προσοχή: ψεκασμοί για τα κουνούπια την παρασκευή στο θιάκι, οδηγίες προφύλαξης

προσοχή: την παρασκευή γίνονται ψεκασμοί για την καταπολέμηση των κουνουπιών στο μάρμαγκα, πλατρειθιά, φρίκες, άγιους σαράντα, λίμνες, λαχό, αφάλες, κουρβούλια, μαυρωνά, κιόνι και βαθύ.

Σωθείτε απο τα κουνούπια! οδηγίες του ΚΕΕΛΠΝΟ

Προστασία από τα έντομα

Η λήψη προληπτικών μέτρων πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το ταξίδι είναι σημαντική για την αποφυγή νοσημάτων από δήγμα (τσίμπημα) εντόμων, όπως τα κουνούπια, οι κρότωνες (τσιμπούρια), οι σκορπιοί και οι αράχνες. Κανένα προληπτικό μέτρο δεν παρέχει από μόνο του πλήρη προστασία, αλλά απαιτείται η τήρηση όλων των μέτρων προκειμένου να επιτευχθεί η μέγιστη προστασία.

Ποια προβλήματα μπορούν να προκύψουν από τσίμπημα εντόμου;

Τα τσιμπήματα από έντομα μπορούν να μεταδώσουν ασθένειες στον άνθρωπο και προκαλούν δυσάρεστες και ενίοτε επικίνδυνες τοπικές αντιδράσεις. Οι αντιδράσεις αυτές (π.χ. αλλεργικό εξάνθημα) οφείλονται συνήθως στην υπερευαισθησία του ανθρώπινου δέρματος στο σάλιο των εντόμων.

Ποιες ασθένειες μεταδίδονται συχνότερα από τα κουνούπια ;

Ελονοσία, Κίτρινος πυρετός, Δάγγειος πυρετός, Ιαπωνική εγκεφαλίτιδα

Ποιες ασθένειες μεταδίδονται συχνότερα από τους κρότωνες (τσιμπούρια) ;

Ιογενείς εγκεφαλίτιδες, Νόσος του Lyme, Αιμορραγικοί πυρετοί κ.α.

Ποια είναι τα ειδικά μέτρα προφύλαξης ;

Για ορισμένα νοσήματα που μεταδίδονται από κουνούπια, όπως ο κίτρινος πυρετός, υπάρχουν ειδικά εμβόλια, ενώ για την προφύλαξη από την ελονοσία υπάρχουν ειδικά φάρμακα. Όσοι ταξιδεύουν προς χώρες όπου ενδημούν ασθένειες, που μεταδίδονται με έντομα, πρέπει να ενημερώνονται για τα απαραίτητα μέτρα προφύλαξης ανάλογα με τη χώρα προορισμού. Στις Διευθύνσεις Υγείας των Νομαρχιών διατίθενται εμβόλια (π.χ. για τον κίτρινο πυρετό) και χημειοπροφυλακτικά φάρμακα για την ελονοσία.

Ποια είναι τα γενικά μέτρα προφύλαξης ;

Κανένα από τα ειδικά μέτρα (εμβόλια, φάρμακα) δεν εξασφαλίζει πλήρη προφύλαξη, γι’ αυτό είναι εξίσου σημαντική η τήρηση των γενικών μέτρων προφύλαξης. Ο ταξιδιώτης πρέπει:

1.Να φορά φαρδιά ελαφρά ρούχα με μακριά μανίκια, μακριά παντελόνια, ψηλές κάλτσες, κλειστά παπούτσια και καπέλο, ειδικά μετά τη δύση του ηλίου και όταν περπατά σε δάση, οπότε και εκτίθεται περισσότερο στα κουνούπια.

2.Να χρησιμοποιεί εντομοαπωθητικά για επάλειψη στο δέρμα και ψεκασμό των ρούχων του.

3.Να χρησιμοποιεί εντομοκτόνα σκευάσματα (σπρέι, φιδάκια, ταμπλέτες) στους χώρους που πρόκειται να καταλύσει.

4.Να χρησιμοποιεί κουνουπιέρα κατά τις ώρες του ύπνου. Συστήνεται η κουνουπιέρα να ψεκάζεται με εντομοκτόνο.

Εντομοαπωθητικά και εντομοκτόνα και ορθός τρόπος χρήσης

Τα εντομοαπωθητικά σκευάσματα, όπως είναι το DEET (N-diethyl-m-toluamide), εμποδίζουν τα έντομα να εντοπίσουν τη λεία τους και τα απωθούν. Εφαρμόζονται μόνο στα ακάλυπτα σημεία του σώματος και στα ρούχα.

