Οι «δέκα πιο καυτές ζώνες του πλανήτη» που αφήνει πίσω του το 2014
ημερόδρομος | 30 δεκέμβρη 2014, 09:16
Το 2014 «γέννησε» νέα πεδία αντιπαράθεσης σε παγκόσμια κλίμακα, με συνέπεια το 2015 να προμηνύεται «θερμό» με τόσες ενεργές εστίες έντασης, διαμάχης και αβεβαιότητας. Ειδικοί, πολιτικοί, στρατιωτικοί και οικονομικοί αναλυτές κλήθηκαν να εκτιμήσουν για λογαριασμό των μεγαλύτερων ΜΜΕ διεθνώς τι μας περιμένει το νέο έτος, βάσει των εξελίξεων της χρονιάς που φεύγει, της δυναμικής των πραγμάτων και, φυσικά, των πιθανοτήτων στις «10 πιο καυτές ζώνες του πλανήτη».
Ας δούμε πρώτα, όμως, τι αφήνει πίσω του το 2014: Οικονομική ανισότητα, ανάπτυξη χωρίς νέες θέσεις εργασίας, πολιτική αστάθεια, αδύναμη δημοκρατία και κύματα εθνικισμού. Αυτές είναι οι πιο σοβαρές προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει ο κόσμος το 2015, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ.
Γεωγραφικά, ανά περιοχή, το συμβούλιο επισημαίνει ότι για τη Βόρεια Αμερική το μεγαλύτερο πρόβλημα θα είναι η ανισότητα, η Λατινική Αμερική θα συνεχίσει να αντιμετωπίζει την έξαρση διαφθοράς και η Αφρική την έλλειψη εκπαίδευσης, ενώ για την Ευρώπη το μεγαλύτερο στοίχημα θα είναι να ενθαρρύνει την ανάπτυξη και την καινοτομία. Συγκεκριμένα, οι προκλήσεις για τη νέα χρονιά:
♦ Αφρική: Εκπαίδευση, δημιουργία βιώσιμων συστημάτων διακυβέρνησης, έργα υποδομών, διαχείριση πολιτικών μεταβάσεων, κοινωνικές αναταραχές, ανεργία των νέων.
♦ Βόρεια Αμερική: Οικονομική ανισότητα, φυλετική ανισότητα, γεωπολιτικές αλλαγές, κλιματική αλλαγή.
♦ Ν. Αμερική: Διαφθορά, εκπαίδευση, οικονομική ανισότητα.
♦ Ευρώπη: Οικονομική ανάπτυξη, ανεργία (κυρίως ανεργία των νέων), σχέσεις Ε.Ε. – Ρωσίας.
♦ Ασία: Γεωπολιτικές εντάσεις, διαρθρωτικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις, διαχείριση της αστικοποίησης.
1. ΣΥΡΙΑ
Ο εμφύλιος και η βία που αιματοκυλούν τη Συρία απειλούν να εμπλέξουν με τη νέα χρονιά και τον Λίβανο, την Ιορδανία, αλλά και την Τουρκία. Το πιθανότερο σενάριο για το 2015; Το Ισλαμικό Κράτος και το καθεστώς του Άσαντ καταφέρουν να κατατροπώσουν και ό,τι έχει απομείνει από την αντιπολίτευση.
Ήδη, πάντως, στην Ιορδανία οι πρόσφυγες από τη Συρία αποτελούν το 1/10 του πληθυσμού της χώρας. Εξάλλου, τα τουρκικά σύνορα με τη Συρία αποτελούν πέρασμα τζιχαντιστών, με συνέπεια να αυξάνονται καθημερινά οι Τούρκοι που προσχωρούν στο ΙΚ, τάση που αναμένεται να συνεχιστεί.
2. ΙΣΡΑΗΛ
Μετά τις εκλογές του Μαρτίου 2015 στο Ισραήλ, εκτιμάται ότι μπορεί να ξεσπάσει μια τρίτη παλαιστινιακή εξέγερση, με βίαιες εχθροπραξίες μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων, με μαχητές να συρρέουν και από γειτονικές χώρες. Η Χαμάς, προσπαθώντας να αποκτήσει μεγαλύτερη πολιτική επιρροή, θα προσπαθήσει να ανοίξει νέο μέτωπο με το Ισραήλ από τη Δυτική Όχθη, ανανεώνοντας παράλληλα τις επιθέσεις από τη λωρίδα της Γάζας.
