Πώς οι «Σπαρτιάτες του Βορρά» κατάφεραν να τιθασεύσουν αγορές και ΔΝΤ. Από την οικονομική κατάρρευση του 2008 στην ανάπτυξη με μόλις 3% ανεργία Γιατί δεν μπορούμε να συγκρίνουμε την περίπτωση Ισλανδίας με την Ελλάδα
huffingtonpost | 07/04/2015 2:06 μ.μ
Δημοσθένης Γκαβέας
Ένα γεωλογικό ατύχημα πριν από 18 εκατομμύρια χρόνια δημιούργησε στον Ατλαντικό Ωκεανό ένα ηφαιστειογενές νησί το οποίο κατοικήθηκε μόλις πριν από 1,100 χρόνια. Την Ισλανδία, τον «Βράχο», όπως ονομάζουν το νησί οι Σπαρτιάτες του βορρά, επρόκειτο να τον μετατρέψουν στις αρχές της νέας χιλιετίας σε ένα καζίνο του διεθνούς κεφαλαίου. Οι Ισλανδοί, εκ παραδόσεως ψαράδες και αγρότες, διέπραξαν μια ύβρη από την οποία ακόμη προσπαθούν να εξιλεωθούν.
Η παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση που ξεκινά το 2008 με την κατάρρευση της Lehman Brothers στις ΗΠΑ, βύθισε τη χώρα στο χάος και επιβεβαίωσε την παροιμία που λέει πως εάν ο διάολος σε καλέσει σε δείπνο πάρε και μακρύ κουτάλι.
Οι τρεις μεγαλύτερες τράπεζες της χώρας κατέρρευσαν, οι επενδυτές απέσυραν μαζικά τα κεφάλαιά τους, το νόμισμα, η Ισλανδική κόρωνα, βυθίστηκε, προκαλώντας ένα κύμα αποπληθωρισμού.
Οι 320 χιλιάδες Ισλανδοί ξέρουν πως η χώρα τους όπως εμφανίσθηκε στον χάρτη, το ίδιο εύκολα και αιφνίδια μπορεί να εξαφανιστεί, μόνο που αυτή τη φορά έχασαν τη γη κάτω από τα πόδια τους με δική τους υπαιτιότητα.
Η οικονομική συντριβή ήταν άνευ προηγουμένου και όμως επτά χρόνια αργότερα η Ισλανδία σημειώνει μια εντυπωσιακή ανάκαμψη και δεν είναι λίγοι αυτοί που μιλούν για το ισλανδικό θαύμα.
Από το 2011, το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν σημειώνει άνοδο φτάνοντας το 2%, αύξηση καταγράφεται και στους μισθούς, η ανεργία είναι περίπου στο 3%, ενώ το δημόσιο χρέος μειώνεται και η κυβέρνηση έχει εξοφλήσει μεγάλο μέρος από το δάνειο που έλαβε από το ΔΝΤ.
Εύλογα τίθεται το ερώτημα γιατί η Ισλανδία πέτυχε όταν άλλες χώρες, όπως η Ελλάδα για παράδειγμα, απέτυχαν.
Είναι όμως έτσι; Υπάρχει πράγματι το Ισλανδικό θαύμα; Μπορούμε να συγκρίνουμε την περίπτωση της Ισλανδίας με αυτή της Ελλάδας;
«Πρόκειται για δύο διαφορετικές περιπτώσεις. Η θεμελιώδης διαφορά ήταν πως το χρέος στην Ισλανδία αφορούσε τον ιδιωτικό τομέα, ενώ στην Ελλάδα έχουμε να κάνουμε με δημόσιο χρέος» δήλωσε στη HuffPost Greece o Άsgeir Jonsson ο οποίος ήταν επικεφαλής οικονομολόγος της Kaupthing Bank, μιας εκ των τριών ισλανδικών τραπεζών που κατέρρευσαν εν μια νυκτί το 2008.
Ο Jonsson, σήμερα καθηγητής οικονομικών σε πανεπιστήμιο στο Ρέκιαβικ, δηλώνει πως είχε προειδοποιήσει για αυτό, ωστόσο μετά την κατάρρευση έμεινε άνεργος, σε μια περίοδο που οι τραπεζίτες αντιμετωπίζονταν ως εγκληματίες. Τότε ήταν που έγραψε το βιβλίο «Why Iceland?: One of the Worlds Smallest Countries Became the Meltdown’s Biggest Casualty» (Γιατί η Ισλανδία; Πως μια από τις μικρότερα κράτη στον κόσμο έγινε το μεγαλύτερο θύμα της κρίσης).