Τα εντομοκτόνα σκευάσματα περιέχουν ουσίες που προκαλούν το θάνατο των εντόμων. Τέτοιες ουσίες είναι η περμεθρίνη, η τετραμεθρίνη, η αλλεθρίνη κ.α., οι οποίες προσβάλλουν το νευρικό ή το αναπνευστικό σύστημα των εντόμων. Προορίζονται αυστηρά και μόνο για το χώρο που παραμένουν οι ταξιδιώτες. Σε καμιά περίπτωση δεν εφαρμόζονται στο δέρμα.

Ο συνδυασμός εντομοαπωθητικών και εντομοκτόνων ενδείκνυται όταν είναι αναγκαία η υψηλή προστασία από τσίμπημα εντόμων, όπως σε χώρες της υποσαχάριας Αφρικής, στην τροπική ζώνη της Νότιας Αμερικής κλπ.

Τα εντομοαπωθητικά περιέχουν DEET σε συγκεντρώσεις από 5-90%. Πώς προσδιορίζεται ποιο σκεύασμα είναι κατάλληλο σε κάθε περίπτωση;

Στις περισσότερες περιπτώσεις συγκεντρώσεις 10-35% προσφέρουν ικανοποιητική προστασία. Αν το ταξίδι αφορά τροπικές χώρες, όπου οι θερμοκρασία και η υγρασία κυμαίνονται σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα, πρέπει να προτιμώνται σκευάσματα υψηλότερης συγκέντρωσης σε DEET.

Εγκυμονεί κινδύνους η χρήση των εντομοαπωθητικών σκευασμάτων;

Συνήθως τυχόν ανεπιθύμητες ενέργειες περιορίζονται σε ήπια δερματικά εξανθήματα. Σοβαρές επιπλοκές έχουν αναφερθεί με λανθασμένη χρήση, όπως η κατάποση εντομοαπωθητικών, η επάλειψη σε περιοχές με πληγή ή έκζεμα στο δέρμα και η επαναλαμβανόμενη χρήση για διάστημα πολλών ημερών χωρίς ενδιάμεσα να ξεπλένεται το δέρμα με νερό.

Είναι ασφαλής η χρήση εντομοαπωθητικών στα παιδιά, στις εγκύους και στις θηλάζουσες μητέρες ;

Δεν υπάρχει αντένδειξη για τη χρήση των σκευασμάτων αυτών σε παιδιά, εγκύους και θηλάζουσες μητέρες. Συνιστάται να αποφεύγεται η χρήση τους στα βρέφη. Στα παιδιά προτιμώνται σκευάσματα με συγκέντρωση 10-15% σε DEET. Για βρέφη ηλικίας έως 2 ετών συνιστάται η προμήθεια πριν το ταξίδι κουνουπιέρων εμβαπτισμένων σε εντομοαπωθητικό.

Μπορεί να γίνει ταυτόχρονη χρήση εντομοαπωθητικού και αντηλιακού;

Ναι, αρκεί να ακολουθηθούν οι οδηγίες χρήσεως που αναγράφονται στη συσκευασία του κάθε προϊόντος.

Εφαρμόζεται πρώτα το αντηλιακό και στη συνέχεια το εντομοαπωθητικό. Δε συστήνεται η χρήση προϊόντων που τα περιέχουν σε συνδυασμό.

Τα «φυσικά» εντομοαπωθητικά είναι το ίδιο αποτελεσματικά ;

Τα περισσότερα «φυσικά» εντομοαπωθητικά περιέχουν φυτικά έλαια (citronella, έλαιο με άρωμα κίτρου) και προορίζονται για δερματική χρήση. Κάποια από αυτά προστατεύουν τον ταξιδιώτη για λίγα μόνο λεπτά, ενώ άλλα για 1-2 ώρες περίπου. Στις τροπικές και υποτροπικές περιοχές τα σκευάσματα αυτά πρέπει να χρησιμοποιούνται συμπληρωματικά, διότι δρουν για μικρό χρονικό διάστημα και η δράση τους δεν καλύπτει πολλά είδη εντόμων (π.χ. τις μύγες που προκαλούν λεϊσμανίαση στη Λατινική Αμερική).

