«μαμά, τι είναι το σεξ;»

Ποια από εμάς δεν έχει σταθεί αμήχανα μπροστά στα απορημένα μάτια του παιδιού της όταν, με εντελώς φυσικό τρόπο, εκείνο μας βομβαρδίζει με ερωτήσεις: «μαμά, τι είναι το σεξ;», «από πού βγήκα;», «γιατί η αδερφή μου δεν έχει πουλάκι;», «γιατί φιλιέστε με τον μπαμπά;»;  Οι περισσότερες απαντήσεις μας συνήθως αποτελούν επίσης αμήχανα και κοινότυπα κλισέ, που αποδεικνύουν πόσο τεράστιο ταμπού είναι ακόμη το σεξ για εμάς.

Γιατί δυσκολευόμαστε να μιλήσουμε για το σεξ στα παιδιά;

«Συνηθίζουμε να βλέπουμε τα παιδιά μας σαν την προσωποποίηση της αθωότητας», λέει η ειδικός Ψυχικής Υγείας-σεξολόγος Ελεάνα Ελευθερίου. «Κι όμως, από πολύ νωρίς τα νήπια απολαμβάνουν το άγγιγμά μας και είναι καθήκον μας να τα βοηθήσουμε να νιώσουν άνετα με το σώμα τους και να κρατήσουμε ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας στην πορεία τους προς τη σεξουαλική ωριμότητα». Συχνά στα αγόρια παρατηρείται στύση του πέους, είτε είναι αποτέλεσμα ευχαρίστησης, ευδαιμονίας -κάτι που φυσικά δεν είναι συνειδητό- είτε αντανακλαστική και αυτόματη. Περίπου στο δεύτερο έτος της ζωής του το παιδί ενδιαφέρεται να γνωρίσει το σώμα του. Τότε είναι που περνάει στο στάδιο του καθρέφτη, εξερευνά το σώμα του και το ψάξιμο αυτό το οδηγεί στα γεννητικά όργανα. Τα περιεργάζεται και με αυτόν τον τρόπο ανακαλύπτει τον αυνανισμό και την ευχαρίστηση, που έχει ένα καταπραϋντικό και ηρεμιστικό αποτέλεσμα.

Τις περισσότερες φορές οι γονείς ανησυχούν όταν έκπληκτοι διαπιστώνουν τη σεξουαλικότητα του παιδιού σε αυτήν την πρώιμη ηλικία. Ωστόσο, αυτή τους η ανησυχία και οι ενοχές οφείλονται στις δικές τους αναστολές και στα προσωπικά τους ταμπού. Αυτό που θα πρέπει να θυμόμαστε είναι πως ο τρόπος με τον οποίο θα αντιμετωπίσει ένα άτομο στην ενήλικη ζωή του τη σεξουαλικότητα του εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση που πήρε στα πρώτα του χρόνια.

Τα παιδιά από πολύ νωρίς δείχνουν περιέργεια για το στήθος, τα οπίσθια και τα γεννητικά τους όργανα. Οι ερωτήσεις που εκφράζουν περιέργεια αρχίζουν συνήθως στην προσχολική ηλικία, και αρχικά αναφέρονται στην ανατομία του ανθρώπινου σώματος: «Γιατί η μαμά έχει στήθος κι εγώ όχι;». Στη συνέχεια έρχονται οι ερωτήσεις σχετικά με την τεκνοποίηση: «Από πού βγαίνουν τα μωρά;»

Πότε να του μιλήσω για το σεξ;

Το ερώτημα που θέτουν οι γονείς είναι πότε πρέπει να αρχίσει η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Αυτό βέβαια είναι κάπως σχετικό, γιατί σε άλλα παιδιά κινητοποιείται η περιέργεια νωρίτερα, ενώ σε άλλα αργότερα. Η καταλληλότερη στιγμή, σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι όταν ρωτήσει το ίδιο το παιδί. Οι απαντήσεις μας θα πρέπει να είναι ξεκάθαρες και ακριβείς σε γλώσσα που αντιστοιχεί στην ηλικία του παιδιού. Ψέματα και απλοϊκές θεωρίες καλό είναι να αποφεύγονται. Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση ξεκινά από την πρώιμη παιδική ηλικία και διαρκεί όλη τη ζωή και είναι δόκιμο και θεμιτό να γίνεται με την καθοδήγηση των γονιών.

