Photo Dmitri Kessel
Ο πόνος του Δεκέμβρη
Είναι η ιστορική φωτογραφία του Ντμίτρι Κέσσελ: οι πρώτοι νεκροί της γιγάντιας διαδήλωσης της 3ης Δεκεμβρίου 1944 έχουν πέσει από τα πυρά χωροφυλάκων, χιτών και λοιπών καθαρμάτων, μετά την εντολή του Άγγελου Έβερτ, διοικητή της Αστυνομίας Πόλεων των Αθηνών. Πυροβολούσαν αόπλους από τα παράθυρα της πρόσοψης των Παλαιών Ανακτόρων, σημερινής Βουλής των Ελλήνων, εκεί όπου σήμερα βρίσκονται τα γραφεία της Νέας Δημοκρατίας, και από την έδρα τους, εκεί όπου σήμερα στέκει το Υπουργείο Εξωτερικών, απέναντι από τη Μεγάλη Βρετανία (no pun intended).
Αν και οι σοβαροί ιστορικοί ψιλοσυμφωνούν για την εξέλιξη των γεγονότων, ακόμη δεν έχει απαντηθεί οριστικά αν το “Κίνημα”, όπως το έλεγαν παλιά, ήταν μια απόπειρα του κκε να φέρει την Ελλάδα στο σοβιετικό στρατόπεδο, αν ήταν η απάντηση του αθηναϊκού λαού απέναντι στη ματοβαμμένη παλινόρθωση εκείνων που, παρέα με τους Γερμανούς, είχαν σκορπίσει τρόμο και θάνατο στην Κατοχή και τώρα προστατεύονταν από τους Άγγλους του στρατηγού Σκόμπι (αρχιστρατήγου όλων των ελληνικών δυνάμεων [!], αντιστασιακών και τακτικών, βάσει της Συμφωνίας της Καζέρτας) ή αυτά μαζί, με άλλα τόσα -όλα πνιγμένα στο αίμα.
Εμείς πάλι οι αποκάτω, φαγωνόμαστε ακόμα μες στην επιβεβλημένα ανιστόρητη τύφλα μας, οι αποκεί (που ‘χουν ξαναθυμηθεί τις σιχαμένες μετεμφυλιακές χοντράδες, ας είναι καλά οι αναθεωρητές, οι καλύβες, οι μαραντζίδηδες και οι διάφοροι “σας τα ζάλιζα τριάντα χρόνια με το αριστερόμετρο στο χέρι, αλλά τώρα είμαι το μέτωπο της λογικής, ζήτω ο αστός βορίδης”) και οι αποδώ (που πολύ ηρωικές τις έχουν τις αφηγήσεις, αλλά λίγη την κατανόηση της παραλυτικής ανοησίας του σοβιετόδουλου κκε, για να μην το χοντρύνω).
Έχοντας αρχίσει να διαβάζω κάπως τα σχετικά, διακρίνω ένα μοτίβο: καθώς οι δυνάμεις της Αντίστασης κυριαρχούσαν σχεδόν ολοκληρωτικά στην πόλη (πλην Σκομπίας, τουτέστιν Κολωνακίου και Μεγάλης Βρετανίας, και κάποιων στρατιωτικών εγκαταστάσεων όπως η Ευελπίδων και το Γουδί), προκειμένου να ευοδωθεί η επιθυμία του Τσώρτσιλ να φερθούν στην Αθήνα σαν σε κατακτημένη πόλη, έπρεπε να σπρώχνουν την εν κρανιακή τρικυμία ηγεσία του ΕΑΜ συνέχεια στη γωνία, μπας και τσιμπήσει, αντιδράσει και έτσι τσακίσουν την κυριαρχία της Αντίστασης. Μαζί μου συμφωνεί και ένας από τους πιο βρώμικους πρωταγωνιστές της εποχής (μην κοιτάς που μετά έγινε “Γέρος της Δημοκρατίας”, άλλη ιστορία αυτό).
