Έχοντας πια μερικώς απομακρυνθεί από το σοκ και το δέος που επικρατούσαν από τη λήξη του προγράμματος μέχρι την υπογραφή της συμφωνίας, μία μικρή ανακεφαλαίωση της περιόδου Ιανουαρίου-Ιουλίου ως προς τα κατ’ εμέ σημαντικά.
Εκκίνηση από μία βασική αρχή: η ελληνική πλευρά επέμεινε εξ αρχής σε δύο κοινά παραδεδεγμένες ως ορθές θέσεις: ότι το ελληνικό χρέος δεν είναι βιώσιμο αλλά χρήζει αναδιάρθρωσης, και ότι τα συμφωνημένα πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 3,5 – 4,5% ήταν ουτοπικά, για αυτό ζητούσε τη μείωσή τους σε ρεαλιστικά μέτρα της τάξης του 1 και 1.5%.
Πρώτη κλωτσοπατινάδα είναι, νομίζω, αυτή του Βαρουφάκη με τον Ντάισελμπλουμ που είχε ως αλυσιδωτή συνέπεια την (αρνητική για εμάς) εξέλιξη με Ντράγκι. Ο Βαρουφάκης είπε ότι δε θέλουμε τη δόση των 6 δις, αλλα να κάτσουμε και να βρούμε συνολική λύση για το ελληνικό προβλημα που έχει ένα σκέλος ελλειμμάτων και ένα σκέλος χρέους. Ελάχιστα αργότερα, Όμως, η ΕΚΤ ανακοίνωσε την απόφασή της να μη δέχεται πια τα ελληνικά ομόλογα ως ενέχυρα και το Βloomberg μετέδιδε ότι η απόφαση αυτή ήταν απλως πολιτική πίεση στην κυβέρνηση. Λίγο πιο μετά, προς τον Μάρτιο αν θυμάμαι καλά, η ΕΚΤ ξαναχτύπησε: δεν δέχτηκε να αυξήσει το όριο αυτοδανεισμού του ελληνικού κράτους μέσω της έκδοσης έντοκων γραμματίων ελληνικού δημοσίου (με αυτα θα κάλυπτε το κενό της δόσης) τα οποία αγοράζουν οι ελληνικές τράπεζες. Τόμπολα. Ρευστότητα γιοκ, ούτε έντοκα, ούτε δόση. Μόνο πίεση.
Δεύτερη κλωτσοπατινάδα, το πρώτο κείμενο για την παράταση του προγράμματος που έληγε στις 28 Φεβρουαρίου. Όλοι θυμόμαστε ότι είχε προσφερθεί εξάμηνη παράταση στον Σαμαρά, αλλά αυτός με το γνωστό ρεσιτάλ αντιπατριωτισμού, επένδυσε τα ρέστα του στην αριστερή παρένθεση και ζήτησε να είναι μόλις δίμηνη. Στον αγώνα δρόμου για την παράταση η κυβέρνηση φώναζε ότι υπάρχει κακοπιστία από πλευράς εταίρων γιατί άλλα κείμενα (κείμενο Μοσκοβισί) συζητούσαν πριν το Εurogroup ως βάση συμφωνίας και άλλα έβρισκαν (κείμενο Ντάισελμπλουμ) στο τραπέζι της συζήτησης. Η Κομισιόν διέψευδε ότι υπήρχε όντως κείμενο Μοσκοβισί, μέχρι που ο Ρaul Μason του Channel 4 το έβγαλε στον αέρα και τότε (μόνο τότε) πίστεψε και ο τελευταίος φανατικός αντισυριζαίος ότι όντως έλεγε αλήθεια η ελληνικη πλευρά. Και ότι στις διαπραγματεύσεις τα πράγματα δεν εξελίσσονταν καλόπιστα.