[divider] [/divider] [divider] [/divider]

 Πρόγραμμα καταπολέμησης κουνουπιών

Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος θα πρέπει να γίνει έγκαιρη εφαρμογή του προγράμματος καταπολέμησης κουνουπιών και πιστή εφαρμογή της σχετικής εγκυκλίου.

Έτσι και κατά τη φετινή περίοδο θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη σημασία στην αντιμετώπιση των κουνουπιών λόγω των κλιματικών αλλαγών που ευνοούν τον πολλαπλασιασμό τους, ώστε το πρόγραμμα καταπολέμησης των κοινών και ανωφελών κουνουπιών να εφαρμοστεί όσο το δυνατόν γρηγορότερα, τόσο για την περιστολή του παράγοντα όχλησης όσο και για την προφύλαξη από τον κίνδυνο ασθενειών στη χώρα μας, Να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις περιοχές όπου υπάρχουν μετανάστες από περιοχές ενδημικές της ελονοσίας και άλλων νόσων που μεταδίδονται με διαβιβαστές γιατί είναι πιθανόν να υπάρχουν μεταξύ τους χρόνιοι φορείς που να μεταδίδουν τη νόσο μέσω διαβιβαστών.

Α. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

1.Το πρώτο βήμα στην εφαρμογή του προγράμματος είναι η λεπτομερής χαρτογράφηση όλων των εστιών ανάπτυξης. Η χαρτογράφηση θα πρέπει να επαναλαμβάνεται προς το τέλος του καλοκαιριού διότι και η έκταση των υδάτινων συγκεντρώσεων αλλάζει.

2.Ο πιο αποτελεσματικός, απόλυτα ελεγχόμενος και ακίνδυνος τρόπος καταπολέμησης των κουνουπιών είναι ο ψεκασμός από το έδαφος των εστιών ανάπτυξης τους.

3.Τα επιτρεπόμενα σκευάσματα και οι περιορισμοί στη χρήση τους αναφέρονται στην εγκύκλιο της Δ/νσης Προστασίας Φυτικής Παραγωγής του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων υπ’ αριθμ. 183654/20-4-2010 «Εγκεκριμένα σκευάσματα για την καταπολέμηση των κουνουπιών» (συνημ. 1).

Τα χρησιμοποιούμενα σκευάσματα θα πρέπει να έχουν όλες τις απαιτούμενες εγκρίσεις ώστε να είναι ασφαλή για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον.

Οι Δ/νσεις Υγείας των Νομ/κών Αυτοδιοικήσεων πρέπει να συνεργαστούν με τις Δ/νσεις Αγροτικής Ανάπτυξης έτσι ώστε ο τόπος και ο τρόπος φύλαξης και συντήρησης τους να είναι ασφαλής και διασφαλισμένος προκειμένου να προστατεύεται ηδημόσια υγεία και το περιβάλλον.

4.Τα συνεργεία ψεκασμού θα πρέπει να είναι έτοιμα και να αρχίζουν τους ψεκασμούς αμέσως μετά την ανεύρεση των προνυμφών. Οι ημερομηνίες εφαρμογής των ψεκασμών είναι ενδεικτικές και μπορεί να αλλάξουν ανάλογα με τις κλιματολογικές συνθήκες κάθε περιοχής.

Συνιστούμε όμως η έναρξη των ψεκασμών να γίνει τόσο έγκαιρα όσο χρειάζεται για να καταστραφεί η πρώτη γενεά των κουνουπιών στο στάδιο της προνύμφης, ώστε να μην παραχθούν τα τέλεια έντομα και αντιμετωπίσουμε πια τον κατά γεωμετρική πρόοδο πολλαπλασιασμό τους, με τις γνωστές περαιτέρω δυσκολίες στη αντιμετώπιση τους. Αυτό θα καθοριστεί με τον τακτικό έλεγχο των εστιών για την ανίχνευση προνυμφών.

5.Κατά τον ψεκασμό ιδιαίτερη έμφαση να δίνεται στην ομοιόμορφη και καθ’ όλη την έκταση τους κάλυψη των εστιών. Σε περιοχές υψηλού κινδύνου θα πρέπει κατά την διάρκεια του χειμώνα να εντοπίζονται τα καταφύγια διαχείμασης των τελείων εντόμων (καταυλισμοί ζώων και άλλα οικήματα) και να ψεκάζονται αυτά τα καταφύγια πριν από την άνοιξη, ώστε να καταστρέφεται ο πληθυσμός που διαχειμάζει και δίνει την πρώτη γενεά. Στην περίπτωση αυτή να λαμβάνονται προφυλάξεις ώστε τα ζώα να μην έρθουν σε επαφή με τα εντομοκτόνα.

