Το μικρό νησί της Ιθάκης είναι προικισμένο με καταπράσινη φύση, καθώς οι πλαγιές των ορεινών όγκων που το αποτελούν στο μεγαλύτερο μέρος του είναι κατάφυτες από πουρνάρια, κυπαρίσσια, ελιές αλλά και πεύκα. Το πράσινο «σπάει» από μικρά ολόλευκα εκκλησάκια με κόκκινες κεραμιδωτές σκεπές, μικρά παράθυρα και πόρτες. Τα ξωκλήσια στην Ιθάκη, άλλα εύκολα προσβάσιμα από σύντομα μονοπάτια κι άλλα μόνο δια θαλάσσης, ομορφαίνουν το τοπίο και με την ταπεινότητά τους δίνουν άλλη σημασία στην επαφή του ανθρώπου με το Θεό.
Αξίζει κατά την επίσκεψή σας στο νησί να δείτε από κοντά τα ξωκλήσια αυτά, που χτίστηκαν τα περισσότερα πριν από αιώνες και διατηρούνται άψογα ως σήμερα χάρις στην φροντίδα των ντόπιων, που ανεξαρτήτως πίστης ή όχι, τα περιποιούνται ως στοιχεία του πολιτισμού του μικρού νησιού της Ιθάκης με τις ατέλειωτες κρυμμένες ομορφιές.
Άγιος Αντρέας: Το γραφικό ξωκλήσι που καλωσορίζει τους επισκέπτες πλάι στο κύμα, στην είσοδο του λιμανιού της Ιθάκης, είναι αφιερωμένο στον Άγιο Αντρέα. Μικρό και ταπεινό, με την γαλάζια του πόρτα και τα μικροσκοπικά παράθυρα, είναι πάντα ασπρισμένο και καθαρό και αποτελεί σήμα κατατεθέν πια του λιμανιού. Ο πιο εύκολος τρόπος για να τοπ προσεγγίσετε είναι με βάρκα, που θα δέσετε στο μικρό μόλο, ακριβώς μπροστά. Εναλλακτικά, μπορείτε να πάρετε το μονοπάτι από την παραλία της Λούτσας, στην άκρη του ασφαλτωμένου δρόμου του λιμανιού. Θα χρειαστείτε περίπου μισή ώρα με 40 λεπτά για να το διασχίσετε, περπατώντας «βράχο-βράχο», δίπλα στο κύμα και στα πουρνάρια του λόφου. Τα καϊκάκια που κάνουν την διαδρομή Βαθύ –Γιδάκι, περνούν επίσης πολύ κοντά από το εκκλησάκι, δίνοντάς σας την ευκαιρία να το θαυμάσετε και… να το φωτογραφήσετε!
Παναγία η Σπηλαιώτισσα: Λέγεται αλλιώς και Παναγία στις Σπηλιές και είναι ξωκλήσι στα νότια της Ιθάκης, χτισμένο μέσα σε μικρό σπήλαιο στην πλαγιά του βουνού, πάνω από τοΆντρι, το νοτιότερο κόλπο του νησιού. Για να φτάσει κανείς στο ξωκλήσι πρέπει να περπατήσει το μονοπάτι που ξεκινάει από το οροπέδιο του Μαραθιά. Οι πληροφοριακές πινακίδες ενημερώνουν για το τέρμα της διαδρομής με το αυτοκίνητο, ενώ από εκεί και πέρα θα πρέπει να ακολουθήσετε την ειδική σήμανση του μονοπατιού: κόκκινος κύκλος με άσπρο στη μέση. Περίπου 40 λεπτά μετά την πορεία στην φύση, όπου ο επισκέπτης βλέπει τον πλούτο της χλωρίδας του νησιού – από αιωνόβιες ελιές μέχρι αλιφασκιές – βλέπει μπροστά του τον κάτασπρο σταυρό και το μικρό ξωκλήσι, ασπρισμένο μέσα στη σπηλιά. Από την Παναγία τη Σπηλαιώτισσα θα θαυμάσετε την απέραντη θέα του Ιονίου Πελάγους, από τις ακτές της Λευκάδας, ως τον Πατραϊκό κόλπο.