Επανερχόμενος στο ζήτημα της Ελλάδας λέει πως η Ισλανδία επέβαλε απώλειες στους πιστωτές της, κυρίως στους Γερμανούς και όπως τόνισε η Ελλάδα θα μπορούσε να προχωρήσει σε default πριν δανειστεί από το ΔΝΤ και την ΕΚΤ.
«Σε ένα πρόβλημα χρέους εμπλέκονται πάντα δύο μέρη και πρέπει να βρουν μεταξύ τους μια λύση» επεσήμανε.
Πολύ μικρή για να σωθεί
Σύμφωνα με τον Jonsson η απόλυτη κατάρρευση προκλήθηκε όχι μόνο διότι οι ισλανδικές τράπεζες ήταν πολύ «μεγάλες» για να σωθούν αλλά και για το λόγο πως η Ισλανδία ήταν πολύ μικρή χώρα για να διασωθεί.
Για πρώτη φορά στην ιστορία μια χώρα με αξιολόγηση ΑΑΑ κατέρρευσε, όμως από τη στιγμή που η Ισλανδία δεν ήταν μέρος της Ε.Ε. δεν υπήρχε ο φόβος για μετάδοση του προβλήματος.
Τι δεν έκαναν
Οι ισλανδικές τράπεζες βρέθηκαν με υποχρεώσεις 102 δισ. δολαρίων όταν το ΑΕΠ της ήταν μόλις 13 δις. Δολάρια. Ωστόσο η κυβέρνηση, υπό την πίεση του λαού και αντίθετα με τις συμβουλές των ειδικών αντί να καθαρίσει τις τρεις τράπεζες με δημόσιο χρήμα, αποφάσισε να μην εγγυηθεί τα χρέη και τις υποχρεώσεις των ιδιωτικών τραπεζών.
Με λίγα λόγια όχι μόνο δεν έσωσαν τις τράπεζες μετακυλώντας το βάρος στους φορολογούμενους, κοινωνικοποιώντας δηλαδή το χρέος του τραπεζικού συστήματος, αλλά εγγυήθηκαν τις καταθέσεις των πολιτών και άφησαν τους ξένους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς που είχαν δανείσει τις τράπεζες να λύσουν δικαστικά τις διάφορες τους.
Η συνταγή της επιτυχίας
Επιπλέον δύο ακόμη μέτρα που ελήφθησαν ήταν οι έλεγχοι ροής κεφαλαίων (capital control) και η υποτίμηση του νομίσματος.
Αυτά τα μέτρα φαίνεται πως ήταν το κλειδί της επιτυχίας, όπως έχει δηλώσει και ο νομπελίστας Οικονολόγος Πολ Γκρούγκμαν.
Λίγο πριν το χάος
Για να γίνει κατανοητή η αποτελεσματικότητα αυτών των μέτρων πρέπει κάνεις να έχει μια εικόνα για την Ισλανδία λίγο πριν το σκάσιμο της φούσκας και στο τι συνέβη αμέσως μετά.
Κάποτε μιλούσαμε για τον διεφθαρμένο Νότο και τον άμεμπτο Βορρά, όμως το 2008 η Ισλανδία είχε φτάσει πολύ πιο μακριά από εμάς στη διαφθορά, εξηγεί ο Γενικός Πρόξενος της Ισλανδίας στην Ελλάδα κ. Γιάννης Λυμπερόπουλος, ο οποίος περιγράφει στη HuffPost Greece τη φρενίτιδα που επικρατούσε την εποχή εκείνη στο χρηματιστήριο.
Όλη η χώρα έπαιζε, οι τραπεζίτες έπαιζαν μαζί με τους ιδιοκτήτες και τους φίλους των ιδιοκτητών, το πρωί αγόραζαν και το μεσημέρι πουλούσαν, έπαιρναν δάνεια για να ξεχρεώσουν άλλα και με αυτό τον τρόπο ανέβαζαν τις μετοχές. Αυτό που συνέβη ήταν χειρότερο από φούσκα του 1999 γιατί τότε στην Ελλάδα την πάτησαν κυρίως οι μικροκαταθέτες, όμως στην περίπτωση της Ισλανδίας τα θύματα ήταν οι ξένοι επενδυτές, κυρίως Βρετανοί και Ολλανδοί, οι οποίοι πόνταραν στις υποσχέσεις για εξωφρενικές αποδόσεις .