Το συμπέρασμα είναι ότι ο Δεκέμβριος ημπορεί να θεωρηθή «δώρον του Υψίστου». Αλλά, διά να υπάρξη ο Δεκέμβριος, έπρεπε προηγουμένως να είχωμεν έλθει εις την Ελλάδα. Και τούτο ήτο δυνατόν μόνο με την συμμετοχήν και του ΚΚΕ εις την κυβέρνησιν, δηλαδή με τον Λίβανον. Και διά να ευρεθούν εδώ οι Βρετανοί, οι οποίοι ήσαν απαραίτητοι διά την Νίκην, έπρεπε προηγουμένως να είχεν υπογραφή το Σύμφωνον της Καζέρτας. Και διά να γίνη η Στάσις – «το δώρον του Υψίστου» – έπρεπε προηγουμένως να επιμείνω εις την άμεσον αποστράτευσιν του ΕΛΑΣ και να θέσω το ΚΚΕ ενώπιον του διλήμματος ή να αποδεχθή ειρηνικώς τον αφοπλισμόν του ή να επιχειρήση την Στάσιν, υπό συνθήκας όμως πλέον, αι οποίαι ωδήγουν εις την συντριβήν του. Αυτή είναι η ιστορική αλήθεια.
Μετ’ εξαιρέτου τιμής
Γ. Παπανδρέου
Επιστολή στην εφ. Καθημερινή, 1η Μαρτίου 1948
Ο πατριάρχης της μίας από τις τρεις οικογένειες που δυναστεύουν τη μεταπολεμική Ελλάδα (ο τελευταίος γόνος μίας εκ των οποίων -της πλέον αργυρώνητης- διεκδικεί σήμερα την πρωθυπουργία) απαντά το 1948 στις σποντούλες άρθρου γνώμης ότι είχε σταθεί λιγουλάκι ενδοτικούλης προς τους επαράτους κουμουνιστάς. Τούτα έγραφε η “Κ” – μάλλον ο ίδιος ο Γεώργιος Βλάχος:
Ο Ύψιστος μας έκαμε δώρον την Επανάστασιν και τα Δεκεμβριανά. Διότι τι θα συνέβαινε αν δεν εγίνοντο; Διά να μη γίνουν ήμεθα τότε εις κάθε υποχώρησιν έτοιμοι. Θα εδίδαμεν εις τους Κομμουνιστάς και ένα και δύο υπουργεία, ακόμα και πέντε. Σιγά-σιγά θα τους παραδίδαμεν για να μη γίνει Επανάστασις και την Διοίκησιν και τον Στόλον και τον Στρατόν. Θα τους τα εδίδαμεν όλα.
Πικαρισμένος λοιπόν ο ο παππούς του ΓΑΠ, ως κατοικίδιον συντροφίας των Εγγλέζων που ήτο, τα ξερνάει όμορφα για να αναδείξει τον σημαντικότατο ρόλο του ως εντολοδόχου της ανθρωποφαγικής υστερίας του Τσώρτσιλ. Και νομίζω ότι όντως λέει την αλήθεια: η διαδήλωση της 3ης Δεκεμβρίου ήταν η αντίδραση στην τσαμπουκά απαίτηση του Παπανδρέου να αποστρατευθεί ο ΕΛΑΣ (χωρίς να αποστρατευθούν βεβαίως οι Χίτες, οι Μπουραντάδες και οι ταγματασφαλήτες, ο όρος που είχε θέσει το μάλλον έκπληκτο ΕΑΜ για να συμφωνήσει). Όντως, δούλεψε πολύ ο κυρ-Γιώργος για να φέρει τα Δεκεμβριανά και να γίνουν “δώρον του Υψίστου” για την “αστική” (μη χέσω, το λουμπεναριό) συμμαχία αγγλόδουλης βασιλόφρονος ελίτ – ναζιστοσυνεργατών.
