όλοι μαζί μπορούμε» με μία offshore

Εκτός της Μαρέβας Μητσοτάκη αλλά και του Φωκίωνα Καραβία, διευθύνοντος συμβούλου της Eurobank, τα περισσότερα από τα 262 ονόματα Ελλήνων αξιωματούχων που εντοπίζονται στη διαρροή αφορούν γνωστούς επιχειρηματίες, εφοπλιστές της χώρας και συνεργάτες τους, στοιχείο που δεν προκαλεί ιδιαίτερη έκπληξη.

Ενδιαφέρον, ωστόσο, προκαλεί η ανάμειξη ενός ονόματος που δεν είναι το ίδιο γνωστό στο ευρύ κοινό.

Ο λόγος για τον αντιπρόεδρο στο Δ.Σ. του ΣΚΑΪ, επί 27 χρόνια μέλος του ομίλου Αλαφούζου και πρόεδρο του φιλανθρωπικού «Ολοι Μαζί Μπορούμε» Γιάννη Σπανολιού.

Ο «ναύαρχος»

Ο πολύ στενός συνεργάτης του Γ. Αλαφούζου και γενικός διευθυντής στον ΣΚΑΪ εμφανίζεται στη γνωστή ναυτιλιακή εταιρεία Ness Marine Brokers Hellas Ltd, η οποία μέσω της περίφημης Appleby συνδέεται με τη σειρά της με την εταιρεία Huntlaw Nominees Ltd, η οποία και αυτή έχει στα Paradise Papers άλλες 326 συνδέσεις! Η σχέση του με τον ναυτιλιακό χώρο είναι γνωστή, γι’ αυτό και στα δημοσιογραφικά στέκια πολλοί τον αποκαλούν «ναύαρχο».

Σε αυτό το σημείο αξίζει να θυμίσουμε μία είδηση που λογοκρίθηκε και που συνδέεται (και) με τον Γιάννη Σπανολιό.

Στις 3 Δεκεμβρίου 2002, το υπό σημαία Μάλτας δεξαμενόπλοιο «Ενάλιος Τιτάν», ιδιοκτησίας της Ermis Maritime (της οικογένειας Αλαφούζου), επιχειρεί να πλεύσει στα νερά της δυτικής Μεσογείου. Το ηλικίας 24 ετών πλοίο είναι μονού κύτους, γεγονός που κινητοποιεί τις Αρχές της Πορτογαλίας, της Ισπανίας και της Γαλλίας. Είχε περάσει μόλις ένας μήνας από την τεράστια οικολογική καταστροφή μετά τη βύθιση του «Prestige».

Ο τότε πρόεδρος της Γαλλίας, Ζακ Σιράκ, δηλώνει δημοσίως ότι δεν θα ανεχθεί εφοπλιστές με «σαπάκια» να συμπεριφέρονται σαν «γκάνγκστερ» στις ακτές της Γαλλίας. Ομως ο καπετάνιος του «Ενάλιος Τιτάν» δείχνει να αδιαφορεί για τις προειδοποιήσεις των γαλλικών αρχών. Το γαλλικό πολεμικό ναυτικό αναλαμβάνει να «αναχαιτίσει» το «Ενάλιος Τιτάν» και το οδηγεί με τη βία εκτός γαλλικής ΑΟΖ.

Για το συμβάν αυτό, ο ευρωβουλευτής του ΔΗΚΚΙ (του Δημήτρη Τσοβόλα) Εμμανουήλ Μπακόπουλος κατέθεσε γραπτή ερώτηση στο Ευρωκοινοβούλιο.

Η είδηση είχε αρχίσει να κάνει τον γύρο του κόσμου μέσα από τηλεγραφήματα του Reuters και του γαλλικού πρακτορείου ειδήσεων. Στην Ελλάδα άκρα του τάφου σιωπή για το δεξαμενόπλοιο, που η Γαλλία το αντιμετώπιζε σαν οικολογική βόμβα.

Οπως διηγείται ο δημοσιογράφος Αρης Χατζηστεφάνου, «το πρωί της 4ης Δεκεμβρίου 2002, χτυπά το τηλέφωνο στην κεντρική αίθουσα σύνταξης της Ελληνικής Υπηρεσίας του BBC στο Λονδίνο. Στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής βρίσκεται το δεξί χέρι του Αλαφούζου, Γιάννης Σπανολιός, ο οποίος ζητά από τους συντάκτες εάν θα είχαν την ευγενή καλοσύνη να “κατεβάσουν” την είδηση για την περιπέτεια του “Ενάλιος Τιτάν” στις γαλλικές ακτές».

Τι είχε συμβεί; Το ραδιόφωνο του ΣΚΑΪ, που αναμετέδιδε το πρόγραμμα του BBC, ήταν κατά λάθος το μόνο ελληνικό μέσο ενημέρωσης που μετέδωσε την είδηση.