Όταν έγινε αντιληπτό το μέγεθος του προβλήματος δεν μαζευόταν συνεχίζει ο κ. Λυμπερόπουλος ο οποίος παραθέτει ένα περιστατικό από τον Αύγουστο του 2008 όταν είχε έρθει στη χώρα μας ο τότε πρωθυπουργός της Ισλανδίας ο Όλαφ Ράγκναρ Γκρίμσον.
«Δεν σταματούσε, κυριολεκτικά δεν σταματούσε να μιλά στο τηλέφωνο, αλλά δεν υπήρχε σωτηρία και τον Σεπτέμβριο ήρθε το χάος. Για 15 ημέρες δεν δούλευε τίποτα, τα ΑΤΜ δεν λειτουργούσαν, όσοι Ισλανδοί είχαν ξεμείνει από χρήματα στο εξωτερικό πήγαιναν για φαγητό στις πρεσβείες. Μέσα στη χώρα στήθηκαν συσσίτια. Άνθρωποι κυριολεκτικά έχασαν τις περιουσίες τους. Η κατάσταση θύμιζε κατοχή, δεν υπήρχε νόμισμα».
Στη συνέχεια υπήρξε μόνο ένας λογαριασμός στη Γερμανία και όλες οι συναλλαγές γίνονταν μέσα από εκεί και έπειτα άρχισαν οι αλλαγές.
Δεν μπορεί να γίνει σύγκριση με την Ελλάδα
Στη χώρα που είχε το τρίτο υψηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα στο κόσμο, με την υποτίμηση του εθνικού νομίσματος ήταν εύκολο η φτώχεια να αγγίξει το σύνολο των πολιτών. Δεν ασχολήθηκαν με τον κατώτατο μισθό . Οι μισθοί και οι συντάξεις δεν άλλαξαν, όμως η αγοραστική αξία ήταν στο ναδίρ.
Ακόμη και σήμερα δεν μπορούμε να συγκρίνουμε το βιοτικό επίπεδο μεταξύ της Ελλάδας και της Ισλανδίας, δηλώνει ο κ. Λυμπερόπουλος απαντώντας σε σχετική ερώτηση.
Το βιοτικό επίπεδο των Ελλήνων είναι σαφώς πιο υψηλό από αυτό των Ισλανδών, σημειώνει και εξηγεί πως αυτό που συμβαίνει είναι το έξης: «Οι Ισλανδοί έπιασαν πάτο και το μόνο που μπορούν κάνουν είναι πάνε προς τα πάνω και αυτό γίνεται σήμερα εάν αναλογιστεί κάνεις πως το βιοτικό τους επίπεδο έπεσε 100% και ανέβηκε 50%. Σκεφτείτε πως για δύο χρόνια μετά το ξέσπασμα της κρίσης δεν πουλήθηκε ούτε ένα αυτοκίνητο».
Αντίθετα για την Ελλάδα, σχολιάζει πως βιοτικό μας επίπεδο είναι υψηλό με καθοδική πορεία. Οι Ισλανδοί έχουν περισσότερη αισιοδοξία, ενώ εμείς έχουμε αρνητική ψυχολογία.
Σημειώνεται πως σύμφωνα μετά τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Eurostat η Ισλανδία μαζί με τη Νορβηγία κατατάσσεται στην Πέμπτη θέση των ευρωπαϊκών κρατών των οποίων οι πολίτες έχουν τη πιο χαρούμενη ζωή. Στις πρώτες τέσσερις θέσεις βρίσκονται η Δανία, η Φινλανδία, η Ελβετία και η Σουηδία.
Στον αντίποδα βρίσκονται η Βουλγαρία, η Πορτογαλία, η Ουγγαρία, η Ελλάδα και η Κύπρος.
Από τους πιο υγιείς τραπεζικούς τομείς ο Ισλανδικός
Επίσης όσον αφορά στο μέτρο ελέγχου της ροής των κεφαλαίων (capital control) οι τράπεζες βρέθηκαν με πολλά λεφτά και άρχισε το συνάλλαγμα να ρέει στη χώρα, με αποτέλεσμα οι τράπεζες της Ισλανδίας να είναι από τις πιο υγιείς στον κόσμο, τεχνητά όμως εξηγεί ο κ. Λυμπερόπουλος.
