Το μικρότερο καλό
Posted by sarant στο 14 Δεκεμβρίου, 2015
Χτες έγινε ο δεύτερος γύρος των περιφερειακών εκλογών στη Γαλλία, και από τις 13 περιφέρειες η κεντροδεξιά αντιπολίτευση κέρδισε τις 7 ενώ η κεντροαριστερά κατέκτησε τις 5 (σε μία περιφέρεια, την Κορσική, πρώτευσαν οι, ας πούμε, εθνικιστές, αλλά οι εκλογές στην Κορσική έχουν πάντα ιδιαιτερότητες από την εποχή του Αστερίξ κιόλας).
Έτσι, η κεντροδεξιά πέτυχε μεγάλη νίκη, αφού στις προηγούμενες εκλογές, που βέβαια έγιναν κάτω από εντελώς διαφορετικές συνθήκες (και με διαφορετική οριοθέτηση των περιφερειών, αφού μεσολάβησε ένας Καλλικράτ, με αποτέλεσμα να μην είναι συγκρίσιμα τα αποτελέσματα) η αριστερά είχε κερδίσει τις περισσότερες περιφέρειες.
Ωστόσο, αν κάποιος συνόψιζε τα αποτελέσματα σε «νίκη της κεντροδεξιάς με 7-5», θα διέπραττε το ατόπημα που η μπλογκόσφαιρα ονομάζει «τουκανισμό«, και που ονομάστηκε έτσι όταν κάποιος, περιγράφοντας το εξωτικό πουλί τουκάν το αποκάλεσε «πουλί των τροπικών με χαρακτηριστικό μαύρο φτέρωμα», παραλείποντας να αναφέρει το τεράστιο ράμφος του πουλιού.
Και θα ήταν τουκανισμός, επειδή βέβαια το μεγάλο διακύβευμα του δεύτερου γύρου των εκλογών δεν ήταν αν θα επικρατήσει ο σοσιαλιστής ή ο δεξιός στη Νορμανδία ή τη Βρετάνη, αλλά αν το ακροδεξιό μέτωπο της Μαρίν Λεπέν θα κατακτούσε μία, δύο ή τρεις περιφέρειες από τις έξι που διεκδικούσε ύστερα από τις εντυπωσιακές επιδόσεις του πρώτου γύρου, όταν πρώτευσε σε αρκετές περιφέρειες με πολύ μεγάλα ποσοστά που ξεπερνούσαν το 40% σε δύο περιφέρειες, στον Βορρά και στην Προβηγκία. Πρώτος ήταν επίσης ο υποψήφιος του Εθνικού Μετώπου στην Ανατολική Γαλλία, και επειδή ο σοσιαλιστής υποψήφιος αρνήθηκε να πειθαρχήσει στις κεντρικές κατευθύνσεις του κόμματος και να αποσυρθεί, πολλοί θεωρούσαν πως το κόμμα της Λεπέν ήταν φαβορί.
Βέβαια, τα ποσοστά αυτά επιτεύχθηκαν χάρη στην πολύ υψηλή αποχή του πρώτου γύρου και μέσα σε συνθήκες που δύσκολα θα βρει άλλη φορά πιο ευνοϊκές η Μαρίν Λεπέν, μετά στο μακελειό της 13ης Νοεμβρίου. Στον δεύτερο γύρο η συμμετοχή αυξήθηκε πολύ και αυτό ήταν καθοριστικός παράγοντας.
Όχι πως ήταν πολύ δύσκολο, και όχι να το παινευτώ, αλλά χτες το μεσημέρι πήγα μια βόλτα σε κάτι γαλλικά χωριά εδώ παρακάτω στη Λοθαριγγία, προσπαθώντας να οσμιστώ το κλίμα. Ίσως μιμήθηκα τη γριά που πρόβλεψε πως φέτος θα κάνει πολλά σύκα επειδή της αρέσουν, αλλά γυρίζοντας έγραψα στο Φέισμπουκ και διακινδύνεψα την πρόβλεψη, αρκετές ώρες πριν κλείσουν οι κάλπες, ότι η Λεπέν θα χάσει και τις έξι περιφέρειες που διεκδικεί.
Και πράγματι έτσι έγινε.
Τα αποτελέσματα ήταν κόλαφος για τη Λεπέν. Όχι μόνο το Εθνικό Μέτωπο έχασε όλες τις περιφέρειες που διεκδικούσε, αλλά ηττήθηκε και με μεγάλη διαφορά. Μάλιστα, σε κάποιες περιπτώσεις, όπως στην Ανατολική Γαλλία, ο λεπενικός υποψήφιος δεν κατόρθωσε καν να ανεβάσει τα ποσοστά του.
Όπως έχω ξαναγράψει, σε εκλογές με δύο γύρους το Εθνικο Μέτωπο δεν έχει πολλές ελπίδες. Ο περισσότερος κόσμος δεν έχει αχρωματοψία και ξέρει να διακρίνει τον δεξιό από τον ακροδεξιό, όσο δυσάρεστο κι αν είναι να ψηφίζει έναν πολιτικό αντίπαλο.
