ήταν το μικρό εστιακό βάθος (μικρότερο των 10 χλμ.) και το ότι τα επίκεντρα αυτών και των μετασεισμών βρισκόντουσαν στην ξηρά.Άλλοι προγενέστεροι σεισμοί μεγαλύτερης έντασης που είχαν επίκεντρο σε θαλάσσια περιοχή είχαν πολύ μικρότερες επιπτώσεις στο δομημένο περιβάλλον. Ο εκρηκτικός συνδυασμός των παραπάνω μεγεθών με το γεγονός ότι δεν είχαμε καμία κατάρρευση κτιρίου και κανένα θύμα, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι τα κτίριά μας ανταποκρίθηκαν θετικά σ’ αυτή την πρόκληση και επίσης ότι υπάρχει γενική συνείδηση του τεχνικού κόσμου (μηχανικών, κατασκευαστών, μαστόρων) και των ιδιοκτητών για την αντισεισμική θωράκιση.
Σύμφωνα με τα μέχρι σήμερα στοιχεία, και ενώ η καταγραφή βρίσκεται σε εξέλιξη, οι μισές κατοικίες στην περιοχή του Ληξουρίου είναι προσωρινά ακατάλληλες για χρήση. Σ’ αυτό το ποσοστό συνυπολογίζονται τόσο αυτές που έχουν φτάσει πριν το όριο της κατάρρευσης, όσο και αυτές που απαιτούν μικροεπισκευές για να κατοικηθούν (κεραμίδια στις στέγες, τοιχοποιίες). Από πολλά μέσα ενημέρωσης αυτά τα μεγέθη παρερμηνεύτηκαν και συνεπικουρούντων των δηλώσεων-προβλέψεων διαφόρων παραγόντων και επιστημόνων, είχαν ως αποτέλεσμα να ενταθεί η ανασφάλεια και το δέος που έτσι κι αλλιώς επικρατεί σε αυτά τα φυσικά φαινόμενα. Μια υγιή διέξοδο ωστόσο, αποτέλεσε η ψυχραιμία και πολλές φορές το χιούμορ μας.
Με αφορμή αυτό το φυσικό φαινόμενο, που για μας ήταν ή θα έπρεπε να είναι αναμενόμενο, ήρθαμε αντιμέτωποι με μία σειρά από χρόνιες ελλείψεις, παραλείψεις και συγκεκριμένες πολιτικές επιλογές. Ελλείψεις που έχουν να κάνουν με τα έργα υποδομής, με τη συντήρηση των δημόσιων κτιρίων αλλά και με την εγκατάλειψη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Τα περισσότερα δημόσια κτίρια έχουν κατασκευαστεί μετά τους σεισμούς του 1953.
Πέραν της κόπωσης λόγω ηλικίας, αν συνυπολογίσουμε τις δυσμενείς επιπτώσεις του παραθαλάσσιου περιβάλλοντος και των παρεμβάσεων σ’ αυτά για λόγους λειτουργικότητας, συμπεραίνουμε ότι οι έλεγχοι και η συντήρηση θα έπρεπε να είναι αυτονόητοι. Γενικά όταν κατασκευάζεται ένα έργο, θα πρέπει να εξασφαλίζεται θεσμικά ένα ποσό ανάλογο του κόστους κατασκευής του για την συντήρησή του ανά πενταετία. Δυστυχώς αυτή η πρόβλεψη δε λαμβάνεται υπόψη σε κανένα προϋπολογισμό (εθνικό-περιφερειακό-δημοτικό) λες και οι κατασκευές είναι υποχρεωμένες να μας υπηρετούν αιώνια.
Οι κρηπιδότοιχοι των λιμανιών Αργοστολίου και Ληξουρίου είναι κι αυτοί της ίδιας εποχής, κατασκευασμένοι πάνω σε προσχώσεις. Αναληματικοί τοίχοι της ίδιας και προγενέστερης εποχής, που κατέρρευσαν, έχουν αποκλείσει ένα μεγάλο μέρος του δευτερεύοντος οδικού δικτύου. Δεν είναι δυνατόν στην πιο σεισμογενή περιοχή της Ευρώπης, να μην έχουμε εξασφαλίσει θεσμικά ένα πλήρες και συγκεκριμένο πρόγραμμα παρακολούθησης και εξασφάλισης αυτής της πολύτιμης δημόσιας περιουσίας.