Όμως με αυτό τον τρόπο σε συνδυασμό με την υποτίμηση του νομίσματος και τη σκληρή δουλειά η οικονομία πήρε μπροστά και οι Ισλανδοί στάθηκαν ξανά στα πόδια τους.
Βέβαια ο μισθός είναι ο μισός από αυτό που ήταν, η αγοραστική δύναμη παραμένει περιορισμένη με τα εισαγόμενα προϊόντα να είναι πανάκριβα, αλλά και οι ίδιες οι εισαγωγές προϊόντων να είναι μειωμένες. Όμως οι εξαγωγές κυρίως μπακαλιάρου και αλουμινίου έχουν εντυπωσιακή άνοδο και το σημαντικότερο είναι ότι οι πληρωμές γίνονται σε ξένο νόμισμα.
«Η Ισλανδία κάνει εξαγωγές, στη Ρωσία, στην Ευρώπη, στην Αγγλία, στην Αμερική. Δεν εξαρτώνται μόνο από την Ε.Ε., όλος ο κόσμος είναι η αγορά τους. Άλλωστε οι Ισλανδοί, έκτος από την περίοδο που έπαιρναν χρήματα από τους Αμερικανούς όταν είχαν βάσεις στη χώρα, δεν πρόλαβαν να καλομάθουν με τα πακέτα Ντελόρ και τα ΕΣΠΑ» δηλώνει ο κ. Λυμπερόπουλος, ο οποίος σπεύδει να υπενθυμίσει πως στη χώρα τίποτα δεν έχει χαριστεί καθώς εξακολουθεί να χρωστά.
Όλα παίζονται
Το 2014 ήταν η τέταρτη συνεχόμενη χρονιά οικονομικής ανάπτυξη και σύμφωνα με εκτιμήσεις αυτό θα συνεχιστεί για τα επόμενα δύο με τρία χρόνια, η ανεργία έχει μειωθεί σε βαθμό που σχεδόν όλοι έχουν δουλειά, τονίζει ο Jonsson.
«Μπορεί να μην έχουν τη δουλειά και το μισθό που θέλουν, όμως υπάρχει εργασία» λέει ο Ισλανδός οικονομολόγος τονίζοντας την θεαματική αύξηση του τουρισμού και τις νέες θέσεις εργασίας που έχουν δημιουργηθεί στον τομέα των υπηρεσιών.
Ωστόσο επισημαίνει πως η ονομαστική αύξηση των μισθών θέτει σε ρίσκο το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που κερδήθηκε από την υποτίμηση του νομίσματος κατά 40% με 50% το 2008.
Ο κ. Jonsson, δίνει μεγάλη έμφαση στον έλεγχο διακίνησης κεφαλαίων, μέτρο, που όπως λέει διατηρεί τη σταθερότητα και γι΄ αυτό αναμένεται να παραμείνει για αρκετό διάστημα ακόμη.
Όμως το μέτρο αυτό βλάπτει την ανταγωνιστικότητα, αποκαρδιώνει τους ξένους επενδυτές και οι μεγάλες εταιρείες μεταφέρουν την έδρα τους στο εξωτερικό, ενώ αντίστοιχα πράττουν και start up επιχειρήσεις.
«Βέβαια εάν η κυβέρνηση άρει το συγκεκριμένο μέτρο τότε μπορεί να έχουμε μαζική φυγή κεφαλαίων, ενώ κερδοσκόποι ή τέσσερα πέντε Hedge Funds θα μπορούσαν πολύ εύκολα να μας γυρίσουν πίσω στο 2008», προειδοποιεί ο Jonsson.
Το δίλημμα της Ε.Ε.
Εάν πάλι, σύμφωνα με τον ίδιο, η χώρα υιοθετούσε το ευρώ τότε δεν θα υπήρχε πληθωρισμός αλλά ανεργία.
«Από το 1918 που γίναμε ανεξάρτητο κράτος, συνεχώς έχουμε πρόβλημα με το νόμισμα μας. Η Ε.Ε.. θα μπορούσε να εγγυηθεί μια κάποια σταθερότητα» συνεχίζει ο Jonsson.