Αν το παιδί αφεθεί μόνο του θα διαμορφώσει άποψη με βάση τις πληροφορίες που παίρνει από τους φίλους του ή την τηλεόραση. Έτσι όμως υπάρχει ο κίνδυνος να λάβει λανθασμένες πληροφορίες και να κατασκευάσει θεωρίες αβάσιμες ή τρομακτικές, που θα επηρεάσουν τη μετέπειτα σεξουαλική συμπεριφορά του, αφού είναι πιθανό να επηρεαστεί η ψυχοσεξουαλική του ανάπτυξη. Αντίθετα, η συνεπής και απαλλαγμένη από προκαταλήψεις συμμετοχή των γονιών θα του επιτρέψει να αντιμετωπίσει υγιώς τη σεξουαλικότητά του.

0-3 ετών
Περίπου από 19 μηνών ξεκινά η ενασχόληση των παιδιών με τα γεννητικά τους όργανα, και αναφερόμαστε στον παιδικό αυνανισμό. Με την ευκαιρία, λοιπόν, του μπάνιου, του δίνουμε τις πρώτες πληροφορίες για τα όργανά του.

3-6 ετών
Επειδή ο λόγος του γίνεται πιο παραγωγικός, οι ερωτήσεις είναι αμέτρητες και αρκετές σχετίζονται με την αναπαραγωγή.

6-9 ετών
Αυτή είναι και η ηλικία που θα πρέπει να προσέξουμε να το πείσουμε να μοιραστεί μαζί μας τις γνώσεις του, να προσπαθούμε να μη σοκαριζόμαστε με τις πονηρές λέξεις και να μιλήσουμε μαζί του ανοιχτά για το σεξ, πάντα απαντώντας σε ερωτήσεις δικές του και όχι πιέζοντας το παιδί να μάθει και να ακούσει περισσότερα από αυτά που θέλει.

«Η καλύτερη ώρα για να μιλήσετε για τα σημαντικά γεγονότα της ζωής είναι η στιγμή που το παιδί ρωτά. Αν είναι αδύνατον να απαντήσουμε εκείνη την ώρα, επιλέγουμε σε άμεσο χρονικό διάστημα μια χαλαρή οικογενειακή στιγμή, χρησιμοποιώντας την κατάλληλη γλώσσα για την ηλικία του», μας λέει η κ. Ελευθερίου. Αν οι γονείς νιώθουν άνετα να μιλήσουν για το σεξ, έτσι θα νιώσουν και τα παιδιά. Και να εξηγείτε πάντα ότι όλα αυτά γίνονται μέσα στο πλαίσιο της αγάπης, όταν οι μαμάδες και οι μπαμπάδες έρχονται κοντά και δείχνουν ο ένας τον άλλο πόσο πολύ αγαπιούνται».

Η αλήθεια είναι πως κάποιες φορές οι λέξεις που ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα μας μοιάζουν κάπως άκομψες ή βαριές. Μπορεί να λέμε τον αγκώνα μας αγκώνα, αλλά δυσκολευόμαστε να πούμε τη λέξη πέος ή αιδοίο. Πόσο μάλλον σε ένα παιδάκι ενός ή δύο ετών. Από την άλλη, κάποιοι ειδικοί υποστηρίζουν πως όλα αυτά τα «χαριτωμένα» ονόματα που βρίσκουμε συνήθως δεν σημαίνουν τίποτα και το παιδί μας μπορεί να μπερδευτεί καθώς μεγαλώνει. Η λύση βρίσκεται κάπου στη μέση. Χρησιμοποιήστε τις σωστές λέξεις συνοδεύοντάς τις με απλές επεξηγήσεις.

Γιατί είσαι γυμνός; 

Το θέμα της γύμνιας είναι ένα ακόμη θέμα για τους γονείς. Κάποιοι ντρέπονται να αποκαλύπτονται στα παιδιά τους, ενώ κάποιοι άλλοι είναι υπερβολικά άνετοι. Και πάλι η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση. Μέχρι τα τέσσερα, όπως λένε οι ειδικοί, το παιδί μπορεί να βλέπει τους γονείς του γυμνούς, φτάνει εκείνοι να μη δείχνουν ότι ντρέπονται αλλά και να είναι σε θέση να εξηγήσουν στο παιδί τι βλέπει. Μετά τα τέσσερα, καλό θα είναι να του δείξουν πως η γύμνια αποτελεί μια ιδιωτική στιγμή, και πάλι όμως δεν χρειάζεται να κρύβονται.

Οι «δύσκολες» ερωτήσεις

«Ναι, σίγουρα το θέμα του σεξ είναι ένα σοβαρό θέμα», μας λέει η ειδικός Ψυχικής Υγείας Ελεάνα Ελευθερίου. «Από την άλλη, δεν γίνεται πάντα μια τυπική συζήτηση γι’ αυτό. Μερικές φορές η σοβαρή συζήτηση γίνεται πολύ σοβαρή και τότε θα ντραπείτε και δεν θα τους μιλήσετε ανοιχτά. Επιπλέον, η σοβαρή συζήτηση μπορεί μερικές φορές να καταλήξει στην άρνηση, καθώς τα παιδιά δεν μπορούν να φανταστούν τι ακριβώς γίνεται κατά τη διάρκεια του σεξ».

Αν οι ερωτήσεις τους είναι αδιάκριτες και νιώθετε πως δεν μπορείτε να ανταποκριθείτε, παραμείνετε ψύχραιμοι, πείτε τους τα βασικά, δείτε πώς θα αντιδράσουν και θυμηθείτε, αν το παιδί σας κάνει την ερώτηση, θέλει να ακούσει και την απάντηση. «Ας την ακούσει από εσάς, γιατί να είστε σίγουροι ότι θα την αναζητήσει αλλού», συμβουλεύει η κ. Ελευθερίου «Αν το παιδί σας μοιάζει ικανοποιημένο με την απάντηση που του δώσατε, επιβραβεύστε το για την ερώτηση που σας έκανε και αφήστε ανοιχτό το ενδεχόμενο να το ξανασυζητήσετε. Αν νιώθετε περίεργα, θα νομίσει ότι έκανε κάτι κακό ή ότι το σεξ είναι κάτι για το οποίο πρέπει να ντρέπεται. Αν πάλι ντρέπεστε, ζητήστε υποστήριξη από το σύντροφό σας και εξασκηθείτε από πριν για την κουβέντα που θα κάνετε με το παιδί. Επιτρέψτε του να σας ρωτήσει ό,τι θέλει, ώστε να καταλάβει ότι μπορεί να σας εμπιστευτεί και να σας μιλήσει πάλι».

Θυμηθείτε ότι οι απαντήσεις σας πρέπει να είναι απλές και ξεκάθαρες, ώστε να μπορεί να τις καταλάβει ανάλογα πάντα με το στάδιο της ανάπτυξης στο οποίο βρίσκεται. Τα παιδιά γύρω στα τρία συνηθίζουν να κάνουν ερωτήσεις για τις ορατές φυσικές διαφορές που βλέπουν ανάμεσα σε αυτά και στα άτομα του αντίθετου φύλου και σε αυτό το στάδιο της ζωής τους συνήθως το μόνο που θέλουν είναι να δώσουν ένα όνομα στο μέρος του σώματός τους που τα προβληματίζει. Αν το παιδί σάς ρωτήσει κάτι και δεν ξέρετε την απάντηση, προσπαθήστε να είστε ειλικρινείς και απαντήστε: «Θα φροντίσω άμεσα να το μάθω και θα σου απαντήσω». Και κάντε το.

* Με τη συνεργασία της Ελεάνας Ελευθερίου (ειδικός Ψυχικής Υγείας-σεξολόγος).

Πηγή: imommy.gr