Η δημοκρατική αρχή επιβάλλει τον απόλυτο σεβασμό στην πλειοψηφική
και μειοψηφική εκδοχή των διεργασιών, των διαδικασιών
και των αποφάσεων | dreamstime01.09.2015, 10:37 | efsyn
Κώστας Ζώρας*
1950: Στη χώρα εγκαθιδρύεται το μετεμφυλιακό πολιτικό σύστημα της αποκληθείσης, ορθώς, χωλής ή ανάπηρης «δημοκρατίας».
Κύρια χαρακτηριστικά του:
◄ Η συνέχεια του καθεστώτος των μέτρων έκτακτης ανάγκης. Δηλαδή του νομοθετικού πλαισίου, όπως το θέσπισε το μετακατοχικό «κράτος», για τη διεξαγωγή του εμφύλιου πολέμου (1946-1949). Δηλαδή το λεγόμενο παρασύνταγμα έναντι του πρώτου μεταπολεμικού «Συντάγματος» του 1952.
◄ Στην πολιτική κοινωνία δημιουργείται ο ευρύτατος χώρος των πολιτών β’ ή γ’ κατηγορίας. Δηλαδή πολιτών με περιορισμένα ή ανύπαρκτα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα. Δηλαδή όσων εκ των «ηττημένων» του εμφυλίου παρέμειναν στην Ελλάδα και δεν ακολούθησαν τα δύσβατα και γεμάτα πικρές αναμνήσεις μονοπάτια της προσφυγιάς.
◄ Η πολιτική και κοινωνική εξουσία ασκείται ουσιαστικά από την πρεσβεία των ΗΠΑ και τον βασιλέα ως τον πλέον αυθεντικό τοποτηρητή της. Αμερικανοκρατία, δηλαδή, με κρατικό τύπο προτεκτοράτου.
◄ Η εξουσία αυτή εδράζεται στην οικονομική ολιγαρχία και τους παρακρατικούς μηχανισμούς της στις ένοπλες δυνάμεις, στα σώματα ασφαλείας και τη δικαστική εξουσία.
◄ Ο ρόλος της Βουλής και των πολιτικών κομμάτων, πλην ίσως της Δεξιάς, καθίσταται διακοσμητικός, τουλάχιστον ως προς τη λειτουργία του «πολιτεύματος». Το ιστορικό ΚΚΕ παραμένει «εκτός νόμου».
1960: Κυρίως από τον κοινωνικό χώρο της εξαρτημένης εργασίας, του φοιτητικού κινήματος, του πολιτισμού και της εν συνόλω πολιτικοκομματικής τους έκφρασης ξεκινάει το κίνημα για την αποκατάσταση, τουλάχιστον στην πολιτική πράξη, των θεμελιωδών αρχών του κοινοβουλευτισμού και της «αστικής» δημοκρατίας.
◄ Το πολιτικό αυτό κίνημα εκφράζεται τελικώς και εκλογικά με τη θηριώδη νίκη του μετριοπαθούς κόμματος της Ενωσης Κέντρου (1963-1964). Η ΕΔΑ, η μόνη «νόμιμη» έκφραση τότε της Αριστεράς, προσφέρει την εμπιστοσύνη της στην πρώτη μη δεξιά κυβέρνηση από το 1953.
1965: Η κυβέρνηση των ΗΠΑ και η διπλωματική αποστολή της αποφασίζουν να εμποδίσουν την ολοκλήρωση των στόχων της «εξεγερτικής» και «αποκαταστατικής» κοινωνικής και πολιτικής πρωτοβουλίας, όπως αυτή έλαβε χώρα το πρώτο μισό της δεκαετίας του 1960.
◄ Βασιλικό πραξικόπημα ανατρέπει την κυβέρνηση της Ενωσης Κέντρου υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου.
◄ Η μειοψηφική δεξιά πτέρυγα του κυβερνώντος κόμματος, σε άμεση διασύνδεση με τον ξένο, βλ. αμερικανικό, παράγοντα, το βιομηχανικό και εφοπλιστικό κεφάλαιο και τα ανάκτορα, αποχωρεί από το κόμμα σταδιακά (η λεγόμενη «σαλαμοποίηση» της κοινοβουλευτική πλειοψηφίας), συνεργάζεται με τα συντηρητικά κόμματα και σχηματίζει τις διαδοχικές «κυβερνήσεις» των αποστατών.