«Θα βοηθούσε ένα σταθερό νόμισμα καθώς πάντα είχαμε προβλήματα με την κόρωνα. Εάν ήμασταν μέλη της Ε.Ε. η εσωτερική αγορά μας θα ήταν καλύτερη, θα είχαμε πρόσβαση σε αγροτικά προϊόντα κάτι που δεν γίνεται με ευκολία στην παρούσα φάση» δηλώνει στη HuffPost Greece o Benedicti Jόhannesson εκδότης του περιοδικού Iceland Review το οποίο εκδίδεται από το 1963.
Ο εκδότης του παλαιότερου αγγλόφωνου περιοδικού της Ισλανδίας, συνεχίζει λέγοντας πως τα επιτόκια παραμένουν πολύ υψηλά, 4% με 5% υψηλότερα από την υπόλοιπη Ευρώπη, αποτρέποντας τους νέους ανθρώπους να αποκτήσουν το δικό τους σπίτι.
Όλα αυτά ελπίζει να αλλάξουν εάν η χώρα κατάφερνε να μπει στην Ε.Ε. Κάτι που όπως φαίνεται δεν πρόκειται να συμβεί σύντομα αφού το κυβερνών κεντροδεξιό κόμμα απέσυρε την υποψηφιότητα της χώρας για ένταξη στην Ε.Ε. των 28.
Οι ποσοστώσεις και ο μπακαλιάρος
Η κυβέρνηση έκρινε πως δεν είναι προς το συμφέρον της χώρας να προχωρήσει με τις ενταξιακές συνομιλίες. Ένας από τους λόγους είναι και η διαμάχη με τις Βρυξέλλες για τις αλιευτικές ποσοστώσεις δεδομένου ότι η αλιεία είναι ο κινητήριος τομέας της τοπικής οικονομίας.
Το βαθύτατο προβληματισμό του εκφράζει ο Γενικός Πρόξενος της Ισλανδίας στην Ελλάδα ο κ. Γιάννης Λυμπερόπουλος.
Όπως λέει οι Ισλανδοί θα μπορούσαν να πάρουν πάρα πολλά λεφτά για τις ποσοστώσεις στην αλιεία, αλλά δεν είναι μόνο αυτό, υπάρχει και η γεωθερμία.
Θα μπορούσαν να έρθουν εταιρείες, να Κάνουν περιβαλλοντικές μελέτες και στο τέλος το πιο πιθανό σενάριο είναι να ωφεληθούν ορισμένοι και η Ισλανδία να βρομίσει ή να ξεμείνει από ψάρια, υπογραμμίζει ο κ. Λυμπερόπουλος φέρνοντας ως παράδειγμα τον Καναδά τα νερά του οποίου υπέραλιεύθηκαν και ενώ σύμφωνα με εκτιμήσεις υπήρχαν δύο εκατομμύρια τόνοι μπακαλιάρου εδώ και 20 χρόνια το συγκεκριμένο ψάρι έχει εξαφανισθεί και ζήτημα είναι να έχουν μείνει 20 χιλιάδες .
Στην Ισλανδία υπάρχει η δυνατότητα να πέσουν πολλά χρήματα και να εξαγοραστεί ότι έχει αξία, όμως αυτό θα μπορούσε να σημάνει και το τέλος της και να γίνει αυτή η μικρή χώρα ένα τίποτα.
Ελληνικές συγκρίσεις
Ο κ. Λυμπερόπουλος όπως εξηγεί έχει θέσει τους προβληματισμούς του και σε κυβερνητικούς αξιωματούχους της Ισλανδίας αντλώντας παραδείγματα και από την Ελλάδα.
Υπογραμμίζει βέβαια πως η Ελλάδα δεν είναι Ισλανδία και πως σαν χώρα έχει μεγαλύτερη σημασία τόσο γεωπολιτικά όσο και οικονομικά.
Την ώρα που γίνεται η συζήτηση για τον εάν η Ισλανδία θα είναι καλύτερα εντός ή έκτος ευρώ, ο κ. Λυμπερόπουλος σχολιάζει πως για την Ελλάδα αυτή τη στιγμή δεν τίθεται και δεν πρέπει να τίθεται ένα ανάλογο ερώτημα. Έκτος ευρώ ο φτωχός θα δεχόταν το τελειωτικό χτύπημα, λέει.
