και μετά το κουρδικό δημοψήφισμα, τι;

Μετά τις 25 Σεπτεμβρίου και το δημοψήφισμα των Κούρδων για την ανεξαρτησία και την αυτονομία τους, το οποίο προσπάθησαν άλλοι να το ακυρώσουν και άλλοι να το αναβάλουν (αν και ήταν συντριπτικά περισσότεροι εκείνοι που εκκωφαντικά σιώπησαν), έχει αρχίσει από τις γειτονικές χώρες ο ψυχολογικός πόλεμος.

Και μάλιστα από εκείνες τις γειτονικές χώρες που εδώ και πολλά χρόνια δεν είχαν καθόλου καλές σχέσεις μεταξύ τους κι όμως ενώθηκαν ενάντια στο δημοψήφισμα.

Η Τουρκία, για παράδειγμα, ανέκαθεν κατηγορούσε το Ιράν για την επεκτατική πολιτική του και το Ιράκ για την οπισθοδρομική, φονταμενταλιστική και διαιρετική πολιτική του.

Oλες οι διαφορές και οι διαφωνίες τους ξεχάστηκαν μπροστά στον κοινό εχθρό: τον κουρδικό λαό.

Δεν είναι βεβαίως η πρώτη φορά που σχηματίζουν κοινό μέτωπο κατά των Κούρδων. Η αρχή έγινε στις 8 Ιουλίου του 1937 με τη συμφωνία Sa’dabad, που υπογράφτηκε στην Τεχεράνη και με το άρθρο 7 στεκόταν απέναντι στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα των Κούρδων.

Τότε είχαν ξεσηκωθεί σε όλα τα σημεία οι Κούρδοι: η εξέγερση στο Ντερσίμ (Κουρδιστάν-Τουρκίας), το κίνημα του Μπαρζανί (Κουρδιστάν-Ιράκ), η εξέγερση του Σίμκο (Κουρδιστάν-Ιράν)…

Τώρα λοιπόν είναι ο ψυχολογικός πόλεμος που έχουν εξαπολύσει από κοινού. Τουρκικές και ιρανικές αεροπορικές εταιρείες έχουν ακυρώσει τις πτήσεις τους προς το Κουρδιστάν.

Τούρκοι και Ιρανοί κάνουν στρατιωτικές ασκήσεις στα σύνορα, με το βλέμμα στο Κουρδιστάν, χωρίς όμως να αποτολμούν την εισβολή. «Μπορούν στα σύνορά τους να κάνουν όσες βόλτες θέλουν. Μην τολμήσουν όμως να τα περάσουν» απάντησε ο Μασούντ Μπαρζανί σε ερώτηση δημοσιογράφου.

Στο κόλπο του ψυχολογικού πολέμου έχουν μπει για τα καλά τα ΜΜΕ, κυρίως τα τουρκικά. Εκτοξεύονται σενάρια λιμού και καταποντισμού: «Θα πεινάσουν και θα διψάσουν οι Κούρδοι του Ιράκ», «Θα κλείσουμε τα τελωνεία και δεν θα μπορούν να περάσουν τα κοντέινερ με τρόφιμα και φάρμακα», «Προτιμούν να πεθάνουν από την πείνα;», «Στα χέρια της Τουρκίας είναι οι πωλήσεις του πετρελαίου τους και ο μισθός τους έτσι και κλείσει η τουρκική κυβέρνηση τη στρόφιγγα του αγωγού» και άλλα παρόμοια.

Στόχος, να πληγεί το ηθικό των Κούρδων, που μετά το δημοψήφισμα βρίσκεται στο ζενίθ.

Μιλούν όμως για έναν λαό που τέτοιους αποκλεισμούς, πείνα και στερήσεις τα έχει ζήσει, και μ’ αυτά έγραψε την Ιστορία του.

Το 1258 όταν οι Μογγόλοι κατέλαβαν τη Βαγδάτη και περικύκλωσαν το Ερμπίλ, οι κάτοικοι κλείστηκαν στο κάστρο της πόλης. Τους περικύκλωσαν οι Μογγόλοι αφήνοντάς τους χωρίς τρόφιμα και νερό ώστε να παραδοθούν.

Οι Κούρδοι τότε άνοιξαν δεκάδες τούνελ κάτω από τα τείχη, βγήκαν στο οροπέδιο, πολέμησαν, πέθαναν από πείνα και δίψα, σκοτώθηκαν, αλλά δεν παραδόθηκαν.

Ας μην πάμε τόσο πίσω. Και το 1917 ήταν «σαλά γκιρανί» (βαριά χρονιά) για τους Κούρδους, όταν στη Μεσοποταμία εξελίσσονταν διάφορες συγκρούσεις με Τούρκους, Εγγλέζους, Αραβες.

Αλλά και στον Πόλεμο του Κόλπου, το 1991, περικυκλώθηκαν, αλλά δεν παραδόθηκαν.

Πόσο βάσιμες όμως είναι οι σημερινές απειλές του Ερντογάν προς τους Κούρδους;

Τα σύνορα Τουρκίας- Κουρδιστάν- Ιράκ είναι 330 χλμ. Από αυτά τα 300 χλμ. είναι απροσπέλαστα, δύσβατα βουνά· δεν περνάει κανείς. Τα υπόλοιπα 30 αποτελούν το μοναδικό… τελωνειακό πέρασμα από και προς την Τουρκία.

Από κει «περνούν» κάθε χρόνο 9-19 δισ. δολάρια από εισαγωγές και εξαγωγές, όπως δηλώνει η τουρκική ηγεσία. Σε περίπτωση δηλαδή που κλείσει το πέρασμα, η Τουρκία χάνει την επαφή της με όλο το Ιράκ.

Και να σημειωθεί πως πάνω από πέντε χιλιάδες τουρκικές εταιρείες λειτουργούν στο Κουρδιστάν-Ιράκ.

Είναι σαφές πως αν υπήρχε άλλο πέρασμα, ο Ερντογάν θα έκλεινε τα σύνορα. Τώρα απλώς αναζητά τρόπους να περνάει στο Ιράκ μέσω Ιορδανίας. Μέχρι να τους βρει, δεν θα προβεί στον αποκλεισμό.

Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με το Ιράν, του οποίου επίσης λειτουργούν 470 εταιρείες στο ανεξάρτητο Κουρδιστάν. Το 70% των ιρανικών εμπορευμάτων προς το Ιράκ περνάει μέσα από το Κουρδιστάν.

Το δήλωσε και ο Χαμίτ Χουσεϊνί, πρόεδρος των Ιρανοϊρακινών εμπόρων, πόσο καταστροφικό θα είναι το κλείσιμο των τελωνειακών συνόρων, αν αναλογιστεί κανείς πως «600 εκατ. δολάρια τον χρόνο ακολουθούν αυτή τη διαδρομή».

Από τα επίσημα έγγραφα του ιρανικού υπουργείου Οικονομικών μέσα στους τελευταίους έξι μήνες έχουν σταλεί μέσω Κουρδιστάν στο Ιράκ εμπορεύματα ύψους 3,3 δισ. δολ.

Αλλά και για τους Ιρακινούς δεν είναι εύκολο να απειλούν το Κουρδιστάν, αφού από τα εδάφη του βγαίνει το 66% όλου του πετρελαίου του Ιράκ.

Πάντως δεν είναι μόνο το πετρέλαιο. Το Κουρδιστάν διαθέτει ένα ασύγκριτα ισχυρότερο «όπλο»: το νερό. Ενδεικτικά να αναφέρουμε πως το 70% του νερού που καταναλώνει το Ιράκ έρχεται από το Κουρδιστάν.

Ο υπουργός Φυσικών Πόρων του Κουρδιστάν τους προειδοποίησε εμμέσως πλην σαφώς: «Δεν είναι στις προθέσεις μας να αφήσουμε τον ιρακινό λαό χωρίς νερό, αλλά ας μην απειλούν την ανεξαρτησία μας».

