Ορισμός
“Σε γενικές γραμμές, ο όρος εθελοντισμός αναφέρεται στην ηθελημένη παροχή υπηρεσιών για κάποιο κοινοφελή κοινωφελή (σ. του Ζ. : είναι και ανορθόγραφοι:Ρ) σκοπό.”
Συμπληρωματικά μπλα μπλα:
Συχνά θεωρείται πως ο εθελοντισμός δεν έχει υλικά ανταλλάγματα, όμως μάλλον δεν υπάρχει απόλυτη συμφωνία πάνω στο ζήτημα αυτό: αρκετοί εκτιμούν πως, για λόγους που εξυπηρετούν τη βιωσιμότητά της, η εθελοντική εργασία θα πρέπει να αμείβεται. Αρκετές φορές η αμοιβή πραγματοποιείται με έμμεσο τρόπο, παρέχοντας για παράδειγμα στον εθελοντή δωρεάν διαμονή, διατροφή ή άλλες διευκολύνσεις. (…)Ιδιαίτερη απήχηση στις μέρες μας έχει μία συγκεκριμένη μορφή εθελοντισμού. Αυτός ο εθελοντισμός συνήθως απευθύνεται σε νέους και συσχετίζεται με τις μη κυβερνητικές οργανώσεις, για θέματα όπως είναι η οικολογία, ο αθλητισμός ή βοήθεια κοινωνικών ομάδων που αντιμετωπίζουν κάποια μορφή δυσκολίας (τοξικομανείς, άτομα με ειδικές ανάγκες κ.α.). Αρκετοί θεωρούν ότι αυτή η μορφή εθελοντισμού πραγματοποιείται με ουσιαστικό και μακροπρόθεσμο στόχο την ομαλή ένταξη των νέων στο κοινωνικό σύστημα, και όχι τόσο την ανάπτυξη κάποιου αισθήματος αλληλεγγύης.
Σημείωσις: Ο γράφων ήταν για χρόνια και χρόνια μέλος εθελοντικής ομάδας που έκανε δουλειά και δεν έξυνε τα απαυτά της. Η εμπειρία ήταν χρήσιμη και για τον γράφοντα αλλά και για το κοινωνικό σύνολο και δεν είχε κάποια απεχθή χαρακτηριστικά όπως το συνεχές φάγωμα επιδοτήσεων (πέρα απο τα αναμενόμενα λειτουργικά έξοδα που ήταν πολύ λίγα σε σχέση με την παρεχόμενη υπηρεσία) ή κάποια περίεργα εργασιακά που θα δούμε παρακάτω.
Σημείωσις 2: Η μεγαλύτερη εθελοντική προσφορά που κάνει κάποιος στην Ελλάδα ειναι προφανέστατα η (υποχρεωτική) στρατιωτική του θητεία αν είναι άντρας. Για διάστημα που ξεκινάει από τους τωρινούς 9 μήνες και φτάνει για τους μεγαλύτερους σε 30+ (εποχές επιστράτευσης κτλ) ο ανηρ-Έλληνας καλείται να υπηρετήσει την πατρίδα, οι εργατοώρες του πάνε όλες “εκεί” και στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο χάνοντας πιθανόν επαγγελματικές ευκαιρίες, χρόνο που μπορούσε να αξιοποιηθεί στις σπουδές, γάμους και δεν ξέρω και γω τι άλλο. Το αντάλλαγμα είναι ένα πενιχρό μηνιάτικο (της τάξεως των 5 ευρώ όταν ήμανε εγώ φαντάρος) και προφανώς η σίτιση (αν τολμάς να το φας), η διαμονή και η υγειονομική κάλυψη. Στα θετικά ανταλλάγματα η κοινωνικοποιηση διοτι ο γραφοντας ειδε κάτι φρούτα στο στρατό που ανάθεμα και αν είχαν φύγει ποτέ από την στρούγκα/τσαντίρι/θερμοκοιτίδα πριν τους καλέσει η μαμα πατρίδα. Ε όσο να ναι ψιλοξύπνησαν και τελος πάντων, πιο “χαζοί” κοινωνικά ΔΕΝ βγήκαν.