Να σημειωθεί ότι το πρόσφατο σχέδιο ψηφίσματος που υποβλήθηκε στον ΟΗΕ και περιλαμβάνει αποχώρηση των ισραηλινών κατοχικών δυνάμεων ώς το 2017 βρίσκει σε πολλά απρόθυμο το Ισραήλ, ειδικά για την επιστροφή στα σύνορα του 1967.
3. ΧΩΡΕΣ ΒΑΛΤΙΚΗΣ
Όσο η Ρωσία πιέζεται από τη Δύση τόσο ενδέχεται να καταφύγει σε τακτική υποδαύλισης αναταραχών στις ρωσικές μειονότητες σε Εσθονία και Λετονία, αλλά και στο Καλίνινγκραντ, τον ρωσικό θύλακα ανάμεσα σε Πολωνία και Λιθουανία. Οι χώρες της Βαλτικής είναι μέλη του ΝΑΤΟ κι έχουν μεγάλη παρουσία ρωσόφωνων πληθυσμών: Λετονία 26% ρωσόφωνοι, Εσθονία 25%, Λιθουανία 6%. Αν και επίθεση σε κάποια από αυτές τις χώρες θα σήμαινε αυτόματα επίθεση εναντίον του ΝΑΤΟ, ο φόβος τους για επιθετικές κινήσεις του Κρεμλίνου είναι αυξημένος. Ήδη φέτος ρωσικά μαχητικά πλησίασαν ανησυχητικά στον εναέριο χώρο της Λετονίας 200 φορές.
4. ΟΥΚΡΑΝΙΑ
Οι ανησυχίες, κυρίως της Δύσης, για το ουκρανικό ζήτημα περιλαμβάνουν για το νέο έτος την πιθανότητα ισχυρές δυνάμεις που στηρίζονται από τη Ρωσία να προελάσουν δυτικότερα, σε μια προσπάθεια δημιουργίας ενός διαδρόμου ένωσης με την Κριμαία.
Μια τέτοια κίνηση θα συναντούσε την άμεση αντίδραση ΗΠΑ και Ευρώπης, με ακόμα μεγαλύτερες οικονομικές κυρώσεις εναντίον της Μόσχας, αλλά κι αποφάσεων για στρατιωτική στήριξη στην ουκρανική κυβέρνηση. Το ντόμινο αντιδράσεων από το Κρεμλίνο θα σημάνει επιδείνωση της έντασης. Ήδη από τις 12.12.14 η Ουάσινγκτον αποφάσισε να εφοδιάσει με όπλα την Ουκρανία, ανεβάζοντας κατακόρυφα τον πυρετό για περαιτέρω κλιμάκωση της σύγκρουσης.
5. ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ – ΠΑΚΙΣΤΑΝ
Το βάσιμο σενάριο που τρομοκρατεί τη διεθνή κοινότητα είναι οι Ταλιμπάν από τις περιοχές των Παστούν (νοτιοανατολικό Αφγανιστάν και βορειοδυτικό Πακιστάν) να ενωθούν με τους τζιχαντιστές του ΙΚ. Με στόχο την κατάληψη της εξουσίας σε Καμπούλ και Ισλαμαμπάντ, εκμεταλλευόμενοι τη συγκυρία της σταδιακής αποχώρησης των αμερικανικών στρατευμάτων.
Το 2015 οι Αμερικανοί στρατιώτες στο Αφγανιστάν δεν θα ξεπερνούν τους 9.800 και μέχρι τα τέλη του 2016 θα βρίσκεται μόνο ένας μικρός αριθμός αποκλειστικά για τη διαφύλαξη της πρεσβείας στην Καμπούλ. Ήδη μετά το πρόσφατο λουτρό αίματος στο σχολείο του Πακιστάν η κυβέρνηση της χώρας μπήκε σε τροχιά σύγκρουσης με τους Ταλιμπάν.
6. ΙΡΑΚ
Οι μαχητές του Ισλαμικού Κράτους είναι αποφασισμένοι το 2015 να προχωρήσουν στο τελευταίο στάδιο κλιμάκωσης, πυροδοτώντας γενικευμένο πόλεμο μεταξύ σουνιτών – σιιτών στο Ιράκ. Αποτέλεσμα θα είναι η διατάραξη, ενδεχομένως και η διακοπή, της παραγωγής πετρελαίου, αλλά και η χερσαία εμπλοκή ΗΠΑ και περιφερειακών δυνάμεων στο έδαφος του Ιράκ. Ήδη το ΙΚ οργανώνεται και προσπαθεί να δημιουργήσει δομές κράτους μέσα στα σύνορα της περιοχής που ελέγχει. Έχει διαχωρίσει τα εδάφη του σε επαρχίες για να τις κυβερνά αποτελεσματικότερα. Κατάφερε να φτιάξει, με τα κέρδη από το πετρέλαιο, ακόμα και κεντρική τράπεζα, τη Muslim Financial House.