Και γιατί κάθομαι και τα σκαλίζω άραγε; Είναι γιατί φέρω εικόνες από τότε που με στοιχειώνουν. Έρχονται άδολες από ένα 11χρονο κορίτσι μιας απολίτικης, συντηρητικής οικογένειας του Μεταξουργείου: τη μάνα μου, ακόμη απολίτικη. Ο τρόμος, και στην Κατοχή και μετά, από τη δράση των τραμπούκων – τους ΕΑΜίτες δεν τους φοβήθηκαν ποτέ, δεν τους πείραζαν ακόμη κι όταν προσγειώνονταν βραδιάτικο στην αυλή για να ξεφύγουν. Το κόψιμο της βόλτας, του σχολείου, της εκκλησίας, για να μην ξεστρατίζουν προς το Θησείο – τη φωλιά του Χίτη. Ο νάνος που κρατούσε τσίλιες όταν η “εθνικόφρων” συμμορία των Πανολιασκαίων ξετρύπωνε τα βράδια ΕΑΜικούς και τους εκτελούσε επί τόπου. Το βρετανικό τανκ στην Κουμουνδούρου με το κανόνι στραμμένο στα στενά του Μεταξουργείου. Οι όλμοι. Οι όλμοι. Οι τρυπημένες μεσοτοιχίες, για να μετακινούνται στο τετράγωνο οι ξεβράκωτοι του εφεδρικού ΕΛΑΣ χωρίς να βγαίνουν στον δρόμο, έκθετοι στη δύναμη πυρός των Εγγλέζων και των κουίσλιγκ. Η τελική καταφυγή των αμάχων σ’ ένα γειτονικό εργοστάσιο (του Ασπιώτη, αν θυμάμαι καλά). Η αβυσσαλέα έλξη/άπωση της φρίκης, όταν άρχισαν να ξεθάβονται πτώματα σε μαζικούς τάφους κοντά στον Προφήτη Δανιήλ.
Δεν έχω καμία όρεξη λοιπόν να πάρω το μέρος κανενός αποπάνω, “αστού” ή “κομμουνιστή” χέστηκα, σε μια τόσο επώδυνη και ματωμένη ιστορική πληγή. Είμαι σίγουρος όμως για αυτό που περιγράφει από τα κάτω ο επονίτης Μάνος Χατζιδάκις: “Τα Δεκεμβριανά δεν ήταν αντίδραση κομμουνιστών. Ήταν η αγανάκτηση των παιδιών της γαλαρίας που βλέπαν τους συντρόφους τους και τα όνειρά τους στα φέρετρα, από σφαίρες που ρίξαν δωσίλογοι και φασίστες, φορώντας γαλάζιους μανδύες εθνικοφροσύνης. Και όλα αυτά τα ελληνικά αποβράσματα, με την επίσημη υποστήριξη του νεαρού τότε κράτους, είχανε έναν εχθρό: την ψυχή των παιδιών της γαλαρίας”.
Σε αυτή τη φωτογραφία, το βρετανικό Σέρμαν μπουκάρει (στις 5 Δεκεμβρίου, νομίζω) στο κτίριο της Εθνικής Ασφαλιστικής στην Κοραή, έδρα της Κομμαντατούρας κατά τη Κατοχή και του ΕΑΜ μετά την Απελευθέρωση.
Εκεί, στην κάποτε δεύτερη είσοδο του Άστυ, βρίσκεται ο Χώρος Ιστορικής Μνήμης 1941-1944, τα αποκατεστημένα κρατητήρια της Κομμαντατούρας. Τόσα χρόνια λειτουργεί κι ακόμα δεν αντέχω να τον επισκεφθώ. Φέρω εικόνες από τότε που με στοιχειώνουν -και φοβάμαι μην ακούσω το βουητό των ψυχών, μην με πάρουν τα φαντάσματα που στριφογυρίζουν δίχως γδικιωμό, κάτω από την επιφάνεια της πόλης, τσάτρα-πάτρα μπαλωμένης με ενέσεις αχαχούχα, κάτω από το χώμα της μόνης δυτικής χώρας όπου επισήμως κυβέρνησαν οι συνεργάτες των ναζήδων.
[ αναδημοσιεύεται από εδώ ]