◄ Οι όποιοι κοινοβουλευτικοί και πολιτικοί θεσμοί, προεξαρχόντως όμως ο θεσμός του πολιτικού κόμματος, διασύρονται κυριολεκτικώς, χάνουν κάθε κύρος και δημιουργούνται εκείνοι οι απαραίτητοι κοινωνικοί δίαυλοι ώστε οι εξουσιαστικοί παράγοντες, οι ίδιοι ακριβώς των πρώτων μετεμφυλιακών χρόνων, και οι κατασταλτικοί βραχίονές τους να επιχειρήσουν και να εγκαταστήσουν, σχεδόν ακωλύτως, το στρατιωτικό ολοκληρωτικό καθεστώς του 1967.
2015: Προφανώς οι συνθήκες έχουν αλλάξει, ήδη από το 1974, «ριζικά». Αλλωστε η Ιστορία δεν επαναλαμβάνεται ποτέ επακριβώς και βεβαίως το δημοκρατικό Σύνταγμα του 1975 στο άρθρο 29 συνταγματοποιεί και επομένως θεσμοποιεί το πολιτικό κόμμα υπό την «αναγκαστική» προτροπή εφαρμογής της εσωκομματικής δημοκρατίας, δηλαδή της κατίσχυσης της δημοκρατικής αρχής στην εσωτερική λειτουργία του.
Η δημοκρατική αρχή, είτε ως θεμελιώδες βάθρο του πολιτεύματος είτε ως επιμέρους συμβολή στην εφαρμογή των θεσμών του (βλέπε π.χ. πολιτικό κόμμα), επιβάλλει τον απόλυτο σεβασμό στην πλειοψηφική και μειοψηφική εκδοχή των διεργασιών, των διαδικασιών και των αποφάσεων. Δημοκρατία και αρχή της πλειοψηφίας-μειοψηφίας συγκροτούν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.
Και επειδή στις σκέψεις μας και τον λόγο μας κυριαρχεί το πολιτικό κόμμα, πολύ φοβάμαι πως όταν η πολλαπλώς αποδεδειγμένη διά έγκυρων καταστατικών διαδικασιών ως μειοψηφία σε ένα κόμμα, ακόμα και για μείζονα θέματα, αδυνατεί να αποδεχτεί και να ενσωματώσει στη λογική της το συγκεκριμένο αυτό πραγματολογικό στοιχείο και συνεπώς αποχωρεί ή αποστατεί, ανατρέπει την κυβέρνηση, εάν το κόμμα είναι κυβερνητικό λόγω μη δεδηλωμένης, καθίσταται ανεξάρτητος φορέας ή συγκροτεί νέο κομματικό σχηματισμό, τότε η εσωκομματική δημοκρατία αναιρείται κυριολεκτικά.
Το «εγώ» της μειοψηφίας επικρατεί και επιθυμεί να καθορίσει εν πολλοίς το «εμείς», όχι μόνο της πλειοψηφίας, αλλά του συνόλου της συγκεκριμένης πολιτικής συλλογικότητας. Ας συνεκτιμήσουμε το ίδιο φαινόμενο στη γενική εκλογική διαδικασία, δηλαδή στην «κορύφωση» της λαϊκής κυριαρχίας.
Ως «συνεπές» αποτέλεσμα επέρχεται ως εκ τούτου ο διασυρμός του κάθε πολιτικού κόμματος, η εξαφάνιση του κύρους του, η ακύρωση της εσωκομματικής «δεδηλωμένης» και η αποθέσμιση του πολιτευματικού ρόλου της πολυκομματικής διάστασης.
Αρχή αρνητικών προοπτικών για την όποια θεσμική δημοκρατία και την έστω και περιορισμένη λαϊκή κυριαρχία;
Το εκλογικό σώμα έχει τον λόγο. Ιστορικά και συγκριτικά ευτυχώς!
*καθηγητής της πολιτικής κοινωνιολογίας, πρώην αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Αιγαίου
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
: η αποθέσμιση του πολιτικού κόμματος){kind=link}