ο κ. ζουράρις και η σκανδαλιστική καφετιέρα

Ολοκληρώθηκε χτες τα μεσάνυχτα στη Βουλή η διαδικασία των προγραμματικών δηλώσεων της νέας κυβέρνησης, χωρίς να κρύβει (τουλάχιστον ως την ώρα που γράφονται τούτες οι γραμμές) σημαντικές εκπλήξεις. Μια από τις αγορεύσεις που συζητήθηκαν ήταν και του βουλευτή Θεσσαλονίκης των ΑΝΕΛ κ. Κώστα Ζουράρι. Ο Κ. Ζουράρις σπάνια αγορεύει στη Βουλή, κι όμως ως τώρα έχει κάνει τουλάχιστον δύο πολυσυζητημένες αγορεύσεις, που και εδώ τις σχολιάσαμε: την παρθενική του στις προγραμματικές δηλώσεις της προηγούμενης κυβέρνησης τον Φλεβάρη, που τότε είχε μιλήσει για τον αρχέκακο όφι τον Αλεμανό (σχολιασμός εδώ) κι έπειτα τον Μάρτιο, στη συζήτηση για τις γερμανικές αποζημιώσεις, την ακόμα πιο πολυσυζητημένη ομιλία για τα μέζεα (σχολιασμός εδώ) που χάρισε στην αργκό μας μια καινούργια λέξη, αφού τώρα μπορούμε να γράφουμε εαυτούς και αλλήλους στα μέζεά μας,  καμαρώνοντας ότι είμαστε τρισχιλιετείς.

Πολυσυζητημένες δεν θα πει ουσιαστικές, βαρυσήμαντες, καίριες ή εύστοχες -θα πει απλώς ότι έκαναν ντόρο. Θόρυβο κάνει και ο ντενεκές που δένανε παλιά οι πιτσιρικάδες στις εξατμίσεις των αυτοκινήτων, κρότο κάνει και η στρακαστρούκα -και μετά δεν μένει παρά λίγος καπνός που κι αυτός διαλύεται αμέσως. Έτσι κι οι δυο προηγούμενες ομιλίες του Κ. Ζουράρι περισσότερο με στρακαστρούκες ή, αν θέλετε, με γλωσσικά πυροτεχνήματα έμοιαζαν. Η προχτεσινή είχε κι αυτή το θεαματικό της στοιχείο, ίσως όμως είχε και λίγο περισσότερη ουσία, αφού ο ομιλητής, πέρα από τις παράτολμες γλωσσικές ακροβασίες, τις φιγούρες και τις φιοριτούρες, υποστήριξε και μια θέση: επέκρινε δριμύτατα τα σχολικά βιβλία -όχι όλα, αλλά ειδικά τα βιβλία που μπήκαν με τη μεταρρύθμιση του 2006 (τέσσερα του δημοτικού και τρία του γυμνασίου), που τα χαρακτήρισε «τρίτη μικρασιατική καταστροφή» [ποια ήταν η δεύτερη;] και «μικρασιατική καταστροφή της ελληνικής γλώσσας».

Και ύστερα άρχισε την ιερεμιάδα εναντίον της καφετιέρας, διότι το βιβλίο Γλώσσας της 6ης Δημοτικού κάνει το… έγκλημα καθοσιώσεως να διδάσκει την προστακτική χρησιμοποιώντας σαν κείμενο βάσης τις οδηγίες χρήσης μιας καφετιέρας. Ο Κ. Ζουράρις δεν μπορεί να το χωνέψει αυτό. Όπως είπε:

Ξέρετε πώς διδάσκουν για παιδάκια δεκατριών ετών στην ΣΤ΄ Δημοτικού –σας παρακαλώ- την προστακτική των ρημάτων; Πώς; Δεν είναι δυνατόν, θα πάθετε τέσσερα εγκεφαλικά: Με οδηγίες χρήσεως μιας ηλεκτρικής καφετιέρας.

Στη μια σελίδα υπάρχει η εικόνα της καφετιέρας και στην άλλη υπάρχουν οι οδηγίες χρήσεως «ανεβάζουμε, στρίβουμε, κάνουμε κ.λπ». Καφέ, δώδεκα χρονών τα παιδιά! Αυτό το βλακόμετρον του τότε Παιδαγωγικού Ινστιτούτου είναι και τώρα εν χρήσει.

Βεβαίως ευτυχώς πάρα πολλοί δάσκαλοι δεν το εφαρμόζουν.