Όμως με αφορμή το ζήτημα των ποσοστώσεων φέρνει ένα πολύ ενδιαφέρον παράδειγμα.
Κάτι αντίστοιχο συνέβη και με πολλούς αμπελοπαραγωγούς στη χώρα μας, επισημαίνει ο κ. Λυμπερόπουλος. Κράτησαν τη γη τους αλλά όλη η παραγωγή πηγαίνει στο εξωτερικό και γι΄ αυτό το λόγο έχουμε μικρή παραγωγή κρασιού.
«Πουλήσαμε τα αμπέλια μας στους Γάλλους» λέει χαρακτηριστικά.
Το ίδιο συμβαίνει και με άλλα αγροτικά προϊόντα, συνεχίζει και προσθέτει πως αυτό που θα μπορούσαμε να κάνουμε θα ήταν μέρος των εσόδων από τον τουρισμό να χρησιμοποιηθεί για την αγορά ποσοστώσεων σε άλλα κράτη.
Διχασμένη η ισλανδική κοινωνία
Η απόφαση της κυβέρνησης να συνεχίσει με την Ε.Ε. έχει διχάσει την ισλανδική κοινωνία, όπως παραδέχεται ο Jόhannesson, ο εκδότης του Iceland Review. Μάλιστα υποστηρίζει πως το θέμα των ποσοστώσεων, αλλά και το ποιος θα ψαρεύει θα στα ισλανδικά χωρικά ύδατα είναι Κάτι που μπορεί να διαπραγματευτεί επιτυχώς με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς.
Δεν τον τρομάζει η κρίση που επικρατεί στον ευρωπαϊκό Νότο αφού, όπως τονίζει υπάρχουν και άλλα παραδείγματα όπως η Σουηδία, η Γερμανία, η Φινλανδία ή η Ολλανδία.
Πιστεύει στην εξωστρέφεια θεωρώντας πως είναι η καλύτερη λύση για την Ισλανδία και εκτιμά πως εάν η χώρα σώθηκε μετά την κρίση του 2008 ήταν πρωτίστως στην οικονομική βοήθεια που έλαβε από το ΔΝΤ, το οποίο αξίζει να σημειωθεί πως ήταν η πρώτη φορά που έδωσε δάνειο σε δυτική χώρα από το 1976, ενώ αυτή που το κάλεσε ήταν η προηγούμενη αριστερή κυβέρνηση.
Αποτέλεσμα των τελευταίων εξελίξεων σύμφωνα με τον ίδιο είναι το κόμμα των Πειρατών να έλθει πρώτο στις προτιμήσεις των πολιτών σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες δημοσκοπήσεις.
«Για πρώτη φορά το κόμμα των Πειρατών έφτασε το 23,9 από το 12,8% που είχε συγκεντρώσει στην τελευταία δημοσκόπηση, ο κόσμος το βλέπει σαν ένα καθαρό κόμμα το οποίο μέχρι στιγμής δεν έχει δώσει υποσχέσεις και στη συνέχεια να τις αναιρέσει» αναφέρει ο Jόhannesson.
Ο κόσμος έπειτα από τις πρωτοφανείς διαδηλώσεις μετά την κρίση επέλεξε έναν κεντροαριστερό συνασπισμό που βοήθησε μεν τη χώρα να ορθοποδήσει, αλλά έφερε το ΔΝΤ, προχώρησε σε μειώσεις δαπανών και σε αυξήσεις φόρων, αν και υπήρξε σεισάχθεια για ένα μεγάλο μέρος των «κόκκινων» δανείων και έκανε άνοιγμα προς την Ε.Ε. υποτιμώντας το ζήτημα της αλιείας, με αποτέλεσμα να έλθει και πάλι στην εξουσία το κόμμα που ηγούνταν τον καιρό της κρίσης.
Στην ίδια δημοσκόπηση, αναφέρει ο Jόhannesson, ένα πολύ υψηλό ποσοστό της τάξεως του 35% με 37% των πολιτών δηλώνει πως δεν εμπιστεύεται τους πολιτικούς, ενώ επίσης ένα μεγάλο ποσοστό που φτάνει έως και το 70% αν και δεν δηλώνει ένθερμο για ένταξη στην Ε.Ε. εκφράζει την επιθυμία να συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις.
