08:51 | 21 Νοε. 2016 | tvxs
Ελένη Καρασαββίδου
Άμεσα επηρεαζόμενη από την οικονομία η «Δημοκρατία» απαίτησε κι έφτιαξε με ‘συναίνεση’ ένα συγκεκριμένο είδος πολιτών.
Με άλλα λόγια όταν υπήρχε αλληλεξάρτηση της παραγωγής με την πολιτική, (κάτι που έχει διαρραγεί βαθιά στις εγκυμονούσες μέρες μας) ήταν γιατί η οικονομία χρειαζόταν τον τεχνικά μερικώς μορφωμένο, αλλά πειθαρχικό και χωρίς δικαιώματα στην επιχείρηση εργάτη καθώς και τον εύκολα χειραγωγήσιμο καταναλωτή, ιδεών και προϊόντων δλδ τον ανώριμο πολίτη. Παρόλο που η ταξικότητα δεν αίρονταν, έπρεπε (και μπορούσε αν ήθελε στις περισσότερες περιπτώσεις στην Δύση) να είναι υγιής αρκετά, να είναι μορφωμένος αρκετά, και να έχει επαρκή καταναλωτική δύναμη, κοινώς μισθό, για να συμμετέχει στην παραγωγή και στην διακίνηση του κεφαλαίου, δηλαδή στην κατανάλωση από την σκοπιά του. Κι αυτό (για να αποφύγουμε ακραίες απλουστεύσεις και μηδενιστικές τάσεις) ήταν πολύτιμο στο ιστορικό πλαίσιο του, αφού πχ η γνώση που παρείχαν τα σχολεία, η επιστημονική γνώση, όσο κι αν ήταν κυριαρχική ήταν ταυτόχρονα και χειραφετική.
Διαβάστε το πρώτο μέρος: Ο πατριωτισμός παραμένει το καταφύγιο των καθαρμάτων (Με αφορμή τον Τραμπ)
Διαβάστε το δεύτερο μέρος: Η «Δημοκρατία» ως «Μέγας Χορηγός» του «Φασισμού»
Τώρα, σε μια εποχή που οι οικονομία είναι παγκοσμιοποιημένη και οι δομές κατ’ επίφασην εθνικές (ενώ οι απαιτήσεις είναι εθνικές σίγουρα) και που οι στρατηγικές των υπερεθνικών ελίτ έχουν καπελώσει κάθε δημοκρατική διαδικασία οδηγώντας μας σε αυτό που αποκαλείται ‘μεταδημοκρατία’, τώρα που το χρήμα παράγεται και διακινείται αποκομμένο από την παραγωγή με άλλα λόγια και δεν έχει ανάγκη τον επαρκώς υγιή και μορφωμένο εργαζόμενο/η, ούτε την καταναλωτική του/της δύναμη, (μια στροφή ιστορικής σημασίας όπως είχαμε γράψει κάποια χρόνια πριν που δημιουργεί ρήγμα μέσα στην αστική τάξη καταστρέφοντας τις δημιουργικές μερίδες της υπερ ενός αεριτζίδικου υπερεθνικού νεοπλουτοσμού) δημιουργούνται ανθρώπινα στοκ, δηλαδή άνθρωποι που περισσεύουν. Αυτό συμβάλλει per se στην ραγδαία φασιστικοποίηση του ανθρώπου και του πλανήτη, αφού θυμίζει τον λόγο (όχι τον τρόπο ακόμα) που ο Ναζισμός έκρυψε σαν τα άπλυτα ρούχα στην ντουλάπα (στρατόπεδα) τους ανθρώπους που περίσσευαν στην εποχή του… Αν και θα άξιζε κάποτε να αναλύσουμε και τα διαφορετικά είδη του φασισμού (για να κατανοήσουμε την επικινδυνότητα ενός φαινομένου που διαπερνά τις τάξεις και τις ιδεολογίες και που πολύ βολικά το κλείνουμε σε κουτάκια συνδέοντας το μόνο με το κράτος και την οικονομική δύναμη, που σαφώς δημιουργούν το πιο μαζικό κι επικίνδυνο είδος του) να επισημάνουμε μόνο πως η παθητικοποίηση των πολιτών και η αποχαύνωση των πνευμάτων που δημιούργησε η φιλελεύθερη/αντιπροσωπευτική «Δημοκρατία», θεωρήθηκε από τους ναζί πως μπορούσε να αναστραφεί με την έγερση μιας προνεωτερικής κτηνώδους δύναμης, άμεσα συνδεδεμένης με την ράτσα που θα εξαφάνιζε κατ’ ουσίαν το άτομο κάνοντας το υποχείριο μιας εθνικής αλλά και οικονομικής μηχανής.