Μετά τα σημεία αυτά που αρχίζουν λίγο να χτίζουν μια κατάσταση ΤΙΝΑ (there is no alternative), ακολουθούν ενας παρανοϊκός Απρίλιος και ένας παλαβός Μάιος. Υποτίθεται ότι έχουμε απομονωθεί στην Ευρώπη γιατί τους σπάμε τα νεύρα με τις τακτικές μας, και τις διαλέξεις οικονομικών του Βαρουφάκη στα Εurogroups, αλλά η αλήθεια είναι ότι δεν ξέρουμε την τύφλα μας ως προς το τι γινόταν πίσω από τις κλειστές πόρτες των συνεδριάσεων, αφού ούτε πρακτικά τηρούνται, ούτε η καλοπιστία των εταίρων είναι δεδομένη, ούτε οι διαρροές εξηγούν σε ποιό σημείο οι θέσεις της ελληνικής πλευράς για ελάφρυνση του χρέους και ρεαλιστικά πλεονάσματα είναι ουτοπικές, εσφαλμένες ή απαράδεκτες. Τα μηνύματα είναι αντιφατικά. Οι πιστωτές από τη μία έχουν καθένας το δικό του βιολί και δική του ατζέντα και η κυβέρνηση από την άλλη έχει μία διαρκή αισιοδοξία ότι να τώρα δα η συμφωνία καθαρογράφεται. Μπαίνουμε στον Ιούνιο όπου η διαπραγμάτευση αντικαθίσταται από ένα σκληρό blame game και καταληγουμε στην take it or leave it πρόταση συμφωνίας. Την πήρε. Και τη σήκωσε!
Πάμε για δημοψήφισμα (είτε για απαγκίστρωση της κυβέρνησης είτε για πίεση στην εσωκομματική αντιπολίτευση) διανύοντας την πιο ακατανόητη και αψυχολόγητη εβδομάδα της ελληνικής κρίσης. Ο Γιουνκέρ αλλάζει δύο φορές τις προτάσεις προς την ελληνική πλευρά. Η ελληνική πλευρά τις απορρίπτει αμφότερες, λίγες μέρες αργότερα τις υιοθετεί, αλλά στο δημοψήφισμα παραμένει η τελεσιγραφική πρόταση που προ πολλού δεν υφίσταται αφού αντικαταστάθηκε με δύο καλύτερες. Άγνωστο γιατί ο Τσίπρας και απέρριψε και αποδέχηκε την τελευταία προταση Γιουνκέρ. Από την άλλη, δημοσιογράφοι ξένων ΜΜΕ (κυρίως ο απόλυτως insider Peter Spiegel) αρχίζουν να καταγγέλουν την Ευρώπη (τον Γιουνκέρ που απευθύνει διαγγέλματα στον ελληνικό λαό συγκεκριμένα) ότι ψιλοχοντροψεύδεται. Ο Σουλτς μεγαλοποιεί το ερώτημα και προβλέπει δεινά σε περίπτωση ήττας του ναι, ο Μπογδάνος κλαίει και μαδιέται, οι σοβαροί εξωχώριοι αναλυτές λενε “λάθος το δημοψήφισμα αλλά η απάντηση είναι μόνο όχι φυσικα”, ο κόσμος σιωπηλά ετοιμάζεται να απαντήσει.
