13 Μαρτίου 2015
Βαρδινογιάννηδες – 9. Φιλίες, κουμπαριές και στο βάθος Μητσοτάκης
Όπως είδαμε στα προηγούμενα, οι βενιζελικοί και κεντρώοι Βαρδινογιάννηδες δεν αντιμετώπισαν ιδιαίτερα προβλήματα από την δικτατορία. Ούτε καν όταν ο -ως εμπλεκόμενος στο Κίνημα τού Ναυτικού- επί οκτάμηνο εκτοπισμένος Βαρδής διαδέχθηκε τον εκλιπόντα αδελφό του Νίκο στην ηγεσία τού ομίλου. Αντίθετα, η οικογένεια μια χαρά δουλειές έκανε επί χούντας και στην λήξη τής επταετίας βρέθηκε πολύ πλουσιώτερη και πολύ ισχυρότερη απ’ ότι στην αρχή της.
Αν η μετάβαση του τόπου από την δικτατορία στην δημοκρατία έγινε μάλλον ομαλά (όσο ομαλή μπορεί να πει κάποιος μια κατάσταση που κόστισε την τουρκική εισβολή στην Κύπρο), η αντίστοιχη προσαρμογή των Βαρδινογιάννηδων έγινε πολύ ομαλώτερα. Άλλωστε, οι σχέσεις των Βαρδινογιάννηδων με την εκάστοτε εξουσία, οι οποίες δεν ήσαν ποτέ άσχημες, βελτιώνονταν όλο και περισσότερο με καινούργιες φιλίες και καινούργιες σχέσεις.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η σύσφιγξη των σχέσεων ανάμεσα στον Παύλο Βαρδινογιάννη και τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, η οποία δρομολογήθηκε κατά την τελευταία περίοδο τής χούντας. Το 1973, ο αυτοεξόριστος στο Παρίσι Μητσοτάκης αποφασίζει να επιστρέψει στην Ελλάδα, όπου τον συλλαμβάνει το καθεστώς Ιωαννίδη και τον θέτει σε κατ’ οίκον περιορισμό στα Χανιά. Λέγεται πως η ιδέα τής επιστροφής ήταν του Παύλου, ο οποίος είχε εξασφαλίσει ότι ο κατ’ οίκον περιορισμός θα ήταν η ποινή που θα επιβαλλόταν στον Μητσοτάκη. Με τον τρόπο αυτό, ο Μητσοτάκης κατάφερε να κολλήσει μερικά αντιστασιακά ένσημα και να ξεπλύνει (κατά κάποιον τρόπο) το άγος τής αποστασίας.
Από τις εκδηλώσεις για τα 50 χρόνια της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα (01/12/1963).Γεώργιος Παπανδρέου, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και Παύλος Βαρδινογιάννης παρελαύνουν.
Στο μεταξύ, η μικρότερη αδελφή των Βαρδινογιάννηδων, η Έλενα, παντρεύεται τον δικηγόρο και πρώην βουλευτή τής ΕΡΕ Γιάννη Κεφαλογιάννη. Με τον γάμο αυτό, οι κεντρώοι Βαρδινογιάννηδες στερεώνουν τους δεσμούς τους και με την δεξιά. Και, μάλιστα, μέσω ενός πολλά υποσχόμενου πολιτικού, ο οποίος, σύμφωνα με το βιογραφικό του, “κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής έλαβε μέρος στην Εθνική Αντίσταση με αξιόλογη δράση που έχει επίσημα αναγνωρισθεί” και “αντιτάχθηκε στη δικτατορία των συνταγματαρχών με αποτέλεσμα να παραπεμφθεί σε Έκτακτο Στρατοδικείο και να δικασθεί”. Καρπός αυτού του γάμου είναι η πρώην υπουργός τουρισμού Όλγα Κεφαλογιάννη, η πολυαγαπημένη ανηψιά τού Βαρδή.