Και στη συνέχεια πέρασε σε άλλα θέματα, όπως την (υποτιθέμενη) εξαφάνιση των δημοτικών τραγουδιών από τα σχολικά βιβλία ή ότι (τάχα) τα σχολικά βιβλία περιέχουν μόνο παρατακτικό λόγο και όχι καθ’ υπόταξη λόγο (δηλ. με δευτερεύουσες προτάσεις).

Αλλά για να μην τα πω εγώ, που μπορεί να είμαι και προκατειλημμένος, μπορείτε να ακούσετε εσείς την αγόρευση του Κ. Ζουράρι. Το βίντεο της ομιλίας του είναι εδώ:

Και εδώ μια, αρκετά ακριβής, απομαγνητοφώνηση της ομιλίας.

Γιατί άραγε σκανδαλίστηκε τόσο πολύ ο Κ. Ζουράρις από την καφετιέρα; Γιατί θεώρησε πως είναι ατόπημα άνω ποταμών, ικανό να προκαλέσει όχι ένα ή δύο παρά τέσσερα εγκεφαλικά; Ο καφές δεν είναι βέβαια κατάλληλο ρόφημα για 13χρονα παιδιά, αλλά δεν είναι και κάτι άσεμνο ή βλαβερό, δεν είναι τσιγάρο. Η καφετιέρα είναι μια οικεία συσκευή που υπάρχει στα περισσότερα σπίτια, και το παιδί μπορεί να τη χρησιμοποιήσει χωρίς κίνδυνο να τραυματιστεί ή να κάνει μεγάλη ζημιά, όπως π.χ. με την ηλεκτρική κουζίνα ή τον φούρνο.

Αλλά ας δούμε το… σώμα του εγκλήματος, που ευτυχώς υπάρχει ονλάιν. Στην ενότητα του βιβλίου Γλώσσας της ΣΤ Δημοτικού που είναι αφιερωμένη στις συσκευές, και που ξεκινάει με ένα τραγούδι από τη Λιλιπούπολη σε στίχους της Μαριανίνας Κριεζή, υπάρχει ένα απόσπασμα από οδηγίες χρήσης καφετιέρας, με το σκίτσο της συσκευής και στη συνέχεια με τις οδηγίες χρήσης.

Δεδομένου ότι σκοπός του κεφαλαίου είναι να μάθουν οι μαθητές «πώς δίνουμε οδηγίες» και «πότε χρησιμοποιούμε προστακτική και πότε υποτακτική», βρίσκω πολύ πετυχημένη την επιλογή του κειμένου, αφού περιέχει εντολές τόσο θετικές (βάλτε την ποσότητα κρύου νερού, τοποθετήστε αλεσμένο καφέ, περιστρέψτε τη θήκη κτλ.) όσο και αρνητικές (μην ξεπερνάτε ποτέ την ποσότητα, μη βυθίζετε την κανάτα σε νερό, μην καθαρίζετε τη συσκευή με αιχμηρά αντικείμενα κτλ.) Το πλήθος των εντολών δίνει τη δυνατότητα για αρκετές ασκήσεις, μεταξύ άλλων και στην ορθογραφία της προστακτικής: τοποθετήστε καφέ και όχι *τοποθετείστε καφέ, αυτό το συχνότατο λάθος.

Πρέπει όμως να αναγνωρίσω ότι δεν είναι μόνο ο Κ. Ζουράρις που σκανδαλίζεται με την προκλητική καφετιέρα της 6ης Δημοτικού, αλλά και άλλοι, που την έχουν αναγάγει σε σύμβολο της παρακμής και του αφελληνισμού των διδακτικών μας βιβλίων, όπως ο  δάσκαλος του Κιλκίς Δ. Νατσιός, τακτικός αρθρογράφος σε εθνικιστικούς ιστότοπους και με εκπομπή σε παρακάναλο, ο οποίος  από το 2007 σε διαδοχικά άρθρα του ξιφουλκεί εναντίον του βιβλίου της Γλώσσας, που το αποκαλεί «περιοδικό ποικίλης ύλης», και καταγγέλλει την αμαρτωλή καφετιέρα, (ένα σχετικά πρόσφατο παράδειγμα) θεωρώντας πως αυτή φταίει που αγρίεψαν τα παιδιά μας.