Μα θα μου πεις, κάτι υποχρεωτικό το θεωρείς εθελοντικό; Και απαντω προφανώς και ναι, αν δούμε τον πιο πάνω ορισμό, την παροχή (σχεδόν) δωρεάν υπηρεσιών για κάποιον κοινωφελή σκοπό. Υποχρεωτικός εθελοντισμός δηλαδή, όπως διαβάζαμε στα κομικ που πάντα κάποιος αρχηγός (συνήθως κάποιος ρωμαίος εκατόνταρχος στον Αστερίξ) “διοριζε κάποιον εθελοντή για να πάει να κατασκοπεύσει τους εχθρούς”
Δράττομαι της ευκαιρίας να δώσω έναν δικό μου ορισμό: Εθελοντισμός: η προσφορά εργασίας με “συμβολική” ή καθόλου αμοιβή. Νομίζω πως ο δικός μου ορισμός ειναι καλύτερος διότι καλύπτει τους εθελοντές από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα έως και τους εργαζόμενος σε κομματικές εφημερίδες αλλά και τα έμμισθα-άμισθα τρολ κομμάτων. Βεβαίως δεν καλύπτει τις διαφορες ΜΚΟ τύπου Παπαμιμίκου, αλλά αυτές εμπίπτουν πιθανότατα σε άλλο ορισμό του Λεξικού (βλ λαμόγιο).
Επειδή ο ορισμός της συμβολικής ή και καθόλου αμοιβής συνήθως αναφέρεται σε άλλα συστήματα (δουλοπαροικία, δουλεία) πέραν του τωρινού καπιταλιστικού (το οποίου ο πλέον ακριβής ορισμός ειναι η μισθωτή εργασία, η ανταλλαγή δηλαδή εργατοωρών με λεφτά. Και να θυμίσω στους ανιστόρητους πως ούτε το κομμουνιστικό σύστημα ειναι υπερ της δωρεάν εργασίας, αλλά το αντίθετο), καλό ειναι να προσέχουμε τι σκατά κάνουμε και πότε ζητάμε εθελοντική εργασία. Ήτοι:
– Όπως φαίνεται και στον “εγκυκλοπαιδικό” ορισμό ο εθελοντισμός συχνά απαντάται-και συνηθίζεται- σε νέους, δηλαδή φοιτητές, μαθητές, κοινωνικά εντάξιμους έφηβους και τέτοια. Η διαφορά που έχει ο νεολαίος με τους υπόλοιπους ειναι πως κατά κανόνα άλλοι (γονείς, πολιτεία) τον ταϊζουν και τον ποτίζουν και η εθελοντική προσφορά εργασίας βοηθά όχι μόνο το σύνολο αλλά και τον ίδιο, στα πλαίσια της περαιτέρω κοινωνικοποιησης, άσε που μπορεί να βρει και καμια γκόμενα, κάτι που δεν το λες και μικρό ή ασήμαντο.
– Σε κάθε περίπτωση είναι κοροϊδία και μάλιστα του αισχίστου είδους να ζητάμε εθελοντική εργασία από ανθρώπους που δεν έχουν λύσει κατά το μάλλον ή ήττον το βιοποριστικό τους πρόβλημα. Όταν δεν έχεις να φας δεν μπορείς να εγκαλείσαι επειδή δεν συνδράμεις στο δράμα των πεινασμένων. Προφανώς λοιπόν ο εθελοντής θα πρέπει να έχει εξασφαλίσει τον άρτον ημών τον επιούσιον, έστω και στα στοιχειώδη.
– Σε καμία περίπτωση η εθελοντική εργασία δεν μπορεί να παίρνει χαρακτηριστικά κανονικής εργασίας. Δηλαδή οκτάωρο, συνεχόμενες μέρες εργασίας κτλ. Ειδικά και ιδιαίτερα όταν είναι τελείως απλήρωτη. Οι λόγοι για αυτό ειναι νομίζω αυτονόητοι.
– Σε κάθε περίπτωση ο εθελοντισμός δεν μπορεί να γίνει καριέρα. Δεν μπορεί δηλαδή στην ερώτηση “τι δουλειά κάνεις;” να απαντάς “εθελοντής” εκτός και αν εισαι η Μαριάννα Βαρδινογιάννη, όχι πως έχω σε καμια εκτίμηση την προσφορά της, αλλά ρε παιδί μου η γυναίκα έχει τον τρόπο της και δεν θα πεινάσουν τα παιδάκια της αν αυτή γυρίζει σε τσάριτι από εδώ και γκαλά από κει κάνοντας τελος πάντων ότι κάνει.