6.Κατά την εφαρμογή των εντομοκτόνων θα πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη η χρήση για την οποία προορίζεται το νερό των εστιών δεδομένου ότι τα εντομοκτόνα αυτά μπορούν να προκαλέσουν ρύπανση του περιβάλλοντος και δηλητηριάσεις. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στις περιπτώσεις που το νερό χρησιμοποιείται για το πότισμα των ζώων και φυτών καθώς και στις περιπτώσεις που ζουν σε αυτό υδρόβιοι οργανισμοί. Η εφαρμογή γίνεται συνήθως από το έδαφος με κατάλληλα ψεκαστικά μηχανήματα που εκτοξεύουν το ψεκαστικό υγρό με πίεση ώστε αυτό να φθάνει στην επιφάνεια του νερού της εστίας υπερνικώντας το εμπόδιο της τυχόν υπάρχουσας βλάστησης. Η διάρκεια δράσης του προνυμφο-κτόνου/εντομοκτόνου μεταβάλλεται σε σχέση με την καθαρότητα του νερού. Πρέπει λοιπόν να εφαρμόζονται οι δόσεις που κατά περίπτωση συνιστά η παρασκευάστρια εταιρεία. Οι Δ/νσεις Υγείας των Νομ/κών Αυτοδιοικήσεων σε συνεργασία με τις Δ/νσεις Αγροτικής Ανάπτυξης θα πρέπει να δίνουν στους χειριστές οδηγίες ορθής πρακτικής των σκευασμάτων σε όλα τα στάδια των χειρισμών και οδηγίες για κανόνες ατομικής προφύλαξης, τους οποίους οι ψεκαστές θα πρέπει να ακολουθούν αυστηρά σύμφωνα με τις οδηγίες που αναγράφονται στην απόφαση έγκρισης κυκλοφορίας του κάθε χρησιμοποιούμενου σκευάσματος.

7.Οι ψεκαστές να ακολουθούν αυστηρά τους κανόνες ατομικής προφύλαξης κατά τον ψεκασμό. Κατά τον ψεκασμό πρέπει να λαμβάνονται όλα τα μέτρα προφύλαξης των ανθρώπων, του οικοσυστήματος, των οικόσιτων και παραγωγικών ζώων και του περιβάλλοντος από τα εντομοκτόνα.

8.Η από αέρος εφαρμογή επιτρέπεται μόνο στην ειδική περίπτωση που έχει κριθεί απαραίτητη, έχει χορηγηθεί σχετική άδεια και με την προϋπόθεση ότι τηρούνται όλες οι τεχνικές προδιαγραφές και κανόνες ασφαλείας όπως αυτές περιγράφονται στην εκάστοτε εκδιδόμενη άδεια.

9.Δεν ενδείκνυται η χρήση οποιουδήποτε χημικού σκευάσματος για την καταπολέμηση των κουνουπιών σε ιχβυοτρόφα ύδατα, δεδομένου ότι όλα είναι περισσότερο ή λιγότερο τοξικά για τους υδρόβιους οργανισμούς και επομένως μπορεί να προκληθούν σοβαρές ζημιές στην

υγεία, το περιβάλλον και κατ επέκταση στην οικονομία. Όσον αφορά τα βιολογικά

σκευάσματα, δεν υπάρχουν επαρκείς ενδείξεις για την επίδραση τους στα αλιεύματα και κυρίως το γόνο.

10.Σε οικολογικά προστατευόμενες περιοχές (Natura κλ,π.) ενδείκνυται η χρήση μόνον Bti (VECTOB AC) του οποίου η δράση είναι εκλεκτική.

11.Δεν πρέπει να παραμελούνται όλα τα άλλα στάδια της καταπολέμησης των κουνουπιών, όπως δειγματοληψίες, έλεγχος ευαισθησίας στο προνυμφοκτόνο, ανθεκτικότητα κ.λ.π.)

12.Πέρα από τα ανωτέρω, για την επιτυχία του προγράμματος και την πλέον αποτελεσματική καταπολέμηση των βλαβερών εντόμων (κουνούπια, σκνίπες κλπ), θα πρέπει να συνεργαστείτε με τις τοπικές αρχές της Αστυνομίας, Αγροφυλακής και του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, τις υπηρεσίες τουρισμού και τις δημοτικές αρχές, που γνωρίζουν τις εστίες της περιοχής τους.