Ξαναλέω πως δεν ξέρω γιατί προκαλεί τόσο μένος η καφετιέρα -ίσως θεωρείται κάτι αντιπνευματικό, αν κρίνω ότι ανάλογο μένος έχουν προκαλέσει και μερικές συνταγές μαγειρικής που υπάρχουν στα βιβλία (λέτε να ενοχλούνται οι επικριτές επειδή τις συνταγές τις διαβάζουν και τα αγόρια και η μαγειρική είναι μόνο γυναικεία δουλεια; ).

Ο φιλιππικός κατά της καφετιέρας συνοδεύεται συχνά από θρήνους για τον υποτιθέμενο εξοβελισμο της λογοτεχνίας από τα βιβλία της Γλώσσας -ο Κ. Ζουράρις, όπως είδαμε, κατηγορεί το βιβλίο ότι δεν έχει δημοτικά τραγούδια, ενώ αλλού θα δείτε να καταγγέλλουν την απουσία του Παπαδιαμάντη ή άλλων συγγραφέων. Φαίνεται ότι οι επικριτές αυτοί δεν έχουν προσέξει ότι εδώ και αρκετά χρόνια υπάρχουν ωραιότατα Ανθολόγια με λογοτεχνικά κείμενα, τα οποία συνδυάζονται με το βιβλίο της Γλώσσας, το οποίο δεν έχει βέβαια σταματήσει να περιέχει ποιήματα και λογοτεχνικά πεζά, αλλά φιλοξενεί στις σελίδες του και άλλα είδη λόγου, όπως άρθρα εφημερίδων, στίχους τραγουδιών, επιστημονικά εκλαϊκευτικά άρθρα ή άρθρα προβληματισμού για σύγχρονα θέματα, ακόμα και (ω, το έγκλημα!) συνταγές μαγειρικής.

Προσωπικά, παρόλο που μου ήταν πιο οικεία τα βιβλία παλαιού τύπου, από την τριβή μου με τα βιβλία της γλώσσας όταν τα μελετούσαν τα παιδιά μου έχω σχηματίσει την εντύπωση ότι η καινούργια προσέγγιση έχει αρκετά πλεονεκτήματα, και κυρίως ότι οδηγεί τα παιδιά σε εντυπωσιακά περισσότερη παραγωγή λόγου. Βέβαια, πρέπει και ο δάσκαλος ή ο καθηγητής να προσπαθεί, ίσως περισσότερο από πριν.

Κάθε μεταρρύθμιση συνάντησε αντιδράσεις, και συνήθως όχι καλόπιστες. Για παράδειγμα, το κλασικό βιβλίο του Ζαχαρία Παπαντωνίου «Τα ψηλά βουνά» που σήμερα θεωρείται αριστούργημα στο είδος του, όταν είχε πρωτοκυκλοφορήσει είχε προκαλέσει οργισμένες αντιδράσεις από τους εχθρούς της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης πολύ περισσότερες απ’ ό,τι τα σημερινά βιβλία (με εξαίρεση το βιβλίο Ιστορίας της 6ης Δημοτικού). Μάλιστα, ο συντηρητικότατος γλωσσολόγος Γ. Χατζιδάκις, ο πατέρας της ελληνικής γλωσσολογίας, έγραψε ένα επιστημονικά ανέντιμο φυλλάδιο εναντίον των βιβλίων της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης όπου συγκέντρωσε τα βέλη του ιδίως στα Ψηλά βουνά, που τα κατηγορούσε ότι εσκεμμένα δεν αναφέρουν καθόλου τον Θεό και υποστήριζε ότι η κοινότητα των παιδιών είναι δομημένη στα πρότυπα των Σοβιέτ και άλλους τέτοιους κακόπιστους εξωφρενισμούς.

Πάντως, οι αντιρρήσεις του Κ. Ζουράρι δεν έχουν μεγάλη σχέση με την πραγματικότητα. Τα δημοτικά τραγούδια δεν έχουν καθόλου εξοβελιστεί από τα σχολικά βιβλία, ενώ το τραγούδι της Δέσπως, που ρητά το αναφέρει σαν εξοβελισμένο, περιέχεται, με εκτενή τεκμηρίωση, στο βιβλίο της Α΄ Λυκείου. [Αλλά να γκρινιάξω: νομίζω ότι στον στίχο 11 πρέπει να είναι «σκλάβες Τουρκών μη γίνομε» με τον τόνο στη λήγουσα, όχι «Τούρκων» όπως το εξομαλύνει το βιβλίο. Τσέκαρα και τον Πολίτη, και το έχει και αυτός οξύτονο: Τουρκών, έτσι πάει στο μέτρο]

Επίσης, ο Κ. Ζουράρις παραπονιέται ότι απουσιάζει από το βιβλίο ο καθ’ υπόταξη λόγος, και ταυτόχρονα ότι εξοβελίστηκαν τα δημοτικά τραγούδια -αλλά τα δημοτικά τραγούδια, ωγαθέ, από την ίδια τους τη φύση, πολύ σπάνια έχουν υποτακτική σύνταξη. Αντίθετα, σε πεζά κείμενα, σαν κι αυτά που υπάρχουν στα σχολικά βιβλία (παράδειγμα που το επισήμανε θαρρώ η φίλη Σταυρούλα Τσιπλάκου) η υποτακτική σύνταξη αφθονεί.