– Ο εθελοντισμός που λειτουργεί αποδοτικότερα ειναι συνήθως σε μονάδες μικρής κλιμακας. Η ομάδα φίλων που παίζει μπασκετ σε ένα δημόσιο γήπεδο και αποφασίζει να το βάψει, ο τύπος που φτιάχνει και προσφέρει δωρεάν φαγητό σε άστεγους, η παρέα που κάνει περιπολίες δασοπροστασίας το καλοκαίρι στα δάση, οι παρέες που διοργανώνουν συναυλίες χωρίς εισιτήριο ή διοργανώνουν ερασιτεχνικές θεατρικές παραστάσεις κτλ. Εκεί συνήθως η πολιτεία ή οι χορηγοί βάζουν τα έξοδα (μπογιές, υλικά για μαγείρεμα, βενζίνες, έξοδα εξοπλισμού) και οι εθελοντές τρέχουν την εργασία. Το αποτέλεσμα ειναι απτό, μετρήσιμο και άμεσα αξιολογήσιμο.
– Η εθελοντική εργασία δεν μπορεί στην τελική να κοστίζει αθροιστικά περισσότερο από την μισθωτή. Ήτοι οι χρυσοπληρωμένοι σύμβουλοι, τα φαραωνικά έξοδα παραστάσεως και διαφημίσεως (!) και τα λοιπά δεν μπορούν να υπερβαίνουν το έξοδο που θα είχε η διεκπεραίωση της όποιας εργασίας αν προσλαμβάναμε κανονικά και με το νόμο υπαλληλους να την κάνουν. Ειδικά αν το έσοδο της εργασίας αυτής δεν επιμερίζεται στους εθελοντές αλλα το τσεπώνει η “ηγετική ομάς” που τα μασάει με χρυσά κουτάλια ενώ ο εθελοντής – κορόιδο την βγάζει με το ονόρε.
– Η εθελοντική εργασία δεν μπορεί να υποκαθιστά το κράτος. Δεν μπορεί να βάζουμε εθελοντές αστυνομικούς, εκπαιδευτικούς, γιατρους, δικαστές να υποκαθιστούν συνταγματικές υποχρεώσεις της πολιτείας για τις οποίες μας χαρατσώνει κανονικότατα δια της φορολογίας. Ο σωστός εθελοντισμός υποβοηθά το κράτος, δρα συμπληρωματικά. Ευκολο πχ: με τη μορφολογία του εδάφους μας να είναι αυτή που είναι και με τα ελληνικά δάση να ειναι αυτά που είναι πρέπει κάποτε να γίνει προφανές πως όσους πυροσβέστες και αν προσλάβει το κράτος δεν θα τα προλαβαίνουνε όλα τους καλοκαιρινούς μήνες. Η ύπαρξη εθελοντικών ομάδων πυρόσβεσης-πυροπροστασίας δεν αντικαθιστά αλλά υποβοηθά το κράτος και οι ομάδες αυτές λειτουργούν κατω από την “ομπρέλα” της Πολιτικής Προστασίας. Η ύπαρξη εθελοντικών ομάδων πυρόσβεσης δεν μπορεί και δεν πρέπει να σημαίνει πως το budget της Πολιτικής Προστασίας θα μειωθεί, ούτε ότι θα μειωθούν οι προσλήψεις κανονικών επαγγελματιών (btw το τελευταίο σχετικό νομοθέτημα της κυβέρνησης Σαμαρά υπονοούσε κάτι τέτοιο μετατρέποντας τις εθελοντικές ομάδες σε “γκομενες” των, προφανώς λιγότερων απ ότι πριν, μονίμων και αμοίβοντάς τες με “μορια” κάτι που διέλυσε τελικά τις περισσότερες)
– Τα έξοδα ειναι καλό να μην επιβαρύνουν το κοινωνικό σύνολο το οποίο υποτίθεται ότι βοηθούν, ή αν το κάνουν, τουλάχιστον να είναι μειωμένα σε σχέση με την κανονική εργασία (βλ παραπάνω). Αν θες φίλτατε να βάψεις το ρημαδογήπεδο που λέγαμε βάλε τα λεφτά από τις μπογιές εσύ. Ή βρες έναν επιχειρηματία να στα χώσει και βάλε την ρεκλάμα του μπροστά. Ή τελος πάντων βρες έναν που η πουτάνα η ζωή τα έφερε έτσι ώστε να έχει λεφτά για ξόδεμα και διάθεση να τα χαλάσει. Όπως είπε και ένας φίλος “υπάρχουν ανθρωποι που είχαν παππού στα Ες Ες και ακόμα νιώθουν άσχημα και θέλουν να τα χώσουν σαν μορφή εξιλέωσης. Γιατί να μην κάνουμε δουλειά με αυτά τα λεφτά;” (προφανώς δεν αναφέρεται σε Έλληνες διοτι οι Έλληνες συνεργάτες των Ες Ες και οι απογονοι τους να δεις που είναι ακόμα εθνικά, και όχι μόνο, υπερήφανοι γι αυτό)
