Θα μπορούσαμε να το συζητάμε για ώρες, μέρες, μήνες – η συζήτηση αυτή άλλωστε είναι τόσο παλιά όσο και η τέχνη της φωτογραφίας.
Οι εικόνες ξεσηκώνουν παθιασμένες συζητήσεις για το τι ακριβώς σημαίνει η «εικονογραφία της οδύνης», ποια είναι τα ηθικά όρια όταν αποτυπώνεις τον πόνο του Αλλου, ποιο είναι το χρέος του ανθρώπου που καταγράφει.
Αντίθετα, σπάνια θα συζητήσουμε για τα κείμενα – κι όχι μόνο γιατί οι λέξεις έχουν σαραβαλιαστεί.
Η τεράστια και παθιασμένη συζήτηση που ξεσηκώνει η φωτογραφία ξεκινάει από τη βαθιά πεποίθησή μας πως μια εικόνα μπορεί να αλλάξει τον κόσμο.
Εντεκα φωτορεπόρτερ με τη δουλειά τους θέτουν ξανά το ερώτημα.
Από το Ιράκ, τη Συρία και την υποσαχάρια Αφρική μέχρι τα νησιά του Αιγαίου, την Αθήνα, την Ειδομένη, την ΠΓΔΜ, τη Σερβία και την Ουγγαρία παρακολουθούν τη διαδρομή των προσφύγων.
Οι Μίλος Μπικάνσκι, Ανδρέας Μπονέτι, Λουίζα Γκουλιαλμάκη, Γιάννης Λιάκος, Δημήτρης Μπούρας, Μενέλαος Μυρίλλας, Νίκος Παλαιολόγος, Αννα Παντελιά, Φώτης Πλέγας, Ορέστης Σεφέρογλου και Γιάννης Κολεσίδης υπογράφουν τις εικόνες του «The Itinerary», που ήρθε σε συνέχεια της έκθεσης που οργάνωσε περίπου πριν από ένα χρόνο η Υπηρεσία Ασύλου στην Αθήνα.
Οι φωτορεπόρτερ αναζητούν ποιος είναι «ένα πρόσωπο που φεύγει αναζητώντας το καταφύγιο ή την ασφάλεια, ειδικά σε μια ξένη χώρα».
Αυτοί οι σιωπηλοί αυτόπτες μάρτυρες σημειώνουν στον πρόλογο του βιβλίου τους:
«Τα έντεκα βλέμματά μας είναι κάτοχοι ενός κοινού και συντριπτικού ενδιαφέροντος στο “πρόσωπο” του οποίου η “ασφάλεια” στερείται κατά τη διάρκεια της φυγής.
Αυτό που προσπαθούμε να κατανοήσουμε είναι ο χώρος, η κίνηση και οπτικά να εκφράσουμε και να συγκρίνουμε την ισότητα του ανθρώπου, τις συντριπτικές ομοιότητες του ανθρώπινου πνεύματος κατά τη διάρκεια της κρίσης.
Τα έντεκα βλέμματά μας μοιράζονται ένα κοινό ενδιαφέρον για το “πρόσωπο” του οποίου η “ασφάλεια” στερείται κατά τη διάρκεια της “Εξόδου”.
Αυτό είναι που προσπαθούμε να κατανοήσουμε και να καταγράψουμε με τον χώρο, την κίνηση και την οπτική.
Να συγκρίνουμε τις συντριπτικές ομοιότητες του ανθρώπινου πνεύματος κατά τη διάρκεια της κρίσης.
Τις γραμμές της πορείας, τους φράχτες και τους τοίχους που περιβάλλουν τους πρόσφυγες στην ευρωπαϊκή φαντασία.
Το βιβλίο είναι μια προσπάθεια να σπάσουν αυτά τα τείχη».
Εξάγγελοι της αλήθειας
«Θα ήταν πλάνη να πιστεύουμε ότι μια εικόνα έχει τη δύναμη να αλλάξει δραστικά τον ατέλειωτο πόνο κάποιων», σημειώνει στην εισαγωγή του ο φωτορεπόρτερ Derek Hudson.
«Παρ’ όλα αυτά, πιστεύω ακράδαντα ότι η φωτογραφία έχει ασκήσει σημαντική επίδραση στη γενική μας ευδαιμονία.
Ενώ η οπτική μας μόρφωση έχει εξελιχθεί σημαντικά τα τελευταία 50 χρόνια, άλλο τόσο έχει αυξηθεί ο κατακλυσμός από εικόνες με τις οποίες ερχόμαστε αντιμέτωποι καθημερινά στην εποχή των ψηφιακών μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Αυτό έχει το αντίθετο αποτέλεσμα από την εξοικείωσή μας με εικόνες στις οποίες θα έπρεπε να δίνουμε περισσότερη σημασία.
Συνεπώς, το να περάσουμε το μήνυμα που επιθυμούμε έχει γίνει δυσκολότερο.
Χωρίς την αφοσίωση των φωτογράφων, η αντίληψη του κόσμου μας θα απείχε ακόμη περισσότερο από την αλήθεια.
Αυτοί οι φωτογράφοι είναι οι αγγελιοφόροι αυτής της αλήθειας και πρέπει να είμαστε πιο προσεκτικοί, να κοιτάμε πέρα από το στήσιμο της σύνθεσης που βρίσκεται μπροστά μας, προκειμένου να τοποθετήσουμε τους εαυτούς μας σε αυτές τις σκηνές, σαν αυτούς τους ανθρώπους των οποίων όλα τα υπάρχοντα συνοψίζονται σε αυτά που μπορούν να κουβαλήσουν κατά τη διάρκεια αυτού του επικίνδυνου ταξιδιού προς ένα αβέβαιο μέλλον».
Για τη «θλιβερή φύση της δημοσιογραφίας» να χτίζει καριέρες καταγράφοντας τον πόνο κάνει λόγο ο παραγωγός του Αλ Τζαζίρα, Patrick Strickland, σημειώνοντας ωστόσο:
«Οταν κάποια στιγμή οι ιστορικοί του μέλλοντος θα ασχοληθούν με τα τρομαχτικά γεγονότα αυτών των χρόνων, θα νιώθουν ότι αναμφισβήτητα χρωστούν πολλά σε συλλογές σαν και αυτή.
Οταν οι λαϊκιστές πολιτικοί προσπαθήσουν να εγείρουν συναισθήματα κατά των μεταναστών διασπείροντας ψέματα ότι οι πρόσφυγες ήλθαν να μας πάρουν τις δουλειές ή να εκμεταλλευτούν τα συστήματα πρόνοιάς μας, οι φωτογραφίες σαν αυτές θα είναι εκεί για να μας θυμίζουν το εξής: κανένας γονιός δεν θα έβαζε το παιδί του σε μια ξεχαρβαλωμένη βάρκα ρισκάροντας τη ζωή του, αν ο θάνατος δεν ήταν βέβαιος στην πατρίδα του».
Info
Τα έσοδα από τις πωλήσεις του λευκώματος θα διατεθούν για τη στήριξη των προγραμμάτων της ΜΕΤΑδρασης για τα ασυνόδευτα παιδιά στην Ελλάδα.
Κοστίζει 30 ευρώ και μπορείτε να το παραγγείλετε ηλεκτρονικά:theitineraryexhibition.com