Ο λαός διχάζεται. Εθνικόν γίνεται το συμφεροντολογικόν. Οι περισσότεροι διαβάζουν την ερώτηση μέσα από τα δεδομένα της τσέπης τους ή το κυριολεκτικά ταξικό τους συμφέρον. Οι απελπισμένοι ή και όσοι έβγαλαν τα χρήματά τους έξω, λένε όχι. Όσοι έχουν ακόμα συμφέροντα, χρήματα, δουλειά στην Ελλάδα, λένε ναι. Ως εδώ οκ. Ωστόσο: Ο ρόλος των καναλιών και του φθαρμένου πολιτικού προσωπικού (βλέπε Λαλιώτης) που υποστηρίζουν με λύσσα το ναι, είναι αρνητικός. Γεννούνται συναισθήματα αποστροφής προς το ναι που θεωρείται ότι το εκφράζουν οι λίγοι που ακόμα βολεύονται (ή έτσι νομίζουν) και που μάχονται περί πάρτης. Εργοδότες διακηρύττουν ότι οι εργαζόμενοι στις επιχειρήσεις τους θα πληρωθούν στο Σύνταγμα και μόνο εφόσον κατέβουν στις πορείες υπέρ του ναι, λες και είναι ο μισθός όχι αμοιβή για παραχθείσα εργασία, αλλά χαρτζιλικάκι που το κερνάει όταν και όπου θελήσει το αφεντικό. Βουλευτές της πλευράς του ναι ισχυρίζονται ότι “οι φτωχοί κάνουν λάθη στις κρίσιμες επιλογές” τραβώντας μια κάθετη ταξική γραμμή στην ικανότητα των ανθρώπων να κρίνουν σωστά, αναλόγως της φορολογικής τους δήλωσης και των τραπεζικών λογαριασμών τους. Οι πιο απασφαλισμένοι ακραιοκεντριστές βλέπουν το δημοψήφισμα ως ευκαιρία ανακάταληψης της εξουσίας και των θερινών ανακτόρων και αρχίζουν τα παραληρήματα για πραξικοπήματα και βίαιη ανατροπή της κυβέρνησης, μέχρι να τους κάνει friend request ο εισαγγελέας και να μαζευτούν πίσω στα χουντέικα θαλάμια τους, υποστέλλοντας τα άθλια στάτους και τα πραξικοπηματικά τους φρονήματα. Αποτέλεσμα: 61% στο όχι μίας ηλίθιας, ξεπερασμένης από τις εξελίξεις ερώτησης, παρά τις κλειστές τράπεζες, παρά τους συνταξιούχους στις ουρές, παρά τον διακυβευματικό τόνο και το ινσέπσιο της ευρωερώτησης που κρύβεται μέσα στη δημοψηφισματική ερώτηση. Στην πραγματικότητα, δεν κέρδισε το όχι. Κέρδισε το μπαφιασμένο ουφ και το ουστ από δω στους διαδρομιστές της εξουσίας που άρχισαν να ράβονται με το που μύρισε καταστροφή.
Μετά, το σχέδιο ΤΙΝΑ ξεδιπλώνεται ραγδαία. Γίνεται εμφανές ότι ο γερμανικός σχεδιασμός προσβλέπει, τελικά, σε μια κατάργηση της δυικής κατάστασης “εντός ευρώ-εκτός ευρώ” και προσανατολίζεται προς τη δημιουργία ενδιάμεσων σταδίων (παράλληλο νόμισμα, προσωρινή έξοδος συγκεκριμένης διάρκειας από την ευρωζώνη κλπ). Δεν έχουν τιποτα να χάσουν από την ανατίναξή μας, αντίθετα έχουν λάβει μέτρα ώστε να πειραματιστούν με την περίπτωσή μας μέσω μίας “ελεγχόμενης έκρηξης”. Γαλλία, Ιταλία, Αυστρία και Τσίπρας (καθενας για τους δικούς του λόγους) διαφωνούν. Η Αμερική ομοίως διαφωνεί και πιέζει, οι σοβαρές φωνές της Ευρώπης απαιτούν: αφήστε τα παλαβά εκατέρωθεν και βρείτε τα. Ο Τσίπρας παίρνει την κατάσταση πάνω του πραγματικά την ύστατη στιγμή: αντικαθιστά τον Βαρουφάκη με τον Τσακαλώτο, υποστέλλει με τη σειρά του την ιδέα της αποτελεσματικής διαπραγμάτευσης, παρατάει κόκκινες γραμμές, χαρακώματα και λοιπές ασκήσεις διαπραγματευτικής γυμναστικής και, αφού δεν υπάρχει εναλλακτική, σύρεται στην υπογραφή μίας κακής συμφωνίας. Αντί για τον ξαφνικό θάνατο επιλέγει ξανά τον αργό, με την ελπίδα ότι ενδιάμεσα ίσως κάτι προλάβει να αλλάξει.