Παρένθεση. Μιας και μιλάμε για γάμους, ας προσθέσουμε δυο πικάντικες λεπτομέρειες. (α) Ο Παύλος Βαρδινογιάννης ήταν παντρεμένος με την Λήδα Καντακουζηνού, η οικογένεια της οποίας εφέρετο να έχει καταγωγή από τους Καντακουζηνούς τού Βυζαντίου. Κουμπάρος στον γάμο τους ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου. Αυτή η κουμπαριά δεν πρέπει να βγήκε σε κακό τής οικογένειας μετά την ανάρρηση του ΠαΣοΚ στην εξουσία το 1981. (β) Ο Βαρδής Βαρδινογιάννης γνώρισε την Μαριάννα την εποχή που αυτός υπηρετούσε στο ναυτικό κι εκείνη εργαζόταν στην πρεσβεία των ΗΠΑ. Παντρεύτηκαν το 1961, με κουμπάρο τον Χρήστο Λαμπράκη. Ούτε αυτή η κουμπαριά πρέπει να έβλαψε την οικογένεια. Κλείνει η παρένθεση.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα των άριστων σχέσεων του Μητσοτάκη με τους Βαρδινογιάννηδες είναι και το εξής: Το 1990 ξέσπασε κόντρα ανάμεσα στον -τότε πρωθυπουργό- Μητσοτάκη και στον Γιάννη Κεφαλογιάννη, ο οποίος ήταν υπουργός τουρισμού. Ο Κεφαλογιάννης παραιτήθηκε από το υπουργείο και ξεκίνησε ανοιχτό πόλεμο κατά του Μητσοτάκη. Τότε επενέβη ο Βαρδής, ο οποίος όχι μόνο κατάφερε να κατευνάσει τα πνεύματα αλλά έπεισε τον Μητσοτάκη να επαναφέρει τον γαμπρό του στην κυβέρνηση και, μάλιστα, να τον αναβαθμίσει και να τον κάνει υπουργό εσωτερικών.
Δεύτερο παράδειγμα: Το 2007 κατεβαίνει ως υποψήφια βουλευτής η αγαπημένη ανηψιά τού Βαρδή, η Όλγα Κεφαλογιάννη. Ο Βαρδής φροντίζει ώστε η Όλγα να έχει την μεγαλύτερη δυνατή προβολή από τα δυο τηλεοπτικά κανάλια που ελέγχει (Μέγκα και Σταρ) και, παράλληλα, χρησιμοποιεί κάθε πρόσφορο τρόπο για να εξουδετερώσει το φαβορί για την εκλογή στον νομό, τον Κωστή Σχοινά. Ο Σχοινάς θεωρείται “μητσοτακικός” αλλά ο Μητσοτάκης δεν προβαίνει σε καμμιά απολύτως ενέργεια στήριξής του. Τελικά, η Όλγα κερδίζει με διαφορά 27 σταυρών. Παράλληλα, βγαίνουν στην δημοσιότητα πληροφορίες για δικαστικούς που το βράδυ πήραν τους σάκκους με τα ψηφοδέλτια μαζί τους και τους παρέδωσαν την επόμενη μέρα. Ο Σχοινάς ζητάει επανακαταμέτρηση, κατά την οποία βρίσκονται δυο ψηφοδέλτια διπλωμένα μόνο στην μέση, παρ’ ότι τα ψηφοδέλτια δεν χωρούν στον φάκελλο αν διπλωθούν μόνο στην μέση. Σηκώνεται μπουχός αλλά η Νέα Δημοκρατία βρίσκει την λύση: διαγράφει τον Κωστή Σχοινά. Αντίδραση Μητσοτάκη; Καμμία.
Η Νέα Δημοκρατία του Καραμανλή υπονομεύει την δημοκρατία!Προεκλογική μπροσούρα τού Κόμματος των Νεοφιλελευθέρων (εφημ. Μακεδονία, 30/10/1977) Προσέξτε το έμβλημα του κόμματος και την ομοιότητά του με τον νεοδημοκρατικό δαυλό.
Ας επιστρέψουμε, όμως, στην ιστορία μας. Ο Μητσοτάκης δεν ξέχασε ποτέ την συμπαράσταση του Παύλου. Επειδή στις εκλογές τού 1974 δεν τον ήθελαν ούτε ο Καραμανλής στην Νέα Δημοκρατία ούτε ο Μαύρος στην Ένωση Κέντρου, ο Μητσοτάκης κατέβηκε ως ανεξάρτητος υποψήφιος βουλευτής και απέτυχε να εκλεγεί λόγω του άπιαστου από μεμονωμένο υποψήφιο εκλογικού μέτρου. Έτσι, το 1977 ίδρυσε μαζί με τον Παύλο το Κόμμα των Νεοφιλελευθέρων (η ονομασία αποδεικνύει ότι ο Μητσοτάκης από τότε είχε θέμα με τον νεοφιλελευθερισμό) και στις εκλογές τού Νοεμβρίου της ίδιας χρονιάς εκλέχτηκαν και οι δυο, αυτός ως βουλευτής Χανίων και ο Παύλος ως βουλευτής Ρεθύμνης.