– Οι εθελοντικές ομάδες που δουλεύουν σε βάθος χρόνου είναι συνήθως παρέες (ή γίνονται στην πορεία παρέες) που κάνουν το χόμπι τους. Εχω ακούσει για ομάδες δασοπροστασίας στην Γερμανία πχ που τις οργανώνουν παρέες δημοτων οι οποίες συνήθως ξεκινάνε από περιπατητικούς συλλόγους, οικολογικές οργανώσεις σαν εξέλιξη του χόμπι τους. Ή μπορεί μια παρέα συναδέλφων μια μέρα στις 3-4 της εβδομάδας που παίζει ποδόσφαιρο τα απογεύματα (αυτά σε χώρες που τηρείται το 8ωρο και ο άλλος προλαβαίνει να τα κάνει όλα αυτά) να αποφασίζει να κάνει κάτι άλλο, όπως πχ να μαζέψει σκουπίδια ή να φυτέψει κανα δέντρο.
– Συνακόλουθα: Η εθελοντική εργασία ειναι πάρεργο, κάτι που συνδυάζει χόμπι (δηλ ασχολία κατά το γούστο μας και εκτός ειδικότητας και “κύριας” εργασίας) και κοινωνική προσφορά. Έτσι ο δικηγόρος μαζεύει σκουπίδια στις παραλίες, ο καθηγητής παρασκευάζει γεύματα, ο ταξιτζής φυτεύει δέντρα. Όταν ο “εθελοντισμός” γίνεται κύρια απασχόληση πρέπει για ευνόητους λόγους να πληρώνεται κανονικότατα και να μην λέγεται πλεον εθελοντισμός.
– Η εθελοντική εργασία δεν πρέπει να δημιουργεί συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού. Όταν υπάρχουν επαγγελματικές ομάδες που κάνουν μια δουλειά η προσφορά της ίδιας δουλειάς “δωρεάν” δημιουργεί συνθήκες που μας θυμίζουν wallmart practices, κάτι άκρως καπιταλιστικό δηλαδή. Αν πχ η ΜΟΜΑ παίρνει όλες τις κατασκευαστικές δουλειές στην πιάτσα οι κανονικές κατασκευαστικές θα κλείσουν. Και προσοχή, η ΜΟΜΑ δεν ειναι δωρεάν, οι άνθρωποι πληρώνονται, δεν ειναι εθελοντές, οπότε μπορούμε να πάμε και πάσο. Η ύπαρξη όμως ενός κοινωνικού φροντιστηρίου/μπακάλικου/ιατρείου κοπανάει τους σχετικούς επαγγελματίες στα ίσα καθώς έχει περίπου μηδενικό κόστος. Και καλα ο γιατρός έχει και το ΕΣΥ στην κόντρα και έχει βρει τα κόλπα του να τα βγάλει πέρα. Ο επαγγελματίας φροντιστής όμως εκνευρίζεται και με το δίκιο του όταν βλέπει 22χρονα ή συνταξιουχους (που κανένας τους δεν έχει άμεσο βιοποριστικό πρόβλημα) να του παίρνουν την δουλειά με υπηρεσίες αμφιβόλου ποιότητας ως συνταξιούχος ή παντελώς άπειρος ενώ έχοντας στην παρούσα φάση την “μαμα” να τον ταϊζει ο 22χρονος μπορεί να κάνει υπομονή δουλεύοντας απλήρωτος μέχρι να εξοντώσει τον ανταγωνισμό. Και οποιος πει πως λέω μαλακίες να μου πει τι δουλειά κανει, να πάω δίπλα του να την κάνω εγώ τζάμπα οταν γίνω πλουσιος και σταρχιδιστής. Θα πα να γίνω κοινωνικός ταξιτζής, σουβλατζής, δικηγόρος και δεν ξέρω γω τι άλλο να δούμε αν σας αρέσει.