Εκεί αρχίζει το “ξύλο”. Τις τρώει και για τον Σαμαρά, τις τρώει και για τον ΓΑΠ, τις τρωει για τη μεταπολίτευση ολόκληρη, τι τρώει και για το δικό του εξάμηνο. Όσοι εταίροι έχουν άλλα σχέδια για το ευρώ στο μυαλό τους, προσθέτουν απίθανες απαιτήσεις στη συμφωνία, ώστε να αναγκαστεί να πει όχι. Αλλά ο Τσίπρας λέει ναι -There Is No Alternative λέμε. Αυτή η στροφή της ελληνικής κυβέρνησης και το ταυτόχρονο ανελέητο σφυροκόπημα στον Τσίπρα, που φαίνεται να εμφορείται είτε από παιδαγωγική εκδικητικότητα είτε από σχεδιασμό μίας αλλης γερμανικής στρατηγικής για το ευρώ (την οποία, για να ειμαι ειλικρινής, δε θεωρώ γερμανική κακία, αλλα απλώς εξυπηρέτηση των συμφερόντων τους όπως θεωρούν καλύτερα), ξεσηκώνει τον ευρωπαϊκό κόσμο και την αλλη πλευρά του Ατλαντικού. “Τον υποβάλλουν σε εικονικό πνιγμό” γράφει ο Γκάρντιαν. “Εκεί μέσα τον σταυρώνουν” λέει ο Ρέντσι. “Καποιοι τελικά δε θελουν τη συμφωνία” καταγγέλει ο Φάιμαν εννοώντας τον Σόιμπλε. “ThIs a coup” λέει το δεύτερο δημοφιλέστερο παγκοσμίως χάσταγκ στο τουίτερ. Αλλά το εν Ελλάδι ναι σκασμένο από τον διασυρμό της βαριάς ήττας του, δε βλέπει την Ελλάδα να σταυρώνεται, ούτε σκέφτεται να αδράξει την ευκαιρία αλλαγής του κλίματος υπέρ μας. Επιτέλους, έχουμε συμμάχους, δεν είμαστε πια μονοι εναντίον όλων, ακόμα και η Κύπρος θυμάται ότι υπάρχει έδαφος στήριξης στην Ελλάδα και πέρα από το 12p στη Εurovision. Αλλά η ελληνικη παράνοια των άδοξα χαμένων του ναι υπογραμμίζει: καλά του κάνουν/ και λιγα παθαίνει/ σιγά καλέ το πραξικόπημα. Εθνικόν το σταλεγαγικόν και έτερον ουδέν.
Και τελικά, το όχι γίνεται ναι. Ναι σε όλα, ναι στα χειρότερα. Ειναι μία κακή συμφωνία η συμφωνία που υπογράψαμε. Είναι μια ΤΙΝΑ συμφωνία, υφεσιακή, αντιαναπτυξιακή, τιμωρητική μέσα στη σοκαριστική της αναδρομικότητα. Φυσικά έχει και σημεία που κάθε φιλελεύθερος ή απλώς σώφρων άνθρωπος χειροκροτεί (με αίσθημα εθνικής ντροπής) όπως η “αποπολιτικοποίηση του δημοσίου”. Αλλά δεν είναι τα σημαντικά. Σημασία έχει ότι η ίδια ομάδα λαού αρμέγεται για πολλοστή φορά πολύ πάνω από τη φοροδοτική της ικανότητα. Σημασία έχει ότι και πάλι ο βουλευτής θα απολαμβανει τη μισθάρα του και ο συνταξιούχος θα χάσει το ΕΚΑΣ του. Σημασία έχει ότι κανείς δε θα επενδύσει στην Ελλάδα με 30% φόρο στα κέρδη του. Σημασία έχει ότι από μεταρρυθμίσεις ό,τι δεν έκανε πέντε χρόνια ο Παπανδρεου και ο Σαμαράς, πρέπει να το κάνει σε dt ο Τσίπρας. Πρεπει μέσα σε μερικούς μήνες να χτίσει μέσα σε συνθήκες βαθιάς ύφεσης μια νέα Ελλάδα. Δεν προλαβαίνει και δεν μπορεί. Κανείς δεν πιστεύει ότι η συμφωνία είναι συμφέρουσα, εμπροσθοβαρής ή αναπτυξιακή. Ούτε εφαρμόσιμη. Επιπλέον 80 δις θα προστεθούν στο ήδη μη βιώσιμο χρέος μας. Δεν είναι η θεραπεία μας. Είναι απλώς παραμονή μας στην κατάσταση του κλινικά νεκρού, μέσω διατήρησης της διασωλήνωσης.