Εκλογές με δύο γύρους έχουμε και στην Ελλάδα, τις αυτοδιοικητικές -και αφού στον β’ γύρο αποκλείονται όλοι οι υποψήφιοι εκτός των δύο πρώτων, επόμενο είναι να μπαίνουν διλήμματα. Ακριβώς για τον β΄γύρο των δικών μας εκλογών είχα γράψει πέρυσι τον Μάιο ένα άρθρο στο οποίο δεν συμφωνούσα ότι πρέπει κανείς να αρνιέται να διαλέξει όταν έχει να επιλέξει ανάμεσα στη Σκύλλα και στη Χάρυβδη.
Είχα γράψει: Πάντως, όσο απειλητικά και δυσαπάλλακτα κι αν είναι τα δύο κακά που αντιμετωπίζει κανείς, συνήθως υπάρχει ένα που είναι μικρότερο, λιγότερο βλαβερό. Για να επιστρέψουμε στην αρχική μας φράση με τη Σκύλλα και τη Χάρυβδη, παρόλο που τα δυο τέρατα ήταν ασφαλώς επίφοβα, δεν ήταν εξίσου επίφοβα.
Αν θυμηθούμε τον Όμηρο, ο πολυμήχανος Οδυσσέας ΔΕΝ κράτησε ίσες αποστάσεις ανάμεσα στη Σκύλλα και τη Χάρυβδη. Ο Οδυσσέας, δασκαλεμένος από την Κίρκη, διάλεξε σαφώς τη Σκύλλα, το μικρότερο κακό, και κατεύθυνε το πλοίο του πολύ κοντά στη Σκύλλα, χάνοντας μεν έξι συντρόφους αλλά σώζοντας το πλοίο.
Ο Οδυσσέας ψήφισε Σκύλλα λοιπόν, όχι λευκό ή άκυρο. Αν ο Οδυσσέας είχε κρατήσει ίσες αποστάσεις, το πλοίο του θα το ρουφούσε αύτανδρο η Χάρυβδη. Η ανασκόπηση αυτή της μυθολογίας μπορεί να χρησιμέψει και σαν οδηγός προς ψηφοφόρους.
Κάπως έτσι σκέφτηκαν και αρκετοί Γάλλοι κι έτσι έφραξαν τον δρόμο στη Λεπέν, προτιμώντας το μικρότερο κακό. Αυτό δεν σημαίνει πως τα αποτελέσματα είναι καλά, ούτε παραβλέπει το γεγονός ότι, από τότε που το Εθνικό Μέτωπο αντιπροσωπεύει σημαντική δύναμη, οι θέσεις των άλλων κομμάτων, και ιδίως της κεντροδεξιάς, έχουν σαφώς μετατοπιστεί προς τα δεξιά. Ανακούφιση περισσότερο εκφράζει το σημερινό άρθρο, όχι πανηγυρισμό.
Και χρειάζεται να μεριμνήσει κανείς, έτσι ώστε να μην χρειαστεί, στο επόμενο κρίσιμο εκλογικό ραντεβού, να έχουν να διαλέξουν οι Γάλλοι αριστεροί ανάμεσα στον Σαρκοζί και στη Λεπέν, παρόλο που υπάρχει μεταξύ τους διαφορά. Όσο κι αν μοιάζω με τον δημοσιογράφο που συμβούλευε τον Κουροπάτκιν να στραφεί δεξιότερα, εγώ θεωρώ αυτονόητο ότι όλη η αριστερά πρέπει να παρουσιάσει κοινό προεδρικό υποψήφιο μαζί με τους σοσιαλιστές και τους πράσινους, ώστε να αποκλείσει είτε τη δεξιά είτε την ακροδεξιά από τον δεύτερο γύρο -κι ας έχουν μετά άλλοι να σκεφτούν το «μικρότερο κακό».
Στις πολιτικές συζητήσεις, το «μη χείρον» ή το «μικρότερο κακό», ο συμβιβασμός γενικότερα, θεωρείται πολλές φορές αναξιοπρεπής επιλογή, συνήθως από τους εκ του ασφαλούς αδιάλλακτους. Ωστόσο, οι άνθρωποι και οι κοινωνίες, από την εποχή των σπηλαίων μέχρι σήμερα, κινούνται με γενική αρχή το «μικρότερο κακό». Κάθε πρόοδος που έγινε ήταν αποτέλεσμα συμβιβασμού ανάμεσα στο όραμα και στη δυνατότητα, και πολλές φορές η τελική επιτυχία ήρθε ύστερα από μια επιλογή ανάμεσα σε μια κακή εναλλακτική και σε μια λιγότερο κακή. Αν απορρίπταμε αναφανδόν και χωρίς εξαιρέσεις το μικρότερο κακό, ακόμα στις σπηλιές θα ήμασταν.
Όμως δεν είναι ευχάριστο να διαλέγεις το μικρότερο κακό, αυτό το παραδέχομαι. Κάτι θα ήξερε και ο Σεφέρης, που έχοντας περάσει μια ζωή ως διπλωμάτης από αμέτρητους συμβιβασμούς και δυσάρεστες επιλογές, έγραψε στο ποίημα «Ο δαίμων της πορνείας» για μια περίπτωση που το μικρότερο κακό δεν βγήκε σε καλό:
Όχι· δεν είμαστε ταγμένοι για να πούμε
πού ειναι το δίκιο. Το δικό μας χρέος
είναι να βρούμε το μικρότερο κακό.
Κάλλιο ένας να πεθάνει από το ριζικό του
παρά σε κίντυνο να μπούμε εμείς και το ρηγάτο.