«Θέλουμε μια άλλη δημοκρατία»
Δημοκρατική μεταρρύθμιση, αλλαγή του τρόπου αντιπροσώπευσης στο κοινοβούλιο και να δίνεται η δυνατότητα στο λαό να αποφασίζει με δημοψηφίσματα, ζητεί ο ένας εκ των τριών βουλευτών των Πειρατών ο Helgi Hafrn Gunnarsson.
Ο Gunnarsson, σε δηλώσεις του στη HuffPost Greece σχολιάζει τη μονομερή, όπως λέει, απόφαση της κυβέρνησης να μην προχωρήσει με τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις και αρνείται να πάρει θέση για τον εάν το κόμμα του υποστηρίζει την ένταξη της Ισλανδίας στην Ε.Ε..
«Αυτό πρέπει να το αποφασίσει ο λαός μέσω δημοψηφίσματος και να δούμε πως θα εξελιχθεί η διαπραγμάτευση» λέει ο Ισλανδός βουλευτής και προσθέτει πως το μοντέλο της δημοκρατίας που υπάρχει στη χώρα είναι απαρχαιωμένο.
«Δεν τήρησαν την υπόσχεσή τους για το δημοψήφισμα και επιπλέον σταμάτησαν τις διαπραγματεύσεις χωρίς να θέσουν το ζήτημα στη Βουλή» λέει ο Ισλανδός Πειρατής.
«Αυτή τη στιγμή δύο κόμματα κάνουν ότι θέλουν, αυτό που πρέπει να γίνει είναι μια δημοκρατική μεταρρύθμιση και η μειοψηφία στη βουλή να έχει περισσότερη ισχύ. Τώρα το 60% στη βουλή έχει το 100% της εξουσίας εμείς θέλουμε αυτός που έχει το 60% στη βουλή να έχει και το αντίστοιχο 60% της εξουσίας. Δεν είναι εύκολο αλλά πρέπει να προσπαθήσουμε».
Για την οικονομική ανάκαμψη της χώρας σχολιάζει πως από τον πάτο μόνο επάνω μπορείς να πας και όπως λέει μπορεί η χώρα να μην είναι ακριβώς σε κρίση αλλά δεν είναι και σε φυσιολογική κατάσταση.
«Εάν είχαμε ευρώ όπως εσείς θα χρειαζόμασταν πολύ περισσότερο χρόνο για να ανακάμψουμε, ενδεχομένως όμως η μετάβαση να γινόταν με πιο ομαλό τρόπο» λέει ο Gunnarsson και αποφεύγει την οποιαδήποτε σύγκριση με την Ελλάδα.
«Πρόκειται για δύο εκ διαμέτρου αντίθετες χώρες, πληθυσμιακά, πολιτιστικά, οικονομικά, πολιτικά. Έχετε ευρώ και εμείς κόρωνα και στις δύο περιπτώσεις υπάρχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα» τονίζει.
Τόπο στα νιάτα
Οι Ισλανδοί βασίζονται στους νέους, είναι στην κουλτούρα τους, δηλώνει ο Γενικός Πρόξενος της Ισλανδίας κ. Λυμπερόπουλος.
Μισός Ισλανδός ο ίδιος, φέρνει το παράδειγμα του παππού του ο οποίος 24 ετών, τα χρόνια του πολέμου, ήταν αρχηγός της αστυνομίας στην Ισλανδία, την ίδια περίοδο ένας άλλος συνομήλικός του ήταν διευθυντής της μεγαλύτερης τότε ΔΕΚΟ εξαγωγής ψαριών, λέει ο κ. Λυμπερόπουλος.
«Εδώ στην Ελλάδα οι νέοι όχι μόνο δεν βρίσκουν δουλειά, αλλά κάνεις δεν τους δίνει την ευθύνη, μοιάζουν με λάμπες που φέγγουν σε άδειο δωμάτιο. Αντίθετα στην Ισλανδία είναι αυτοί που αναλαμβάνουν την ευθύνη να πάνε τη χώρα μπροστά και οι άλλοι ακολουθούν. Μια 60χρονη γυναίκα στην τράπεζα μπορεί να χειρίζεται το σύστημα σαν 25χρονη» σχολιάζει ο κ. Λυμπερόπουλος φέρνοντας ένα παράδειγμα από την ελληνική πραγματικότητα όπου για μια δουλειά σε μια τράπεζα της Ισλανδίας μια ηλικιωμένη υπάλληλος τη διεκπεραίωσε σε κάτι λιγότερο από δύο λεπτά και για την αντίστοιχη διαδικασία ο νεαρός Έλληνας υπάλληλος χρειάστηκε είκοσι λεπτά.