Τέλος, βρίσκω πολύ διασκεδαστικό ότι ο κ. Ζουράρις από τη μια θέλει να προστατέψει τα 13χρονα παιδιά από τις οδηγίες της καφετιέρας ή από τους υπαινιγμούς περί κοπάνας, αλλά από την άλλη θεωρεί ότι δεν θα τα πειράξει αν εκτεθούν σε αίματα και σφαγές (όπως με τη σφαγή της Σμύρνης, που ήθελε να δηλώνεται ρητά).

Δεν λέω ότι τα σχολικά βιβλία είναι τέλεια. Υπάρχουν πολύ κακογραμμένα βιβλία, και μάλιστα εξετάζονται στις πανελλήνιες εξετάσεις με απαιτήσεις απομνημόνευσης (εννοώ το βιβλίο της ΑΟΔΕ της Γ΄ Λυκείου), υπάρχουν γλωσσικά βιβλία που κάνουν κακό στους μαθητές διότι διαιωνίζουν μύθους και αυταπάτες για τη γλώσσα, όπως το βιβλίο Αρχαίων της 1ης Γυμνασίου, υπάρχουν βιβλία παραφορτωμένα, άλλα βαρετά. Περιέργως όμως δεν είναι αυτά που συγκεντρώνουν τους μύδρους των ανησυχούντων -αλλά μόνο εκείνα που κάπως ξεχωρίζουν και που χαρακτηρίζονται από μια καινοτόμα προσέγγιση. Ελπίζω ότι η νέα ηγεσία του υπουργείου, θα εγκύψει στο ζήτημα με νηφαλιότητα, χωρίς κραυγές και χωρίς κινδυνολογία, ελπίζω δηλαδή ότι δεν θα ακολουθήσει τις παραινέσεις του (συμπολιτευόμενου, μην ξεχνάμε) Κ. Ζουράρι.

ΥΓ
Κατά σύμπτωση, με τα σχολικά βιβλία ασχολήθηκε και ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ο οποίος, σε μια αποστροφή της χτεσινής του αγόρευσης, απευθύνθηκε με ιδιαίτερα οξύ ύφος στην κυβέρνηση, προειδοποιώντας την σχεδόν οργισμένος να μην διανοηθεί να αλλάξει τα σχολικά βιβλία, και ειδικά να μην προσθέσει τις απόψεις του υπουργού Νίκου Φίλη για τη γενοκτονία των Ποντίων. (Ο Ν. Φίλης είχε παλιότερα υποστηρίξει σε άρθρο του ότι η σφαγή των Ποντίων δεν συνιστά γενοκτονία).

Το στιγμιότυπο είναι εξόχως διδακτικό για το πώς σκέφτεται ένας παλαιός πολιτικός, ένας δεξιός σαν τον Ευ. Μεϊμαράκη. Πιστεύει ότι τα σχολικά βιβλία γράφονται καθ’ υπόδειξη του εκάστοτε υπουργού και περιέχουν του υπουργού τις απόψεις! Δεν μπορεί να κατανοήσει ότι υπάρχουν τα αρμόδια όργανα που είναι ανεξάρτητα στο έργο τους.

Αλλά στο θέμα αναφέρθηκε και ο αρχηγός της νεοναζιστικής συμμορίας, ο οποίος επαίνεσε μεν τον κ. Μεϊμαράκη για το ενδιαφέρον του, αλλά το θεώρησε υποκριτικό, αφού, όπως είπε, το βιβλίο της κ. Ρεπούση με τον συνωστισμό της Σμύρνης είχε εγκριθεί επί κυβερνήσεως Νέας Δημοκρατίας. Έτσι είναι, όταν παίζεις στο γήπεδο της Χρυσής Αυγής οι γηπεδούχοι θα σου βάλουν τα γυαλιά, το ξέρουν καλύτερα.