Άγιος Νικόλαος στον Μαυρωνά: Βρίσκεται στον ομώνυμο κόλπο ακριβώς πριν το λιμανάκι στο Κιόνι, το παραδοσιακό χωριό της βόρειας Ιθάκης. Σύμφωνα με την παράδοση, ήταν μοναστήρι που χτίστηκε γύρω στον 17ο αιώνα, από κατοίκους του χωριού μετά από μεγάλη νίκη τους επί των πειρατών. Κατά τους μεγάλους σεισμούς του 1953, τα γύρω κτίσματα στον καταστράφηκαν, παρέμεινε όμως άθικτος ο κυρίως ναός. Στην βάση της Αγίας Τράπεζας σώζεται αρχαίος κίονας, πιθανώς από κάποιον αρχαίο ελληνικό ναό που βρισκόταν στην περιοχή. Σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα της Μητρόπολης Λευκάδος και Ιθάκης, ο Άγιος Νικόλαος στο Μαυρωνά γιορτάζει στις 10 Μαΐου «εις ανάμνησιν της παρόδου του ιερού λειψάνου του Αγ. Νικολάου, επ. Μύρων από τα νησιά μας».
Άγιος Φανούρης: Το εκκλησάκι του Άη Φανούρη βρίσκεται στο Βαθύ Ιθάκης, στην συνοικία Κάβος. Είναι μικρό, κάτασπρο και βρίσκεται κρυμμένο πίσω από τα σπίτια και μέσα στις ελιές, πάνω από το δρόμο. Ξεχωρίζει από μακριά μόνο αν προσέξει κανείς τα γαλάζια του πορτοπαράθυρα. Από το μικρό μπαλκονάκι του βλέπει κανείς τα σπίτια, την παραλία στο Βαθύ και το μικρό νησάκι Λαζαρέτο, να στέκει κατάφυτο από πεύκα στη μέση του λιμανιού της Ιθάκης. Κάθε χρόνο την παραμονή της γιορτής του Αγίου Φανουρίου, στις 26 Αυγούστου, πλήθος πιστών συρρέει στο ξωκλήσι για την λειτουργία του εσπερινού. Άφθονες είναι και οι σπιτικές, νοστιμότατες Φανουρόπιτες, που προσφέρονται σε όλους προς τιμήν του Αγίου!
Αγία Σοφία: Το εκκλησάκι της Αγιά Σοφιάς βρίσκεται σε απόσταση μόλις 3 χιλ. από το Βαθύ (1,5 χλμ άσφαλτο και 1,5 χλμ χωματόδρομο), σε μια απόμερη τοποθεσία με απέραντη θέα στη θάλασσα. Το μαγευτικό τοπίο σε συνδυασμό με τη θετική ενέργεια που απορρέει είναι πόλος έλξης για γάμους και βαφτίσια πιστών απ’ όλον τον κόσμο. Το εκκλησάκι είναι τουλάχιστον 200 ετών, ενώ στον περίβολό του υπάρχει μια υπεραιωνόβια ελιά με περίμετρο 9 μέτρα. Γιορτάζει στις 17 Σεπτεμβρίου και κάθε χρόνο την παραμονή της γιορτής, στις 16 το απόγευμα, γίνεται στην αυλή πανηγύρι με φαγητό, τραγούδι και ποτό!
Άη Λιας: Είναι το ξωκλήσι που βρίσκεται στην άκρη του ακρωτηρίου μετά το Κιόνι, στην περιοχή αμέσως πίσω από τους τρεις μύλους του χωριού. Γιορτάζει στις 20 Ιουλίου, με το έθιμο να «απαιτεί» οι πιστοί να προσέρχονται στο εκκλησάκι για να παρακολουθήσουν τη θεία λειτουργία με βάρκες από την παραλία του χωριού, δημιουργώντας ένα πανέμορφο θέαμα.
Το εκκλησάκι του Σωτήρα στο Λαζαρέτο: Στο μικρό νησάκι στο λιμάνι του κόλπου της Ιθάκης, στο Βαθύ, ανάμεσα στα καταπράσινα πεύκα βρίσκεται κρυμμένο το μικρό αυτό εκκλησάκι. Όταν στα μέσα του 20ού αιώνα κατεδαφίστηκαν τα κτήρια των φυλακών που κάλυπταν όλο το νησάκι, το ξωκλήσι παρέμεινε όρθιο – υπολογίζεται πως ιδρύθηκε το 1668. Σήμερα, την παραμονή και την ημέρα της γιορτής, στις 5 και 6 Αυγούστου, οι πιστοί το προσεγγίζουν με βάρκες και καΐκια για τη λειτουργία. Τα τελευταία χρόνια είναι από τους δημοφιλέστερους προορισμούς του Ιονίου για ζευγάρια από όλη την Ελλάδα, που επιλέγουν το εκκλησάκι στο Λαζαρέτο ως έναν πολύ ρομαντικό προορισμό για την τέλεση του γάμου τους.