(Παρατήρηση: φροντιστήρια δεν έχουμε διοτι το δωρεάν της κρατικής εκπαίδευσης πάσχει. Αυτό ειναι μύθος (προσοχή: δεν ειναι μύθος οτι πασχει, ειναι μύθος οτι αυτό “φταίει” για την ύπαρξη φροντιστηρίων). Φροντιστήρια έχουμε διότι όλοι θελουν να γίνουν γιατροί ή δικηγόροι ή τελος πάντων κάτι παραπάνω από απόφοιτοι Λυκείου και στην επιλογική διαδικασία που μοιραία ακολουθεί κάποιοι….δεν γίνονται. Εκεί λοιπόν ζητάνε εξτρα βοήθεια. Όλες οι προηγμένες χώρες του κόσμου έχουν φροντιστήρια, ακόμα και οι σκανδιναβικές, οπότε μην μας πρήζετε άλλο, ευχαρισθώ. Ναι, είναι ταξικό το φαινόμενο, αλλά δεν θα ανοίξουμε αυτήν την κουβέντα τώρα)
Το συμπέρασμα ειναι πως η εθελοντική εργασία πρέπει να βοηθά εκεί που δεν υπάρχουν υπηρεσίες, εκεί που υπάρχουν κενά, ή σε έκτακτες συνθήκες, και όχι να υποκαθιστά τους κανονικούς επαγγελματίες. Αν κρίνουμε πως καποιες υπηρεσίες πρέπει να παρέχονται δωρεάν, ας πληρώσει η κοινωνια τους επαγγελματιες αυτούς (πχ η σίτιση μέσω κουπονιών δεν ήταν καθόλου κακή ιδέα), δεν θα τους βγάλει εκτός πιάτσας παρέχοντας απλήρωτη εργασία δηλαδή δεν θα επιστρέψουμε σε καθεστώς δουλοπαροικίας επειδή έτσι μερικοί δημαρχαίοι, υπουργοί και “παράγοντες” πουλάνε μούρη γινόμενοι πούστηδες με ξένο κώλο.
Με τουτα ως δεδομένα μόνο χλεύη μπορούσε να προκαλέσει η νομοθετική πρωτοβουλία Λοβέρδου τότε (που πήγε άπατη) που ζήταγε δωρεαν εργασία απο εκπαιδευτικούς με αμοιβή….μόρια (ενώ οι ίδιοι θα πλήρωναν φαγητό, διαμονή, ρεύμα, φόρο με λεφτά) και μόνο κράξιμο οι διαφαινόμενες κινήσεις Φίλη περί “θετικής αξιολόγησης της εθελοντικής εργασίας”. Δεν ξέρω που το πάει η ….υπουργάρα (πχ αν ασχολούμαστε μόνο με προαγωγές η εθελοντική εργασία δεν ειναι κακο να αξιολογείται στα συν, αν ασχολούμαστε ομως με μεταθέσεις ή με διορισμούς ε θα σου πάρει ο διάολος τον πατέρα), αλλά τελικά η υιοθέτησης της δωρεάν εργασίας από το κράτος επίσημα και με το νόμο μας επιστρέφει σε πολύ πολύ παλιούς καιρούς είτε το καταλαβαίνει ο κάθε Φίλης είτε όχι. Και η αμοιβή με μόρια ειναι ακόμα χειρότερη από την καθόλου αμοιβή, εκτός και αν μπορούμε και μεις να αγοράσουμε φαγητό ή να πληρώσουμε τη ΔΕΗ με μόρια.