Ομολογώ τον συμπάθησα τον Τσίπρα σε αυτό το γολγοθά. Μπήκε στις διαπραγματεύσεις ως αντιπρόσωπος του δεκαπενταμελούς που τα βάζει με τον γυμνασιάρχη (πιστεύω στο δίκαιο των αιτημάτων της ελληνικής πλευράς, όχι όμως στη διαπραγματευτική της τακτική απαραίτητα) και βγήκε πρωθυπουργός χώρας που δεν ολοκλήρωσε το μετέωρο βήμα προς τον γκρεμό. Θα έλεγα ότι θυμώνω με την έλλειψη αλληλεγγύης της ευρωπαϊκής πλευράς που υπογραμμίζεται από τον Στρος Καν μέχρι τον Πρόντι, ότι χαίρομαι για το ρήγμα στον γαλλογερμανικό αξονα που δίνει τη δυνατότητα στη Γαλλία και τους σοσιαλδημοκράτες να βγουν μπροστά στον αγώνα για μια πιο δίκαιη και δημοκρατική Ευρώπη, όπου η διαπραγμάτευση θα είναι διαπραγμάτευση ακόμα και ανάμεσα στον δανειστή με τον οφειλέτη του.
Ωστόσο.
Πείτε ότι βλέπουμε (ζούμε) μία καθαρή ελληνική τραγωδία. Ότι είμαστε στο σημείο που ο ήρωας δι’ ελέου και φόβου προχωρά προς την κάθαρση και νιώθουμε μέσα μας συμπόνια για αυτόν. Ότι οι από μηχανής θεοί έχουν δώσει μία (κακή) λύση, ότι ο ήρωας παραμένει ζωντανός: Έχουν ανοίξει τα μάτια του, έχει δει την τύφλα του, έχει σχεδόν ψηλαφίσει την άτη την ύβρη και τη νέμεση. Γυρίζει να μιλήσει στο κοινό και περιμένουμε έναν κορυφαίο, ανατριχιαστικό μονόλογο. Περιμένουμε μια συγγνώμη για τα λάθη του, έναν οδικό χάρτη για το επέκεινα της συμφωνίας που μας ήρθε στο δόξα πατρί. Κρεμόμαστε από τα χείλη του και ξαφνικά ακούμε “σαν αόρατος θίασος να περνά” κάτι ντριγκι ντριγκι μάνα μου στο βάθος. Ανάβουν τα φώτα, βγαίνουν τα μπαλέτα του Δελφινάριου μέσα στην Επίδαυρο, ο Σεφερλής κάνει τούμπες, ο Φλωρινιώτης τραγουδάει επιτυχίες του και ο ήρωας αντί για τον κομμό της αντιγόνης λέει στο κοινό του: Κρίσιμος ανασχηματισμός. Υφυπουργός κοινωνικών ασφαλίσεων ο Παύλος Χαϊκάλης.
Δειτε επίσης:
){kind=link}