Ο Σπανολιός, που τα τελευταία χρόνια ασχολείται με το φιλανθρωπικό έργο τού «Ολοι Μαζί Μπορούμε» μαζί με τον Αρη Πορτοσάλτε και τον Μπάμπη Παπαδημητρίου, σε πρόσφατη συνέντευξή του (People, 3/2017) ανέφερε πως «η κλιματική αλλαγή είναι νούμερο ένα απειλή του πλανήτη» και εξήγησε πως «ο Γιάννης Αλαφούζος έχει βάλει σκοπό να εμφυτεύσει στον κόσμο την αγάπη για το περιβάλλον, να δημιουργήσει ένα κίνημα».

Ο Τζίγγερ και ο υπουργός του Τραμπ

Ο μοναδικός Ελληνας που συνδέεται στα Paradise Papers απευθείας με τον Αμερικανό υπουργό Εμπορίου των ΗΠΑ και «πέτρα του σκανδάλου» τις τελευταίες εβδομάδες στις ΗΠΑ, Γουίλμπορ Ρος, είναι ο πρώην πρόεδρος του Παναθηναϊκού και μεγαλομέτοχος της Motor Oil, Γιάννης Βαρδινογιάννης.

Ο τελευταίος εμφανίζεται να συμμετέχει (ως officer) της WLR IV Loans AIV Feeder με έδρα τις νήσους Κέιμαν.

Πρόκειται για εταιρεία που ιδρύθηκε το 2010 και αποτελεί μέρος του μεγάλου δικτύου των δεκάδων υπεράκτιων εταιρειών στα Κέιμαν του δισεκατομμυριούχου υπουργού και στενού συνεργάτη του Ντόναλντ Τραμπ.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός πως σύμφωνα με τις αποκαλύψεις του ICIJ, ο Ρος συμμετέχει στη ναυτιλιακή εταιρεία Navigator, η οποία λαμβάνει εκατομμύρια ευρώ ετησίως από εταιρεία της οποίας κύριοι ιδιοκτήτες είναι ο γαμπρός του Πούτιν και ένας Ρώσος ολιγάρχης, που θεωρείται μέλος του κλειστού κύκλου του Ρώσου προέδρου.

Δύο από τους κύριους ιδιοκτήτες της Navigator είναι ο Kirill Shamalov, που έχει παντρευτεί τη μικρότερη κόρη του Πούτιν και ο Gennady Timchenko, ολιγάρχης ο οποίος, σύμφωνα με το Γενικό Λογιστήριο των ΗΠΑ, εντάσσεται στον στενό κύκλο του Ρώσου προέδρου.

Μεταξύ των μεγαλύτερων πελατών της Navigator, που έχουν συνεισφέρει πάνω από 68 εκατομμύρια δολάρια σε έσοδα από το 2014 μέχρι σήμερα, είναι η εταιρεία φυσικού αερίου και πετροχημικών της Μόσχας Sibur.

Στο δίκτυο της Navigator Holdings Ltd δε συνδέεται απευθείας ο Γ. Βαρδινογιάννης, ο οποίος ωστόσο συμμετέχει μαζί με δεκάδες άλλους επενδυτές στην offshore του Ρος, στην οποία έχουν τοποθετήσει δεκάδες εκατομμύρια ευρώ και μεγάλα αμερικανικά Πανεπιστήμια.

Ο Ρος γνωρίζει καλά τα θέματα της ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών, ενώ ο ίδιος επένδυσε 1,3 δισ. ευρώ στη Eurobank.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, η διεύθυνση που έχει δηλώσει ο επιχειρηματίας είναι η ίδια που δηλώνει ως έδρα της στην ιστοσελίδα της η εταιρεία της οικογένειας Βαρδινογιάννη, Avin Oil στο Μαρούσι.

Στα Paradise εμφανίζεται και η σύζυγος του Γ. Βαρδινογιάννη, η οποία συμμετέχει σε τρεις offshore με έδρα τις Βερμούδες (The Bonavista Trust, ιδρυθείσα το 1998, The Hillart Trust με ημερομηνία ίδρυσης τον Φεβρουάριο του 2010 και The Freehold Trust με ημερομηνία ίδρυσης τον Φεβρουάριο του 2010).

 Διαβάστε επίσης στο Θέμα της «Εφ.Συν»: • Ενας αόρατος παράλληλος κόσμος  • Ανεξέλεγκτοι ελεγκτές

Μια βουτιά στον ωκεανό των δεδομένων

Είναι τέτοιος ο όγκος και η φύση της πληροφορίας από τις διαρροές των Panama και των Paradise Papers που απαιτείται η σύμπραξη μεταξύ δημοσιογραφικών ομάδων και προγραμματιστών.

Η σε βάθος διερεύνηση εκατομμυρίων εγγράφων και το φιλτράρισμα της πληροφορίας προϋποθέτουν εκτός από εξειδικευμένες γνώσεις, χρόνο και χρήμα, τα οποία στα ελληνικά μέσα ενημέρωσης δεν διατίθενται. Πόσο μάλλον σε μέσα ενημέρωσης των οποίων οι μεγαλομέτοχοι βρίσκονται συχνά μέσα στις λίστες των φορολογικών παραδείσων.