«Θα τα καταφέρουμε, ήμαστε παιδιά των Βίγκινγκς και τον Ιρλανδών»
«Petta reddast» , «όλα θα πάνε καλά», είναι μια φράση που δείχνει την αισιοδοξία και την μαχητικότητα των Ισλανδών.
«Οι προγονοί μας ήταν από την πλευρά των πατεράδων μας Βίγκινγκς και από την πλευρά των μανάδων μας Ιρλανδοί, Σκώτοι,Κέλτες» λέει στη HuffPost Greece Άsgeir Jonsson θέλοντας να τονίσει το ψυχισμό των Ισλανδών.
Είναι αισιόδοξος καθώς πιστεύει στη νέα γενιά, δεδομένου ότι ο μισός πληθυσμός της Ισλανδίας είναι κάτω των 34 ετών, σκεφτείτε τι σημαίνει αυτό για τα ασφαλιστικά ταμεία.
Βέβαια πολλοί είναι οι νέοι που εγκαταλείπουν τη χώρα, αλλά και πάλι το ποσοστό του νέου εργατικού δυναμικού είναι εντυπωσιακό.
Το μορφωτικό τους επίπεδο είναι υψηλό, όμως δεν τους αρκεί και θέλουν να φτάσουν τα επίπεδα των γειτονικών τους βόρειων κρατών.
Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία που επικαλείται ο Jonsson σε κάθε γυναίκα στην Ισλανδία αντιστοιχούν 2,2 παιδιά.
«Πρακτικά έχουμε το ίδιο ποσοστό γεννήσεων με αυτόν της Τουρκίας» λέει ο Jonsson και προσθέτει πως σχεδόν κανένα ζευγάρι δεν έχει δύο παιδιά, αλλά τρία.
Επίσης σύμφωνα με τον ίδιο το 78% του γυναικείου πληθυσμού εργάζεται, μάλιστα χαρακτηρίζει τις συμπατριώτισσές του ως υπερήρωες.
«Εάν είσαι 30 ετών και δεν έχεις παιδιά θεωρείσαι προβληματικός» δηλώνει ο 44χρονος καθηγητής Οικονομικών και πατέρας τριών παιδιών.
Η αύξηση των γεννήσεων εκτινάχθηκε την περίοδο της κρίσης, αναφέρει και εξηγεί πως από τη στιγμή που οι καριέρες των ανθρώπων «πάγωσαν» αποφάσισαν να αφιερώσουν περισσότερο χρόνο στους συντρόφους τους.
Συμπεράσματα
Ελλάδα και Ισλανδία δεν είναι εύκολο να συγκριθούν, πολλές από τις λύσεις που χρησιμοποιήθηκαν στην Ισλανδία δεν μπορούν να εφαρμοσθούν στη χώρα μας. Ο πληθυσμός της χώρας είναι ένα κλάσμα του πληθυσμού της Ελλάδας.
Όμως πρόκειται για δύο κράτη με δημοκρατικά πολιτεύματα και πρώτη μέριμνα τον πολίτη.
Στην Ισλανδία έχουν αρχίσει να χαμογελούν και να οραματίζονται το μέλλον, τουλάχιστον πέντε τραπεζίτες που κρίθηκαν υπεύθυνοι για την κρίση μπήκαν στη φυλακή, ένας πρωθυπουργός δικάστηκε. Δεν πληρώθηκαν πανωτόκια σε δάνεια που έλαβε η χώρα με απόφαση που πήρε ο λαός έπειτα από δημοψήφισμα το οποίο κήρυξε ο πρόεδρος της χώρας.
Ο διάλογος σε αυτή τη μικρή και απομονωμένη χώρα του Βορρά συνεχίζεται και όσο και εάν πρόκειται για μια τελείως διαφορετικά περίπτωση από εμάς δεν μπορούμε να απαξιώσουμε τις προσπάθειες των ανθρώπων και το ήθος που έχουν επιδείξει.
Εάν αφουγκραστούμε λίγο ίσως κάτι μάθουμε, μπορεί να βοηθηθούμε ατομικά και συλλογικά.
