11.04.2017, 13:00 | εφσυν
Αν το όνειρο κάθε χρεωμένου επιχειρηματία είναι να του διαγράψουν τα χρέη, το νομοσχέδιο της κυβέρνησης για τον εξωδικαστικό μηχανισμό μοιάζει να είναι η εκπλήρωση της προσδοκίας για χιλιάδες ελεύθερους επαγγελματίες και επιχειρηματίες που έχουν συσσωρεύσει χρέη στις τράπεζες και στο Δημόσιο.
Οσο καλό ακούγεται, όμως, άλλο τόσο δύσκολο και επίπονο μπορεί να αποδειχθεί μέχρι να φτάσει κανείς σε μια ικανοποιητική ρύθμιση στο μέλλον, είτε να μετατραπεί σε εφιάλτη για όσους δεν έχουν περιθώρια «βιωσιμότητας» ή βρεθούν να είναι «στρατηγικοί κακοπληρωτές».
Η κυβέρνηση σωστά υποστηρίζει ότι ο εξωδικαστικός μηχανισμός αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες μεταρρυθμίσεις που γίνονται στα χρόνια της κρίσης.
Ποτέ στο παρελθόν δεν είχε δοθεί με οργανωμένο τρόπο η δυνατότητα στις επιχειρήσεις με ληξιπρόθεσμες οφειλές να ρυθμίσουν με ενιαίο τρόπο τα χρέη τους ταυτόχρονα προς τις τράπεζες, τις εφορίες και τα ασφαλιστικά ταμεία, ενώ η προηγούμενη προσπάθεια με τον νόμο Δένδια, το 2014, είχε αποτύχει στην πράξη, καθώς μόνον 53 επιχειρήσεις υπέβαλαν αίτηση και μόνον 3 ρύθμισαν τα χρέη τους.
Σήμερα το υπουργείο Οικονομίας υποστηρίζει πως περίπου 400.000 χρεωμένες επιχειρήσεις και ελεύθεροι επαγγελματίες θα μπορέσουν να κάνουν χρήση του νέου νόμου, ανεξάρτητα αν οι αιτήσεις τους τελικά προχωρήσουν.
Είναι ένα υπερβολικά μεγάλο νούμερο που προφανώς αποτυπώνει το πρόβλημα της υπερχρέωσης, αλλά εκφεύγει των πραγματικών δυνατοτήτων του συστήματος να ανταποκριθεί και προφανώς να δώσει «μοναδικές» λύσεις σε όλους.
Η νέα ρύθμιση ξεκινά από χειρότερη αφετηρία σε σχέση με το παρελθόν (πολύ περισσότερες χρεωμένες επιχειρήσεις) αλλά με καλύτερους όρους υπέρ των οφειλετών που, εφόσον πληρούν τα κριτήρια και αποκαλύπτουν τη χρηματοοικονομική τους κατάσταση, μπορούν να διεκδικήσουν μια κοινή ρύθμιση εξόφλησης των οφειλών τους με τις τράπεζες και το Δημόσιο σε έως και 120 μηνιαίες δόσεις ή να φτάσουν μέχρι και τη διαγραφή μεγάλου μέρους των χρεών τους σβήνοντας πρόστιμα, προσαυξήσεις, τόκους, ακόμη και κεφάλαιο.
Διαγραφές… στο μέλλον
Φυσικά, ας μην περιμένουμε ότι οι εφορίες και οι τράπεζες θα αρχίσουν να διαγράφουν αδιακρίτως χρέη. Η διαγραφή θα είναι ακραία λύση και θα έρχεται στο απώτερο μέλλον, αφού πρώτα οι υποχρεώσεις διαχωρίζονται και αρχίσουν να αποπληρώνονται· αλλά ακόμη και όταν γίνεται, θα απαιτεί σοβαρές παραχωρήσεις εκ μέρους των εταιρειών, όπως η πώληση περιουσιακών στοιχείων κ.λπ.
Στόχος είναι σε κάθε περίπτωση η δυνατότητα διαγραφής μέρους των τόκων και των προστίμων του Δημοσίου ώστε οι επιχειρήσεις παράλληλα να εξοικονομούν κεφάλαια για να πληρώνουν τις δόσεις των δανείων τους στις τράπεζες και σε άλλους πιστωτές.