Η «Εφ.Συν.» με την πολύτιμη βοήθεια του αναλυτή δεδομένων και προγραμματιστήΔημήτρη Παπαευαγγέλου επιχείρησε να βουτήξει στον ωκεανό των δεδομένων προσπαθώντας να αντλήσει χρήσιμα συμπεράσματα και στοιχεία που δεν φαίνονται εύκολα από τη διαρροή της Διεθνούς Σύμπραξης Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ).

Ο κ. Παπαευαγγέλου, αυτοδίδακτος και βραβευμένος για τη δουλειά του σε Ελλάδα και εξωτερικό, συμμετείχε σε πρόγραμμα υποτροφίας της εταιρείας που φτιάχνει τη βάση δεδομένων της διεθνούς σύμπραξης (ICIJ) και ασχολείται με την επεξεργασία αυτών των στοιχείων από την πρώτη στιγμή.

«Συνδέουμε τα ελληνικά ονόματα, ανιχνεύουμε μαζί με τους δημοσιογράφους της “Εφ.Συν.” το δίκτυο του καθενός Ελληνα αξιωματούχου ξεχωριστά. Το να κάνεις αυτό χειροκίνητα είναι απείρως πιο δύσκολο με τη βάση που έχει δώσει το ICIJ σε σχέση με τους γράφους που παράγουμε στην “Εφ.Συν.”. Τι είναι ο γράφος; Πρόκειται για μία αναπαράσταση ενός συνόλου από κόμβους, που μερικοί συνδέονται μεταξύ τους. Αυτοί οι κόμβοι μπορεί να είναι offshore, διευθύνσεις, ονόματα πιθανών φοροφυγάδων, εταιρειών ή μεσαζόντων. Αυτό που δείχνει το ICIJ έχει βάθος λίγων επιπέδων, ωστόσο εντοπίζονται συνδέσεις που δεν θα μπορούσε κάποιος να τις φανταστεί, όπως αυτή που ανακαλύψαμε για τον Wilbur Ross», μας εξηγεί ο Δημήτρης δείχνοντάς μας λαβυρινθώδη γραφήματα που θυμίζουν πίνακες αφαιρετικής ζωγραφικής.

Οι ελληνικές διευθύνσεις των φυσικών προσώπων και των εταιρειών είναι συγκεντρωμένες σε μια νοητή ευθεία από τον Πειραιά μέχρι την Ανοιξη, στην «Αθηναϊκή Ριβιέρα» (από τη Γλυφάδα μέχρι τη Βάρη). Δεν λείπουν οι διευθύνσεις σε Ραφήνα και Ζούμπερι… |

«Το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων που δουλεύουν στο ΙCIJ είναι προγραμματιστές. Εχουν δημιουργήσει ένα πρόγραμμα που διαβάζει όλα τα αρχεία, μιλάμε για εκατομμύρια pdf, emails, αρχεία κειμένου. “Τραβάνε” την πληροφορία μέσα από το κείμενο, την τοποθετούν σε μία βάση δεδομένων και μετά αρχίζει το ξεκαθάρισμα. Στο τέλος δίνουν αυτή τη φιλτραρισμένη βάση και εκεί μπορούν οι συνεργάτες-δημοσιογράφοι να διαβάσουν τα δεδομένα και να επιβεβαιώσουν, για παράδειγμα, ότι το όνομα Στ. Παπασταύρου είναι το γνωστό φυσικό πρόσωπο. Οι προγραμματιστές δημιούργησαν το περιεχόμενο (content) και οι δημοσιογράφοι δημιούργησαν τα συμφραζόμενα και το πλαίσιο αναφοράς (context)», λέει ο Δ. Παπαευαγγέλου.

Μαζί με τον Δημήτρη, «τρέξαμε πολλές αναλύσεις», χωρίς όλες να αποδίδουν κατευθείαν κάποιο αξιοποιήσιμο αποτέλεσμα.

Για παράδειγμα, πήραμε την ενοποιημένη βάση δεδομένων για όλες τις διαρροές (Panama, Paradise, Bahama Papers και Offshore Leaks) και επιχειρήσαμε να βρούμε αν υπάρχουν κοινά στοιχεία Ελλήνων στις τέσσερις λίστες.

Το μοναδικό όνομα που εντοπίσαμε σε παραπάνω από μία λίστα είναι αυτό της δικηγορικής εταιρείας Α.Σ. Παπαδημητρίου και Συνεργάτες, η οποία συστάθηκε τον Μάρτιο 2008.

Αποτελεί φυσική συνέχεια εταιρείας που ιδρύθηκε το 1966 στον Πειραιά από τον Στέλιο Α. Παπαδημητρίου, γνωστό δικηγόρο της ελίτ των Ελλήνων εφοπλιστών.

Το όνομα της φίρμας βρίσκεται στα Offshore Leaks και στα Panama Papers και συνδέεται με δύο υπεράκτιες εταιρείες με κοινή έδρα στο Χονγκ Κονγκ.