Την επόμενη χρονιά, ο Καραμανλής κάλεσε στην Νέα Δημοκρατία και τους δυο βουλευτές τού Κόμματος των Νεοφιλελευθέρων, θέλοντας να εξασφαλίσει την θετική ψήφο τους κατά την επικείμενη μεταπήδησή του στην προεδρία τής δημοκρατίας. Φυσικά, εκείνοι δέχτηκαν την πρόσκληση, αποδεικνύοντας για πολλοστή φορά ότι δεν υπάρχουν στεγανά ανάμεσα στα αστικά κόμματα. Μάλιστα δε, ο Καραμανλής ανέθεσε στον Μητσοτάκη το σημαντικώτερο υπουργείο τής κυβέρνησης. Ήταν το υπουργείο συντονισμού, κάτι σαν το υπουργείο εθνικής οικονομίας αλλά με πιο διευρυμένες αρμοδιότητες. Με άλλα λόγια, ο Μητσοτάκης έγινε ο απόλυτος δραγουμάνος τής ελληνικής οικονομίας. Κι από δίπλα του, ο Παύλος. Τα συμφέροντα των Βαρδινογιάννηδων βρίσκονταν πλέον στα καλύτερα χέρια.
Βρισκόμαστε στο 1978. Είναι η εποχή που η Ελλάδα ετοιμάζεται να υποδεχτεί ένα καινούργιο φρούτο εξ εσπερίας: το επαγγελματικό ποδόσφαιρο. Η επικείμενη δημιουργία Ποδοσφαιρικών Ανωνύμων Εταιρειών προοιωνίζεται νέον πεδίον δόξης λαμπρόν για τους ισχυρούς, από το οποίο δεν γίνεται να λείψουν οι Βαρδινογιάννηδες.
[divider] [/divider]
12 Μαρτίου 2015
Βαρδινογιάννηδες – 8. Η απόκτηση του διυλιστήριου
Μόλις επιβλήθηκε η δικτατορία των συνταγματαρχών, οι μεγάλοι κεφαλαιοκράτες χύμηξαν στην περιουσία τού ελληνικού λαού. Είναι χαρακτηριστικό ότι η χούντα απηύθυνε ανοιχτή πρόσκληση στους αμερικανούς επενδυτές, μέσα από τις σελίδες των Τάιμς της Νέας Υόρκης, προσφέροντας: απαλλαγή τόσο της εταιρείας όσο και του αλλοδαπού προσωπικού της από κάθε φόρο ή δασμό, εισαγωγή παντός είδους (από οικοσκευή μέχρι αυτοκίνητο) ατελώς, ελεύθερη εξαγωγή συναλλάγματος, πλήρη φορολογική ασυλία (τα λογιστικά βιβλία όλων των ξένων εταιρειών δεν ελέγχθηκαν ποτέ!) κλπ. Για να θεσμοθετήσει όλα αυτά τα προνόμια, η χούντα δεν δίστασε να τα κατοχυρώσει και συνταγματικά (άρθρο 23 του χουντικού “συντάγματος”). Η νόμιμη ληστεία του ξένου κεφαλαίου εις βάρος του εθνικού μας πλούτου ήταν τόσο μεγάλη ώστε αρκούσε μια πενταετία για να επιτευχθεί πλήρης επιστροφή του επενδεδυμένου κεφαλαίου (με απλά λόγια, τα κέρδη μιας πενταετίας ισούνταν με το κεφάλαιο της επένδυσης)!!
Εκείνη την εποχή, η χώρα διέθετε δυο κρατικά διυλιστήρια. Εκείνο της Θεσσαλονίκης το είχε καπαρώσει από νωρίς ο Τομ Πάππας. Στην ποδιά τού δεύτερου άρχισαν να σφάζονται πλούσια παλληκάρια: Ωνάσης, Νιάρχος, Λάτσης, Ανδρεάδης, Βαρδινογιάννης. Ο Ωνάσης, εκμεταλλευόμενος τις άριστες σχέσεις του με τον Παπαδόπουλο (ο δικτάτορας έμενε σε βίλλα στο Λαγονήσι, που του την είχε παραχωρήσει δωρεάν ο Ωνάσης), υπέβαλε προσφορά για το δεύτερο διυλιστήριο, ύψους 400 εκατ. δολλαρίων. Ο Μακαρέζος πήρε την προσφορά και την έκανε βούκινο στα πέρατα της οικουμένης, ως την μεγαλύτερη οικονομική επιτυχία της Ελλάδας κατά την τελευταία δεκαετία. Όμως, ο σύγγαμβρος (μπατζανάκης) του Αριστοτέλη, ο Νιάρχος, αντέδρασε αμέσως και αντιπρότεινε 500 εκατ. δολλάρια, αιφνιδιάζοντας την χούντα.