Ο νόμος προβλέπει ότι θα μπορούν να διαγραφούν μέχρι και το 95% των απαιτήσεων που έχουν οι εφορίες από πρόστιμα και μέχρι το 85% των οφειλών από προσαυξήσεις και πανωτόκια στα ασφαλιστικά ταμεία. Για τις τράπεζες και τους υπόλοιπους ιδιώτες πιστωτές προβλέπεται η δυνατότητα διαγραφής μέχρι και του 100% των τόκων.
Το κλειδί είναι η «βιωσιμότητα» των εταιρειών και το κρατούν οι τράπεζες ως κατά τεκμήριο μεγαλύτεροι πιστωτές. Αν εκείνες κρίνουν ότι μία εταιρεία, ακόμη και αν πληροί τα τυπικά κριτήρια, δεν έχει σοβαρές προοπτικές επιβίωσης ακόμη και ύστερα από ρύθμιση οφειλών, δύσκολα θα προσφέρουν λύσεις διαφορετικές από τις σημερινές.
Ως τυπικά κριτήρια για την υποβολή των αιτήσεων, ανεξάρτητα από το μέγεθος των εταιρειών, είναι να υπάρχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές (καθυστέρηση πάνω από 90 ημέρες) άνω των 20.000 ευρώ στις 31.12.2016 ή αυτές να έχουν ρυθμιστεί μετά την 1η Ιουλίου 2016, και οι επιχειρήσεις να έχουν τουλάχιστον μία χρονιά στις τελευταίες τρεις που να εμφανίζουν λειτουργικά κέρδη (EBITDA).
Για τις επιχειρήσεις με χαμηλά χρέη (20.000 έως 50.000 ευρώ), όπου συσσωρεύεται ο μεγαλύτερος αριθμός ελεύθερων επαγγελματιών, προβλέπεται απλοποιημένη διαδικασία για τη συμφωνία με τους πιστωτές, ενώ για τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις, όπου οι συμφωνίες είναι πιο δύσκολες και σύνθετες, το μεγάλο στοίχημα είναι να μη φτάνουν τελικά σωρηδόν για επικύρωση στα δικαστήρια ή αυτό να γίνεται με ταχείες διαδικασίες.
Στο νομοσχέδιο υπάρχουν συγκεκριμένες δικλίδες ασφαλείας για να αποτρέπεται η κατάχρησή του από «στρατηγικούς κακοπληρωτές». Οι πιο σημαντικές, σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομίας Δ. Παπαδημητρίου, είναι ότι υποβάλλοντας την αίτησή του ο οφειλέτης είναι υποχρεωμένος να γνωστοποιήσει στους πιστωτές του το σύνολο των περιουσιακών του στοιχείων, όλα τα δεδομένα που θα επιτρέψουν την αξιολόγηση της βιωσιμότητάς του και παράλληλα να συναινέσει στην άρση του τραπεζικού και του φορολογικού του απορρήτου.
■ Η συζήτηση του νομοσχεδίου ξεκίνησε χθες στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής και αναμένεται να ψηφιστεί στις 25 Απριλίου από την Ολομέλεια. Υπέρ τάχθηκαν μόνο οι βουλευτές της κυβερνητικής πλειοψηφίας ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛΛ. Η Ν.Δ. όπως επίσης και το ΚΚΕ δήλωσαν ότι θα καταψηφίσουν. Η Δημοκρατική Συμπαράταξη, το Ποτάμι και η Ενωση Κεντρώων επιφυλάχθηκαν και η Χ.Α. δήλωσε «παρών».
Μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας όλες οι διαδικασίες
Η εφαρμογή του εξωδικαστικού μηχανισμού θα ξεκινήσει τρεις μήνες μετά την ψήφισή του, κάπου δηλαδή τον Ιούλιο με Αύγουστο. Η καθυστέρηση αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι πρέπει πρώτα να τεθεί σε λειτουργία η ηλεκτρονική πλατφόρμα μέσω της οποίας θα υποβάλλονται οι αιτήσεις και θα γίνεται η επεξεργασία των στοιχείων.
Η συνολική διαδικασία δεν είναι ούτε απλή ούτε απαλλαγμένη από γραφειοκρατικές αγκυλώσεις. Χρειάζονται περίπου 25 έγγραφα και περίπου 20 επιμέρους βήματα μέχρι να φτάσει κανείς στο τέλος.
