αυγή | 03.06.2016
Τριγάζης Πάνος
Η είσοδος του ΕΛΑΜ, συγγενούς της Χρυσής Αυγής πολιτικού μορφώματος στη Βουλή της Κύπρου, αποτελεί ακόμα μία διάψευση του αυτάρεσκου και αντιεπιστημονικού ισχυρισμού ότι «οι Έλληνες δεν είμαστε ρατσιστές». Aν ήταν έτσι, γιατί από το 2012 έχουν στην Ελλάδα κοινοβουλευτική εκπροσώπηση οι νεοναζί και σήμερα είναι τρίτο κόμμα στη Βουλή;
Προφανώς δεν συμμερίζομαι την απλοϊκή άποψη ότι «αν αποτύχει ο ΣΥΡΙΖΑ, σειρά έχει η Χρυσή Αυγή» και δεν θεωρώ ότι όλοι οι ψηφοφόροι του ναζιστικού μορφώματος είναι ρατσιστές. Υπάρχουν μεταξύ τους και παρασυρμένοι μη ρατσιστές, αλλά περίπου μισό εκατομμύριο ψηφοφόροι της Χρυσής Αυγής είναι πολύ μεγάλος αριθμός για να υποτιμηθεί ως κίνδυνος.
Ζώντας στον Βύρωνα, μια παραδοσιακά λαϊκή συνοικία, ξέρω ότι η Χρυσή Αυγή είχε σημαντική απήχηση σε λαϊκά στρώματα, καθώς και στα σχολεία, τουλάχιστον μέχρι την προμελετημένη δολοφονία του Παύλου Φύσα. Όμως, δεν πιστεύω ότι οι νέες και οι νέοι που «έπεσαν στα δίχτυα» της είναι γεννημένοι ρατσιστές και ότι δεν θα αλλάξουν πολιτικές απόψεις μεγαλώνοντας.
Ζητούνται, λοιπόν, τεκμηριωμένες και επιστημονικά θεμελιωμένες απαντήσεις για την εξάπλωση του ακροδεξιού φαινομένου. Προπάντων, ζητείται αντεπίθεση στο επίπεδο αξιών και ανάληψη πρωτοβουλιών για την προώθηση μιας κουλτούρας ειρήνης και μη βίας τόσο στον χώρο της εκπαίδευσης όσο και στις τοπικές κοινωνίες.
Ελπίζω να αποτελεί κοινή αντίληψη το ότι κανείς δεν είναι ρατσιστής εκ φύσεως ούτε είναι κληρονομικό το πρόβλημα (διότι κάποιοι λένε ότι οι απόγονοι των δωσίλογων της κατοχής στην Ελλάδα είναι οι σημερινοί νεοναζί). Προφανώς, το ζήτημα είναι κοινωνικό, πολιτικό και ιδεολογικό. Άλλωστε η ακροδεξιά σημειώνει άνοδο και σε χώρες της Ευρώπης, όπως οι σκανδιναβικές, που μέχρι πριν από λίγα χρόνια θεωρούνταν άτρωτες από το «μικρόβιο» της ξενοφοβίας, του ρατσισμού και του νεοναζισμού. Ας μην ξεχνούμε ότι και η Γαλλία, η κοιτίδα της Επανάστασης για «Ελευθερία – Ισότητα – Αδελφότητα», κινδυνεύει στις προεδρικές εκλογές του 2017 να εκλέξει ακροδεξιά πρόεδρο, τη Μαρίν Λεπέν.
Προσθέτω ότι ο ρατσισμός και ο νεοναζισμός τροφοδοτούνται και από βαθιά ριζωμένες προκαταλήψεις μέσα στους λαούς έναντι άλλων λαών και χωρών, προκαταλήψεις που συνδέονται είτε με την ιστορία είτε με τη θρησκεία. Όλοι έχουν τα εθνικά απωθημένα τους, καθώς και οδυνηρές εμπειρίες από ξένους επιδρομείς και κατακτητές, όλοι έχουν τους εθνικούς τους μύθους, τους οποίους και εμείς συντηρούμε, με πολλούς τρόπους.
Τα αποκρουστικά φαινόμενα του ρατσισμού και νεοναζισμού αναπτύσσονται μέσα σε πρόσφορες οικονομικο-κοινωνικές συνθήκες, αλλά τροφοδοτούνται και από πολιτικές επιλογές, όπως συμβαίνει σε χώρες σαν την Ουγγαρία, την Πολωνία και τη Σλοβακία. Χώρες όπου, πέραν του ότι ζουν την απελευθέρωση καταπιεσμένων εθνικισμών, υπέστησαν και τις συνέπειες της βίαιης μετάβασης στην ελεύθερη αγορά μέσω θεραπειών – σοκ.
Οι λαοί αυτοί, μετά τη διάψευση και κατάρρευση του «σοσιαλιστικού ονείρου», έζησαν και ζουν σε μεγάλο βαθμό τη διάψευση και του «ευρωπαϊκού ονείρου», διότι, επιλέγοντας την ένταξη στην Ε.Ε., είχαν πιστέψει ότι εξασφάλιζαν συνθήκες πρωτόγνωρης δημοκρατίας και ευημερίας.
Υποστηρίζω, λοιπόν, ότι από τις βασικές εξηγήσεις της ανόδου της ακροδεξιάς είναι η κρίση του εγχειρήματος της ευρωπαϊκής ενοποίησης, το οποίο δεν περιορίζω μόνο στην Ε.Ε., αλλά αναφέρομαι και στην υπόσχεση που δόθηκε μετά τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου διά της Χάρτας των Παρισίων (ΔΑΣΕ) για «νέα εποχή ειρήνης δημοκρατίας και ενότητας στην Ευρώπη», που θα περιλάμβανε και τη Ρωσία.
Η Ευρωπαϊκή Ιδέα από την σύλληψή της είναι ιδέα αντιεθνικιστική και αντιρατσιστική, αφού στηρίζεται σε αρχές και αντιλήψεις για μια Ευρώπη χωρίς σύνορα και χωρίς πολέμους, μια Ευρώπη δημοκρατική και φιλειρηνική.
Συνεπώς, για να αποτραπεί η περαιτέρω ακροδεξιά άνοδος, χρειάζεται η αναγέννηση της Ευρωπαϊκής Ιδέας μέσω μιας νέας πορείας της ευρωπαϊκής ενοποίησης στην κατεύθυνση μιας δημοκρατικής, κοινωνικής, ειρηνικής και οικολογικής Ευρώπης. Παράλληλα, απαιτείται η οικοδόμηση νέων σχέσεων της Ε.Ε. με τη Ρωσία, μακριά από ψυχροπολεμικές ψυχώσεις.
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ
