τσακίστε τη διαφθορά

tvxs | 08:44 | 04 Μαρ. 2015

Γιάννης Μάρκοβιτς

Τα λέμε, τα γράφουμε, τα φωνάζουμε. Ξέρουμε τι γίνεται, γνωρίζουμε πόσο μας κοστίζει (περίπου 2 δις. ευρώ το χρόνο!) και δεν υπάρχει καμία δικαιολογία να αφήνουμε τον καιρό να περνάει. Δε βοηθάει την ανάπτυξη, αυξάνει σε επικίνδυνο βαθμό για την κοινωνική συνοχή τις ανισότητες, διογκώνει τη φτώχεια και εκκολάπτει την μισαλλοδοξία. Μα πάνω από όλα, κάνει τους ανθρώπους φοβικούς και την κοινωνία να «οδηγείται» στον αυτοματισμό. Και ασφαλώς, ευτελίζει το πολιτικό σύστημα και διαβρώνει τη δημοκρατία. Την ξέρουμε ποια είναι, πως τη λένε και πόσο μας επηρεάζει. Είναι η διαφθορά, είναι ένα κορυφαίο πολιτικό και οικονομικό πρόβλημα και εφόσον είναι σε μεγάλη έκταση, τότε γίνεται και κοινωνικό πρόβλημα.

Πως όμως αντιμετωπίζεται η διαφθορά; Τρεις είναι οι κυρίαρχες προσεγγίσεις στη διεθνή βιβλιογραφία και πολιτική πρακτική:

1. Η «νομική» προσέγγιση, δηλαδή, η αύξηση του κόστους και του ρίσκου από τη διαφθορά, μέσω της αυστηριοποίησης της νομοθεσίας, της άμεσης εφαρμογής της και της ξεκάθαρης και μη αμφισβητήσιμης επιβολής ποινών και προστίμων.

2. Η «επιχειρηματική» προσέγγιση, δηλαδή, η αύξηση των αποδοχών των δημοσίων λειτουργών, ειδικά εκείνων που εργάζονται σε υπηρεσίες με υψηλά ποσοστά διαφθοράς, όπως είναι τα οικονομικά αντικείμενα, οι επιτροπές, οι αξιολογήσεις, οι έλεγχοι, οι αδειοδοτήσεις, κ.λπ. και η δημιουργία ασφαλών και εύκολων τρόπων για να προχωρήσει μια επιχειρηματική δραστηριότητα (π.χ., πως εκδίδονται οι άδειες, πως γίνονται οι έλεγχοι, κ.λπ.). Ξέρουμε όμως ότι τα δημοσιονομικά κίνητρα από μόνα τους, δεν οδηγούν σε λύσεις, εάν οι γραφειοκρατικές δομές του κράτους παραμένουν αρτηριοσκληρωτικές, αργές, περιχαρακωμένες και στηρίζονται στις διαπροσωπικές σχέσεις και την προσωπική επαφή.

3. Η «οικονομική» προσέγγιση, δηλαδή, η αύξηση του ρόλου του ανταγωνισμού και των αγορών (π.χ., η παροχή της δυνατότητας στους πολίτες και τις επιχειρήσεις να επιλέγουν τη δημόσια υπηρεσία που επιθυμούν να εξυπηρετηθούν, δημιουργώντας «εσωτερικό» ανταγωνισμό μεταξύ των δημοσίων υπηρεσιών και σπάζοντας τα «στεγανά» και τα μονοπώλια). Αυτή η επιλογή έχει σπάνια εφαρμογή και παραλλαγή της είναι η εκτενής εκμετάλλευση της πληροφορικής τεχνολογίας μέσω της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και της ψηφιοποίησης των διαδικασιών.

Ποιο «μείγμα» από τις τρεις παραπάνω προσεγγίσεις τελικά επιλέγεται, εξαρτάται από την πολιτική επιλογή της κυβέρνησης τις προτεραιότητες, τις δυνατότητες και τα θέλω της (εννοείται και τον ιδεολογικό της προσανατολισμό). Δεν υπάρχει μια και μοναδική μαγική λύση, ούτε ένας μονόδρομος. Εφόσον η απόφαση είναι για την καταπολέμηση της διαφθοράς, τότε λύσεις μπορούν να βρεθούν, όπως και τα μέσα και τα εργαλεία είναι διαθέσιμα. Όλα υπάρχουν στις άλλες χώρες, στους διεθνείς οργανισμούς, στη διεθνή βιβλιογραφία. Όποιος θέλει να τα βρει, ξέρει που να ψάξει.

Ένα είναι εκείνο που πρέπει να γνωρίζουν οι έχοντες τη δυνατότητα και την ευθύνη των πολιτικών επιλογών και αποφάσεων. Η διαφθορά για τον εμπλεκόμενο είναι μια αριθμητική συνάρτηση:

{Η καθαρή χρησιμότητα της διαφθοράς} = f {Το εισόδημα από τη διαφθορά,
Το νόμιμο εισόδημα (οι δίκαιες αποδοχές),
Η ισχύς και η δυναμική των πολιτικών θεσμών,
Οι ηθικές και πολιτικές αξίες της κοινωνίας,
Η τιμωρία της διαφθοράς (η πιθανότητα της σύλληψης, η επιβολή του νόμου, η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, η ισότητα πρόσβασης στο νόμο)}

Το κάθε ένα από τα παραπάνω είναι από μόνο του ένα ολόκληρο κεφάλαιο και για την υλοποίησή του απαιτούνται συντονισμένες πολιτικές κινήσεις και αποφάσεις με μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Επειδή όλα είναι γνωστά και καταγεγραμμένα, είναι προτιμότερο να δούμε έργα, τα δε λόγια να περιοριστούν στο ελάχιστο (μαζί με τις τηλεοπτικές εμφανίσεις!). Κυρίες και κύριοι της κυβέρνησης, ένα πράγμα θέλουμε: «τσακίστε τη διαφθορά!»

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ…

Υπουργείο Οικονομικών: Μνημονιακό “κάστρο” και…

12 Φεβρουαρίου: Γεγονότα και συμβάντα

Δυσεύρετο είναι το σθένος