Προς το παρόν, ωστόσο, ήταν το καλύτερο που μπορούσε να κάνει ο κρατικός μηχανισμός. Στην πλατφόρμα θα μπορεί κανείς να μπει με τους κωδικούς του TAXIS.
Εκεί, ο οφειλέτης θα συμπληρώνει όλα τα στοιχεία και τα δικαιολογητικά που ζητούνται μαζί με την αίτησή του, χτίζοντας -σύμφωνα με τον ειδικό γραμματέα Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, Φώτη Κουρμούση- ένα «περιουσιολόγιο» της επιχείρησης, του επιχειρηματία και των συγγενικών του προσώπων.
Το επόμενο βήμα θα είναι να επιλέγεται από το σύστημα ένας συντονιστής από το Μητρώο Μεσολαβητών του υπουργείου Δικαιοσύνης (σύνολο 320 μεσολαβητές) ο οποίος θα ενεργεί ως διαιτητής ανάμεσα σε οφειλέτη και πιστωτές επιβλέποντας τη διαδικασία.
Από τη στιγμή που ο συντονιστής ολοκληρώσει τον έλεγχο που προβλέπει ο νόμος και εκδώσει την αντίστοιχη «βεβαίωση πληρότητας», αναστέλλονται αυτομάτως όλα τα μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης κατά του οφειλέτη και ο συντονιστής καλεί μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας τους πιστωτές (εφορία, ασφαλιστικά ταμεία, τράπεζες και προμηθευτές) να ξεκινήσουν τη διαδικασία.
Αν ανταποκριθεί το 50% των πιστωτών, ξεκινά η ανταλλαγή προτάσεων για το είδος των ρυθμίσεων μεταξύ οφειλετών και πιστωτή. Οι λύσεις μπορεί να είναι επιμήκυνση χρεών, αλλαγές επιτοκίων, διαγραφή προστίμων και προσαυξήσεων κ.ά. Ολες οι λύσεις καθορίζονται μέσω μελέτης βιωσιμότητας, η οποία ανατίθεται είτε από την επιχείρηση είτε από τους πιστωτές σε οικονομολόγο ή λογιστή.
Στη συνέχεια γίνονται διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο πλευρών που μπορεί να έχουν διάρκεια μέχρι και 90 ημέρες ή περισσότερο, ανάλογα με την πολυπλοκότητα. Για να προκύψει συμφωνία πρέπει τη σύμβαση αναδιάρθρωσης χρεών να υπογράψει το 60% των πιστωτών και εν συνεχεία, εφόσον υπάρχουν πιστωτές που δεν συναινούν, να την επικυρώσει το δικαστήριο ώστε να έχει ισχύ για όλους.
Ποια επαγγέλματα εξαιρούνται
Αίτημα υπαγωγής στον εξωδικαστικό συμβιβασμό θα μπορούν να υποβάλουν όλα τα φυσικά πρόσωπα με πτωχευτική ικανότητα και όλα τα νομικά πρόσωπα που αποκτούν εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα.
Εξαιρούνται τα φυσικά πρόσωπα χωρίς εμπορική ιδιότητα που εμπίπτουν ρητά στο πεδίο εφαρμογής του νόμου Κατσέλη (3869/2010) για τη ρύθμιση των οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων και ειδικότερα οι εξής ελεύθεροι επαγγελματίες:
Γιατροί, οδοντίατροι, κτηνίατροι, φυσικοθεραπευτές, βιολόγοι, ψυχολόγοι, μαίες, δικηγόροι, δικολάβοι, συμβολαιογράφοι, άμισθοι υποθηκοφύλακες, δικαστικοί επιμελητές, αρχιτέκτονες, μηχανικοί, τοπογράφοι, χημικοί, γεωπόνοι, γεωλόγοι, δασολόγοι, ωκεανογράφοι, σχεδιαστές, δημοσιογράφοι, συγγραφείς, διερμηνείς, ξεναγοί, μεταφραστές, καθηγητές, δάσκαλοι, γλύπτες, ζωγράφοι, σκιτσογράφοι, χαράκτες, ηθοποιοί, μουσικοί, μουσουργοί, καλλιτέχνες κέντρων διασκέδασης, χορευτές, χορογράφοι, σκηνοθέτες, σκηνογράφοι, ενδυματολόγοι, διακοσμητές, οικονομολόγοι, αναλυτές, προγραμματιστές, ερευνητές, σύμβουλοι επιχειρήσεων, λογιστές, φοροτέχνες, αναλογιστές, κοινωνιολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, εμπειρογνώμονες.