Σαν να μην έφτανε αυτό, ο Νιάρχος έκανε και ρελάνς: προσφέρθηκε να προμηθεύει με πετρέλαιο την χώρα χρεώνοντας μεταφορικά 11,8 δολλάρια τον τόννο, την ώρα που ο Ωνάσης ζητούσε 14 δολλάρια. Αυτή η “μικροδιαφορά” σήμαινε για το δημόσιο 150 εκατ. δολλάρια σε μια δεκαετία. Συν η διαφορά των 100 της προσφοράς, ο Νιάρχος έδινε 250 εκατ. δολλάρια παραπάνω.
Η χαμογελαστή Νάνα Μούσχουρη συνομιλεί με τον δικτάτορα Γεώργιο Παπαδόπουλο. Δίπλα της, σε πρώτο πλάνο, ο πρώην αυτοεξόριστος Παύλος Βαρδινογιάννης κάνει τις συστάσεις.
Οι συνταγματάρχες βρέθηκαν προ αδιεξόδου. Η προσφορά του Νιάρχου ήταν εντυπωσιακά καλύτερη αλλά ο Παπαδόπουλος υποστήριζε αναφανδόν τον Ωνάση. Από την άλλη, όμως, τόσο ο Μακαρέζος όσο και μερικοί υπουργοί προτιμούσαν τον Νιάρχο. Τότε, ο Ωνάσης κατήγγειλε στον Παπαδόπουλο ότι ο Ορλάνδος (τότε αναπληρωτής υπουργός συντονισμού) του ζήτησε ανταλλάγματα ώστε να πάει με το μέρος του. Ο Παπαδόπουλος κάλεσε αμέσως τον Ορλάνδο στο γραφείο του και, παρουσία του Ωνάση, τον ρώτησε αν αληθεύει η καταγγελία. “Ναι”, απάντησε ο υπουργός, “ο κύριος Ωνάσης μου προσέφερε ένα σημαντικό ποσό”. “Και γιατί δεν μου το είπες;” ρώτησε ο δικτάτορας, για να εισπράξει την απάντηση: “Μα, δεν ήθελα να εκθέσω τον κύριο Ωνάση”. “Ρε συ”, παρενέβη ο Ωνάσης, “εγώ είμαι επιχειρηματίας και χρησιμοποιώ όλα τα μέσα για να κάνω την δουλειά μου. Εσύ όμως είσαι υπουργός. Γιατί δέχτηκες να συζητήσεις πόσα θα πάρεις;” (ο διάλογος μεταφέρεται αυτολεξεί από το βιβλίο τού Γιάννη Κάτρη “Η γέννηση του νεοφασισμού στην Ελλάδα”).
Γεώργιος Παπαδόπουλος – Τομ Πάππας
Τελικά, τόσο ο Ορλάνδος όσο και ο υφυπουργός συντονισμού Ευλάμπιος παραιτήθηκαν αλλά η κατάσταση παρέμενε περίπλοκη αφού η χούντα προτιμούσε τον Ωνάση αλλά ο Νιάρχος διέθετε πλήρη βρεττανική υποστήριξη. Ο Παπαδόπουλος, φοβούμενος αποκαλύψεις εκ μέρους του Νιάρχου, δίσταζε να κλείσει την δουλειά και στις 20 Μαΐου 1969 προκήρυξε διεθνή διαγωνισμό. Μη ξέροντας ποιανού την καρδιά να φτιάξει και ποιανού να χαλάσει, η χούντα κήρυξε τον διαγωνισμό ατελέσφορο.