Από την φύση του ενάντια στον κοινωνικό φιλελευθερισμό ο φασισμός, επέστρεψε ως φασισμός νέου τύπου προσαρμοσμένος κι αυτός όπως κι η «Δημοκρατία» στην παγκοσμιοποίηση (βλέπε δήλωση Λεπέν για Πούτιν, Τραμπ και Λεπέν ως εφιαλτική πλανητική τριπλέτα ηγετών) παρά τις ρητορικές κορώνες εναντίον της. Και βρήκε πρόσφορο έδαφος στον οικονομικό φιλελευθερισμό της κυνικής, παραδομένης εντελώς στους επιχειρηματικούς κύκλους μερίδας της δεξιάς και κεντροαριστεράς, με την βοήθεια λαλημένων στρωμάτων της παραδομένης στις εμμονές της αριστεράς, που πίστευαν πως το μέγα ζήτημα ήταν να αντικατασταθεί με κάθε κόστος το έθνος κράτος ώστε να πετύχουμε την ένωση των ανθρώπων. Ο Εθνικισμός (όπως και κάθε απολυτότητα) δημιούργησε εκατόμβες θυμάτων και κατέστρεψε πολιτισμούς και μυθικές πόλεις (όπως η Σμύρνη των παππούδων μας). Αυτό είναι αναμφισβήτητο. Αλλά η αντικατάσταση του έθνους κράτους από μια παγκοσμιοποιημένη πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα σε συνθήκες άκρατου καπιταλισμού δεν ήταν εν συγκρίσει η καλύτερη επιλογή. Ο καπιταλισμός, το ένστικτο του κέρδους σε ένα βαθιά κυνικό πλάσμα όπως ο άνθρωπος, απελευθέρωσε μια πεινασμένη τίγρη, όχι μια πανανθρώπινη δυναμική. Και (κάτι που επείγει να αναλυθεί) επηρεασμένος όλο και περισσότερο πολιτιστικά ως σύστημα από καθεστώτα της άπω Ανατολής πχ που διαμορφώθηκαν από θρησκευτικού τύπου ηγεμόνες και όχι από τον αστικό διαφωτισμό, (στηριγμένα όχι σε πολίτες κάποιου έστω είδους και σε ελεύθερα πνεύματα μα σε υπάκουους υπηκόους εργάτες) δημιουργεί έναν σκοτεινότερο καπιταλισμό κι ένα πρωτοφανές ρήγμα και στην εργατική τάξη. Όταν ο Κινέζος κι ο Αφγανός αμείβεται με 50 σεντ την ημέρα, τα 3 ευρώ την ώρα που θα πληρώνει τον Έλληνα ή τον Αμερικανό θα του φαίνονται πολλά. Έτσι ή θα σε πάει εσένα στην Κίνα ή θα φέρει τον Αφγανό στην Ελλάδα. Μπορεί και τα δυο. (Έστω και δίχως πρόγραμμα, έστω κι ανερμάτιστα, μέσα από το χάος που έχει δημιουργηθεί.) Και θα αφήσει όλους κι όλες αυτούς, θύματα, να αλληλοφαγωθούν για τα θρησκευτικά ή πολιτικά σκ… με τα οποία τους έχει γεμίσει το κεφάλι.
Μέσα σε αυτό το καινοφανές και δυναμικά εξελισσόμενο σκηνικό ο φασισμός φοράει προβιά όπως και το 30. Εκεί που ο εκσυγχρονισμός του κράτους σήμαινε την προσαρμογή του στις μεταβαλλόμενες συνθήκες και μορφές της συλλογικής ζωής, βλ. έγερση μαζικής κοινωνίας κι έπειτα κοινωνίας του θεάματος κλπ, όσο και βελτίωση στην χρήση των μέσων κυριαρχίας, τώρα στο μινιμαλιστικό κράτος του νεοφιλελευθερισμού το μόνο δικαίωμα που δεν αίρεται λίγο λίγο είναι της ανάσας, και θα βρεθεί τρόπος αφού οι βιομηχανίες στερήσουν αρκετά τον αέρα στον πλανήτη, να βάλουν ειδικό φόρο και σε αυτό ώστε να συμβάλλουμε όλοι σε κάποιο φίλτρο.