Παράθυρο για εξόφληση οφειλών σε 120 δόσεις
Παράθυρο για την αποπληρωμή χρεών κάτω των 20.000 ευρώ σε 120 δόσεις ανοίγει η κυβέρνηση σε χιλιάδες ελεύθερους επαγγελματίες και μικρές επιχειρήσεις με «παράλληλη ρύθμιση» στο νομοσχέδιο του εξωδικαστικού μηχανισμού.
Αρθρο του νομοσχεδίου (15 παρ. 25) δίνει τη δυνατότητα σε όσους εξαιρούνται από τον νέο νόμο να διαπραγματευτούν απευθείας με τις εφορίες και τους ασφαλιστικούς οργανισμούς για τη ρύθμιση των οφειλών τους και να διεκδικήσουν κούρεμα χρεών ή αποπληρωμή σε έως και 120 μηνιαίες δόσεις.
Η συγκεκριμένη πρόβλεψη αφορά όλα τα φυσικά πρόσωπα που έχουν εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα αλλά δεν έχουν πτωχευτική ικανότητα και οι οφειλές τους είναι χαμηλότερες των 20.000 ευρώ.
Ερμηνεύεται δε ως μία προσπάθεια να αναβιώσει η «απαγορευμένη» από την τρόικα ρύθμιση των 100 δόσεων με τρόπο που θα επιτρέπει στο Δημόσιο και στους ασφαλιστικούς οργανισμούς να διακανονίζουν οφειλές σε έως και 120 δόσεις ή ακόμη και να διαγράφουν οφειλές ιδιωτών προς το κράτος.
Οπως και στον εξωδικαστικό μηχανισμό, οι οφειλέτες θα μπορούν να ζητήσουν σταδιακή αποπληρωμή των χρεών τους με διάρκεια έως και 5 χρόνια ή να διεκδικήσουν διαγραφή προστίμων, τόκων, προσαυξήσεων ή ακόμη και του αρχικού κεφαλαίου.
Από τη στιγμή που η ρύθμιση δεν είναι «οριζόντια» αλλά έχει προϋπόθεση τις διμερείς διαπραγματεύσεις των οφειλετών με τις εφορίες και τα ασφαλιστικά ταμεία, στην κυβέρνηση θεωρούν πως μπορεί να εφαρμοστεί και να δώσει λύσεις ανά περίπτωση σε χιλιάδες οφειλέτες.
Σύμφωνα με στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων, μόνο προς τις εφορίες πάνω από το 85% των 4,3 εκατομμυρίων οφειλετών χρωστούν ο καθένας λιγότερα από 2.000 ευρώ.
Στο νομοσχέδιο προβλέπεται ότι θα εκδοθούν υπουργικές αποφάσεις από τα υπουργεία Οικονομικών και Εργασίας ώστε να εξειδικευτεί η μεθοδολογία, τα κριτήρια για τον προσδιορισμό του ύψους των δόσεων, ο τρόπος που θα εγκρίνονται οι αποφάσεις κ.λπ.
Στο νομικό οπλοστάσιο για τα χρέη υπάρχει ήδη ανάλογη θεσπισμένη ρύθμιση που προβλέπει διαγραφές χρεών μέχρι 20.000 ευρώ μέσω του νόμου Κατσέλη για τα φυσικά πρόσωπα.
Η εν λόγω ρύθμιση ισχύει από το 2015 και αφορά την «ταχεία διευθέτηση οφειλών» των πολύ φτωχών νοικοκυριών, στα οποία δίνεται η δυνατότητα πλήρους διαγραφής των οφειλών μέχρι 20.000 ευρώ σε 18 μήνες ύστερα από σχετική δικαστική απόφαση.
Προϋπόθεση για να διαγραφούν τα χρέη είναι οι οφειλέτες να μην έχουν κινητή και ακίνητη περιουσία, εμπράγματες εξασφαλίσεις και καταθέσεις άνω των 1.000 ευρώ.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Αλλαγές στην εξωδικαστική ρύθμιση χρεών ζητά ο ΣΕΒ