Η λύση βρέθηκε στις 7 Μαρτίου 1970: η χούντα θα παραχωρούσε στον Νιάρχο το 70% τού δεύτερου διυλιστηρίου και ο Νιάρχος θα επένδυε 200 εκατ. δολλάρια ενώ για τον Ωνάση θα εγκρινόταν άδεια να επενδύσει 600 εκατ. δολλάρια φτιάχνοντας τρίτο διυλιστήριο. Έτσι, έμειναν όλοι ευχαριστημένοι. Κυρίως, όμως, έμειναν ευχαριστημένα τα στελέχη της χούντας, αφού πήραν τα “δωράκια” τους (την ημέρα που υπογραφόταν η σύμβαση με τον Ωνάση, σε τράπεζα της Γενεύης κατατέθηκαν σε λογαριασμό του Παπαδόπουλου 4 εκατ. δολλάρια). Δυστυχώς, έμειναν δυσαρεστημένοι ο Ανδρεάδης, ο Λάτσης και οι Βαρδινογιάννηδες.
Περί τα τέλη του 1971, οι διεθνείς συγκυρίες έχουν εκτινάξει το κόστος μεταφοράς τού πετρελαίου στα ύψη και ο Ωνάσης διαβλέπει ότι δεν μπορεί να έχει τα κέρδη που είχε υπολογίσει. Έτσι, ζητάει να παραιτηθεί από την σύμβαση. Ο Παπαδόπουλος του κάνει αμέσως το χατήρι, επιστρέφοντάς του μάλιστα (εντελώς παράνομα) την εγγυητική επιστολή ύψους 7 εκατ. δολλαρίων, η οποία έπρεπε να καταπέσει υπέρ του ελληνικού δημοσίου. Έτσι, ο δικτάτορας μπορεί πλέον να ικανοποιήσει και τους μέχρι τώρα δυσαρεστημένους: ο Λάτσης με τους Βαρδινογιάννηδες θα μοιράζονταν την άδεια για το τρίτο διυλιστήριο (φτιάχνοντας ο καθένας το δικό του) και ο Ανδρεάδης θα έπαιρνε μια τέταρτη άδεια για να μη μείνει παραπονεμένος.
Παρένθεση. Πρόκειται για απορία που την έχουμε διατυπώσει κατ’ επανάληψη αλλά θα την ξαναδιατυπώσουμε επειδή είναι μια απορία που επανέρχεται διαρκώς: πώς γίνεται και δείχνει τέτοια εύνοια η χούντα σε μια οικογένεια που ένα μέλος της αυτοεξορίστηκε στις 21 Απριλίου 1967 για να γλιτώσει τις διώξεις κι ένα άλλο εκτοπίστηκε επειδή μπλέχτηκε με το Κίνημα του Ναυτικού; Άλλοι, για πολύ μικρότερα “εγκλήματα” (π.χ. κατείχαν δίσκους του Μίκη ή πιάνονταν να διαβάζουν βιβλίο τού Χένρυ Μίλλερ)(*) δεν μπορούσαν να γίνουν ούτε σκουπιδιάρηδες… Κλείνει η παρένθεση.
Και κάπως έτσι, κάπου στις βόρειες ακτές τού Σαρωνικού, με τις ευλογίες και, κυρίως, με τα δάνεια της χούντας, ο Νίκος Βαρδινογιάννης έβαλε τα θεμέλια των Διυλιστηρίων Κορίνθου. Έχοντας ήδη στα σκαριά την ίδρυση της Μότορ Όιλ (φυσικά, πάλι με δάνεια της χούντας), οι Βαρδινογιάννηδες θα γίνονταν πλέον -και παραμένουν ως και σήμερα- οι εγχώριοι κυρίαρχοι στο πετρελαιικό παιχνίδι. Ήταν η τελευταία μεγάλη δουλειά που επρόκειτο να κάνει ο Νίκος, αφού το 1973 θα εγκατέλειπε αυτόν τον μάταιο κόσμο σε ηλικία μόλις 42 ετών. Στο τιμόνι θα τον διαδεχόταν ο εκτοπισμένος τής Αμοργού, ο αδελφός του Βαρδής.
(*) Στις 8 Μαρτίου 1970, κατόπιν δικαστικής αποφάσεως, πολτοποιήθηκαν 600 από τα 1000 εκδοθέντα αντίτυπα (όσα, δηλαδή, βρέθηκαν απούλητα) του βιβλίου του Χένρυ Μίλλερ “Τροπικός του Αιγόκερω”. Όπως είπε ο εισαγγελέας, “ο Μίλλερ μπορεί να είναι μεγάλος συγγραφέας για πέρα από τον Ατλαντικό, εδώ όμως υπάρχει ο αιώνιος βράχος που φωτίζει τον δυτικό πολιτισμό”.
){kind=link}