Η αλήθεια είναι πως την έλλειψη πετρελαίου μπορείς, έστω με κόστος, να την καλύψεις από άλλες πηγές ενέργειας, αλλά για το νερό δεν έχει βρεθεί τίποτα.

Οι Τούρκοι πέντε φορές την ημέρα δηλώνουν πως δεν θα αφήσουν τα πετρέλαια του Κουρδιστάν να φτάσουν στη Μεσόγειο. Η απάντηση ήρθε από τον Ρώσο υπουργό Ενέργειας, Αλεξάντερ Νόβακ: «Κανένα πρόβλημα. Τα πετρέλαια του Κουρδιστάν με έναν αγωγό θα τα πάμε στη Μαύρη Θάλασσα. Σύντομα θα τον κατασκευάσουμε».

Δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετική η στάση της Ρωσίας όταν υπάρχουν ήδη τρεις εταιρείες της -Gazprom, Rosneft και Zarubezhneft- στο Κουρδιστάν.

Αλλωστε ο Πούτιν στη συνάντηση που είχε με τον Ερντογάν δήλωσε την… επιθυμία του να μην κλείσει ο αγωγός που περνάει από τα τουρκικά εδάφη.

Να επισημανθεί πως η Rosneft είναι κρατική εταιρεία και για τις εξορύξεις της έχει την έγκριση και τις εγγυήσεις του προέδρου της Ρωσίας, ο οποίος έχει αφήσει να εννοηθεί ότι και μέσω Ροζάβα (Κουρδιστάν-Συρίας) μπορεί το πετρέλαιο να βγει στη Μεσόγειο.

Η κινητικότητα των ξένων εταιρειών στο Κουρδιστάν δείχνει ότι το πρόβλημα από τα όποια μέτρα αποκλεισμού αποφασίσουν οι γείτονες θα το αντιμετωπίσουν, εκτός από τον κουρδικό λαό, και οι Ρώσοι, οι Βρετανοί και οι Νορβηγοί.

Αυτοί έχουν ήδη «αγοράσει» τα πετρέλαια του Κουρδιστάν και δεν εννοούν εκείνοι που εκμεταλλεύονται απλώς το πέρασμα ενός αγωγού να μπουν εμπόδιο στις επιχειρηματικές δραστηριότητές τους.

Εν τω μεταξύ η κουρδική κυβέρνηση για να διασφαλίσει τη διαφάνεια με τις συναλλαγές και συμφωνίες που κλείνονται με τις ξένες επιχειρήσεις δημιούργησε το Ανώτατο Συμβούλιο Πετρελαίων, στο οποίο συμμετέχουν εκπρόσωποι από όλα τα κόμματα του κοινοβουλίου.

Αλλά και οι Ιρακινοί έχουν ρίξει λίγο τους τόνους. Αιτία ένας θάνατος, του Ταλαμπανί. Στην κηδεία του, στη Σουλεϊμανίγια, πήγαν αξιωματούχοι του Ιράκ αλλά και ο πρόεδρος του ιρακινού κοινοβουλίου, ο οποίος συναντήθηκε με τον Μασούντ Μπαρζανί.

Ο πρόεδρος του Κουρδιστάν δήλωσε: «Δεν μπήκε θέμα δημοψηφίσματος. Ο κουρδικός λαός αποφάσισε. Αλλά για καλή γειτονία και για ειρηνική λύση μπορούμε και θέλουμε να συζητήσουμε».

Η Βαγδάτη δέχτηκε τον διάλογο και ο Ερντογάν βρέθηκε σε αμηχανία αλλά και με όλους τους Κούρδους της ανατολικής Τουρκίας (25 εκατ.) απέναντί του.

Ακόμη και οι κουρδικής καταγωγής βουλευτές του κόμματός του εκδηλώνουν τη δυσαρέσκειά τους για τις απειλητικές κορόνες του προέδρου τους.

Μέχρι την επίσημη ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κουρδιστάν, στις 21 Μαρτίου του 2018, έχουμε ακόμη πολύ δρόμο μπροστά μας και… απρόβλεπτους γείτονες.

*συγγραφέας