Μέσα σε αυτό το σκηνικό που στερεί από τους νέους το πιο πολύτιμο χαρακτηριστικό της νιότης, την ελπίδα για το μέλλον, ο Κόλιν Κράουτς έχει δίκιο όταν επισημαίνει πως οι διαχωρισμοί της σημερινής κοινωνίας δεν εκπροσωπούνται σωστά στις διαφορές μεταξύ των κομμάτων, κάτι το οποίο κάνει αυτά τα κόμματα και τις εκλογές να μοιάζουν άσχετες με την εμπειρία των ανθρώπων, ιδίως των νεότερων. Ούτε είναι τυχαίο πως η ανάσυρση των δαιμονικών αισθημάτων του φασισμού (Βλ. Λότε Άισνερ) πατά πάλι σε αντιορθολογικά επιχειρήματα παίζοντας με έναν απολίτικο, σχεδόν μεταφυσικό, φόβο παγκοσμίως. Οι ρωγμές, ή μάλλον οι ρήξεις, τόσο στο εσωτερικό της αστικής όσο και της εργατικής τάξης βοούν για την ανάγκη πολιτικών τους εκφράσεων. Εκφράσεις που αν θέλουν να αντιστρέψουν τον ραγδαίο εκφασισμό θα πρέπει να υπερβούν (μέσα από ένα τρελό σκάκι) τάχιστα την ανεπαρκή κατάτμηση ενός πολιτικού σκηνικού που χρειάζεται προσωρινές συμμαχίες ώστε να επιβιώσει για να χει την δυνατότητα όχι να καταργήσει, μα να αναδείξει έπειτα τις ιδεολογίες ξανά.
Στο μυθιστόρημα της Σέλλευ ο Φράνκεσταιν δημιουργείται από έναν «πατέρα» που προσπαθεί να συνδυάσει την ζωή με τον θάνατο. Παίρνοντας μέλη νεκρών δημιουργεί ένα ζωντανό αν κι εφιαλτικό πλάσμα. Εάν ο αρχέγονος Προμηθέας ήταν αυτός που προκάλεσε τους Θεούς ώστε να δώσει στους Θνητούς την Φωτιά, (συμβολοποιώντας ανάμεσα σε άλλα την ανάγκη μας να δαμάσουμε την φύση) ο Σύγχρονος Προμηθέας Φράνκεσταιν, (τώρα που η Φύση είναι ταπεινωμένη άδικα κι αντίπαλος μας ορθώνεται το Συλλογικό Θηρίο Άνθρωπος), είναι αυτός που μας θυμίζει πως πρέπει να δαμάσουμε τον εαυτό μας ώστε ν αντισταθούμε επιτυχημένα και όχι επιφανειακά και στους κυνικούς «πατέρες ηγεμόνες μας». Τις απολυτότητες, τον ιδεολογικό ναρκισσισμό ή τον ναρκισσισμό του είδους απέναντι στα άλλα πλάσματα, την ανάγκη για κέρδος και την αναισθησία από την μια και την ανάγκη για εκδίκηση με κάθε κόστος (ακόμη και επιστρέφοντας στον φασισμό) από την άλλη.
Η Χάνα Άρεντ, κάμποσα χρόνια πριν, μίλησε με τον δικό της τρόπο γι αυτόν τον Φράνκεστάιν που πρέπει να γίνει ο Νέος Προμηθέας. Τον αποκάλεσε «κυριαρχία της ανευθυνότητας του κανενός». Αυτή η απομάκρυνση του Πολιτικού, ή ακύρωση του Δήμου, δηλαδή της ατομικής ευθύνης κι η μονοδιάστατη κατεύθυνση προς ένα «οικονομικό» ον, ή θα αντιστραφεί χρησιμοποιώντας το χάος, δηλαδή τα ανερμάτιστα στοιχεία μιας απίστευτα δύσκολης πραγματικότητας, ή θα μας διαλύσει όλους στην ανυπαρξία, με άλλα λόγια στο κενό.
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ…
Πόσο μπορεί να αντέξει το πάντρεμα καπιταλισμού και…