Β. ΜΕΘΟΔΟΣ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗΣ

Σαν μέθοδος καταπολέμησης των κουνουπιών θα εφαρμοστεί η δια ψεκασμού από εδάφους όλων των υπαίθριων περιοικιακών εστιών ανάπτυξης των ανώριμων σταδίων των κουνουπιών (προνύμφες) και σε τακτά χρονικά διαστήματα, όπως αυτά αναφέρονται στις οδηγίες των εντομοκτόνων σκευασμάτων. Σε εξαιρετικές μόνο περιπτώσεις, και λόγω σοβαρών ειδικών τοπικών συνθηκών και εφ’ όσον συντρέχουν σοβαροί λόγοι δημόσιας υγείας (όχληση και δυνητικός κίνδυνος μετάδοσης νόσων) μπορεί η καταπολέμηση να γίνεται και με αεροψεκασμό με ελικόπτερα ή αεροπλάνα πολύ χαμηλής πτήσης ή κάθε άλλο πτητικό μέσο που έχει άδεια αεροψεκασμού από την ΥΠΑ (Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας) για χαμηλή πτήση, πράγμα όμως που θα γίνεται μόνο ύστερα από εισήγηση της αρμόδιας Επιτροπής για την Καταπολέμηση των Τροπικών Νοσημάτων του Υπουργείου Υγείας και Κοιν. Αλληλεγγύης και με την προϋπόθεση ότι συμφωνούν οι αρμόδιες υπηρεσίες των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων που αντιπροσωπεύουν τα Υπουργεία Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και που θα καλύπτεται ενιαία με σχετική νομαρχιακή απόφαση.

Προκειμένου να αποφασιστεί ποιο από τα είδη των εντομοκτόνων που αναφέρονται στα συνημμένα θα χρησιμοποιηθεί, θα πρέπει να αξιολογηθεί το είδος της εστίας των προνυμφικών σταδίων των κουνουπιών. Σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες θα πρέπει κατ’ αρχήν να επισημανθούν και να χαρτογραφηθούν όλες οι εστίες κάθε περιοχής, μόνιμες και εποχιακές, ώστε η επέμβαση να γίνεται σωστά και παντού.

Όσον αφορά τις εστίες στις αστικές περιοχές, οι ιδιώτες ιδιοκτήτες και οι δημοτικές υπηρεσίες θα πρέπει να φροντίσουν για την εξουδετέρωση ή τη βελτίωση των εστιών αναπαραγωγής των κουνουπιών (ενδεικτικά μπορούμε να αναφέρουμε, τις διακοσμητικές δεξαμενές στις αυλές των σπιτιών, τα πεταμένα λάστιχα αυτοκινήτων, τα θεμέλια νεοαναγειρόμενων οικοδομών, τις φραγμένες υδρορροές, τα πεταμένα κονσερβοκούτια, τα φρεάτια ομβρίων, σημεία με λιμνάζοντα νερά κλ.π.) σε συνεργασία με τις υγειονομικές υπηρεσίες της περιοχής. Πρέπει να επιστήσετε σε όλους τους κατοίκους της περιοχής σας την ιδιαίτερη προσοχή που πρέπει να δίνεται στη διαχείριση αυτών των εστιών, οι οποίες αποτελούν τη βασική αιτία του προβλήματος, με κάθε δυνατό και πρόσφορο τρόπο (ημερήσιο και εβδομαδιαίο τύπο, πληροφοριακό έντυπο υλικό, τοπικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς, ομιλίες κλπ.). Πρέπει να επιστήσετε την προσοχή και στους ιδιοκτήτες των τουριστικών ξενοδοχείων και άλλων επιχειρήσεων, ώστε με τις οδηγίες των υγειονομικών οργάνων μας, να ανιχνεύσουν έγκαιρα και να επέμβουν στις εστίες ανάπτυξης των κουνουπιών μέσα και γύρω από τις κτιριακές εγκαταστάσεις τους.

Η Δ/νση Υγείας από κοινού με την Δ/νση Πολιτικής Προστασίας θα πρέπει να ενημερώνουν τον πληθυσμό για τον επικείμενο ψεκασμό και για τους ψεκασμούς γενικότερα και να δίνουν οδηγίες προφύλαξης του κοινού.