Οι επιπτώσεις από τους σεισμούς στην κοινωνία σε συνδυασμό με τις μνημονιακές πολιτικές των τελευταίων χρόνων εντείνουν την κοινωνική απορρύθμιση έτσι, ώστε, αν δεν ληφθούν γενναίες αποφάσεις, θα έχουμε ένα εκρηκτικό μίγμα με απρόβλεπετες συνέπειες. Η εφεδρεία, η κινητικότητα και διαθεσιμότητα των υπαλλήλων στέρησε από τους δημόσιους φορείς έμπειρα και ικανά στελέχη. Είναι συγκινητική η πρόταση των υπαλλήλων του Τομέα Αποκατάστασης Σεισμοπλήκτων (ΤΑΣ) Αχαϊας, που ενώ βρίσκονται σε διαθεσιμότητα, προσφέρθηκαν να βοηθήσουν εθελοντικά προκειμένου να αξιοποιηθεί η τεχνογνωσία τους.
Σ’ αυτή τη φάση της έκτακτης ανάγκης που ζούμε, καθημερινά προβλήματα ζητούν επιτακτικά λύση. Η ασφαλής και αξιοπρεπής στέγαση των άστεγων, η αποκατάσταση του δικτύου ύδρευσης, η αποφυγή επιδημιών, η προστασία των πολιτών από έκνομες πράξεις. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι για να γίνουν όλα αυτά ταυτόχρονα και σύντομα, απαιτείται συντονισμός και συλλογικές δράσεις, απαιτούνται προτάσεις άμεσα υλοποιήσιμες, που θα πρέπει να εντάσσονται σ’ ένα μακροπρόθεσμο και ολοκληρωμένο σχεδιασμό και όχι εκ των υστέρων κριτική.
Τα δύσκολα όμως δεν πέρασαν αλλά βρίσκονται μπροστά μας. Υπάρχουν πολλοί συμπολίτες μας που τα βράδια δεν έχουν ένα μέρος να κοιμηθούν. Υπάρχουν επίσης προβλήματα σίτισης, ιδιαίτερα σοβαρά οικονομικά ζητήματα αλλά και θέματα ασφάλειας και διαφύλαξης των περιουσιών των πληγέντων. Γι’ αυτό χρειάζεται να προχωρήσουμε όλοι συγκροτημένα και όσο πιο γρήγορα γίνεται προκειμένου να αποκατασταθούν άμεσα οι υποδομές όπως το δίκτυο ύδρευσης, το οδικό δίκτυο, τα λιμάνια και το αεροδρόμιο. Να επαναλειτουργήσουν τα σχολεία και οι δημόσιες υπηρεσίες. Να γίνει η επίσπευση των εξαγγελιών της κυβέρνησης που αφορούν σε οικονομικές υποχρεώσεις πολιτών προς τα ταμεία, το κράτος και τις τράπεζες. Να δοθούν αρωγές στους πολίτες, όχι δάνεια και να υπάρξουν δωρεάν παροχές από τους οργανισμούς κοινής οφέλειας σε ηλεκτρικό ρεύμα, νερό και τηλέφωνο.
Κλείνοντας, θα ήθελα να επαναλάβω την πρότασή μου για τη σύσταση και λειτουργία ενός Σεισμολογικού Κέντρου Έρευνας και Μελέτης. Είμαστε η πιο σεισμογενής περιοχή της Ευρώπης και οφείλουμε να μετατρέψουμε αυτό το μειονέκτημα σε πλεονέκτημα, φέρνοντας τη γνώση μέσω της παρατήρησης στη σχετική επιστήμη. Και είναι γνωστό πως όταν η επιστήμη γνωρίζει ένα πρόβλημα, τότε είναι σε θέση να βρει τις απαραίτητες λύσεις.
* Η Αφροδίτη Θεοπεφτάτου είναι βουλευτής Κεφαλονιάς & Ιθάκης του ΣΥΡΙΖΑ- Πολιτικός μηχανικός