7. ΑΡΚΤΙΚΗ
Στο ψυχρότερο σημείο του πλανήτη το πολιτικό κλίμα είναι ζεστό. Οι εντάσεις ανάμεσα σε Ρωσία, ΗΠΑ, Δανία, Νορβηγία και Καναδά για την εκμετάλλευση των πούσιων ενεργειακών αποθεμάτων της Αρκτικής ξεφεύγουν από το πλαίσιο των διπλωματικών διεκδικήσεων. Ο φόβος, στο συγκεκριμένο τάιμινγκ, για θερμά επεισόδια στην περιοχή από το πολεμικό ναυτικό των εμπλεκόμενων χωρών εντείνεται.
Η Συνθήκη του ΟΗΕ για τον Νόμο της Θάλασσας ορίζει ότι όσες χώρες βρέχονται από τον Αρκτικό Ωκεανό δικαιούνται ΑΟΖ στα 200 μίλια από τις ακτές τους, αλλά για να διεκδικήσουν περισσότερες περιοχές θα πρέπει να αποδείξουν ότι αποτελούν γεωλογική προέκταση της υφαλοκρηπίδας τους.
8. ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΘΑΛΑΣΣΑ
Οι εκτιμήσεις για το 2015 δεν αποκλείουν συμπλοκές ανάμεσα σε πολεμικά πλοία του κινεζικού στόλου και εμπορικά σκάφη άλλων χωρών στη Νότια Κινεζική Θάλασσα, στη διαφιλονικούμενη περιοχή των νησιών Σενκάκου, που εκτός της στρατηγικής τους θέσης διαθέτουν και πλούσιες ποσότητες υδρογονανθράκων.
Πιθανό θερμό επεισόδιο θα σύρει στη διαμάχη και άλλες χώρες που διατηρούν διεκδικήσεις στην περιοχή, όπως Ιαπωνία, Φιλιππίνες, Βιετνάμ, αλλά και ΗΠΑ. Άλλωστε Κίνα και ΗΠΑ έχουν τα δικά τους ξεχωριστά σχέδια για την Κινεζική Θάλασσα, φιλοδοξώντας να τη μετατρέψουν σε μια τεράστια ζώνη ελεύθερου εμπορίου. Η κάθε χώρα αποκλειστικά για τα δικά της συμφέροντα, φυσικά.
9. ΣΑΟΥΔΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ
Η ηλικία (90 ετών) αλλά και η ταλαιπωρημένη υγεία του βασιλιά Αμπντάλα ανοίγει το θέμα της διαδοχής του. Με τη Σαουδική Αραβία να είναι ο μεγάλος παίκτης του πετρελαίου, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις τον τελευταίο καιρό, οι ισορροπίες είναι λεπτές. Η πολεμική της αεροπορία, μάλιστα, ήδη έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στους βομβαρδισμούς εναντίον του ΙΚ, στο οποίο ΙΚ, όμως, έχουν καταταγεί δεκάδες εκατοντάδες νέοι Σαουδάραβες.
Η Σ. Αραβία, ραχοκοκαλιά του ΟΠΕΚ, κρατάει αμείωτο το μερίδιό της στην αγορά πετρελαίου διατηρώντας ψηλά την παραγωγή, με ταυτόχρονη πτώση της τιμής, κάτι που δεν βλέπουν με καλό μάτι Ρωσία (κυρίως) και ΗΠΑ.
10. ΕΛΛΑΔΑ – ΕΥΡΩΖΩΝΗ
Ήταν αναμενόμενο οι ξένοι αναλυτές και, κυρίως, οι οικονομολόγοι να ανησυχούν και για τις εξελίξεις στην ευρωζώνη, με επίκεντρο κατ’ αρχάς την Ελλάδα, αφού πιθανολογούνται εκλογές τις πρώτες εβδομάδες του 2015. Τα ανοιχτά ζητήματα της Ελλάδας με την τρόικα, οι αμφιβολίες για επίτευξη συμφωνίας για τη μελλοντική «γραμμή» χρηματοδότησης, η άκαμπτη στάση της Ευρώπης και το ρευστό πολιτικό περιβάλλον ενδέχεται να προκαλέσουν αναταράξεις τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και σε άλλα κράτη του Νότου και, εν τέλει, το ντόμινο αβεβαιότητας να αγγίξει αναπόφευκτα και τον πυρήνα (Γερμανία, Γαλλία). Με το κοινό νόμισμα να δέχεται ισχυρές πιέσεις.
