06.01.2018, 13:16 | εφσυν
ΛΟΣ ΑΝΤΖΕΛΕΣ
Αγανακτισμένη με τα σκάνδαλα σεξουαλικής παρενόχλησης, στο Χόλιγουντ πιστεύει όμως ότι θα φέρουν ριζικές αλλαγές στις ανδροκρατούμενες επιχειρήσεις σε όλο τον κόσμο η κορυφαία ηθοποιός, η οποία ειδικεύεται σε ρόλους γυναικών μπροστά σε δύσκολα διλήμματα.
Ετσι και στην τελευταία ταινία της «Τhe Post: απαγορευμένα μυστικά» ερμηνεύει την εκδότρια της Washington Post που τo 1971 έφερε στο φως τα Pentagon Papers, ενώ για πρώτη φορά συνεργάζεται με τον Στίβεν Σπίλμπεργκ και τον Τομ Χανκς βάζοντας ασφαλώς ξανά πλώρη για τα Οσκαρ
Ο,τι και να πούμε για τη Μέριλ Στριπ, θα συμφωνήσουμε πως η μακροβιότητά της στο Χόλιγουντ είναι ανεπανάληπτη. Μέσα από τις δεκαετίες, περνώντας από τη νεότητα στη δεύτερη ηλικία, ώς τώρα στα 68 της χρόνια, το εξαιρετικό ταλέντο της πάντα κυριαρχεί, ώστε αυτό που μένει μόνο είναι ο άνθρωπος, ο άνθρωπος-καθρέφτης.
Τα Οσκαρ και οι Χρυσές Σφαίρες από το ‘70 ώς τώρα αποτελούν επιβεβαίωση του πολυποίκιλου και αξιοθαύμαστου χαρίσματός της που τη συνόδευσε πιστά από ρόλο σε ρόλο, το δράμα και την κωμωδία, με ισάξια δύναμη και ευστοχία, δημιουργώντας πολλούς από τους αξέχαστους ρόλους του νέου αμερικανικού κινηματογράφου, όπως αυτοί στις ταινίες «Ο ελαφοκυνηγός» (1979), «Κράμερ εναντίον Κράμερ» (1980), «Η εκλογή της Σόφι» (1983), «Πέρα από την Αφρική» (1986), «Φλερτάροντας τη Ζωή» (1991), «Οι Ωρες» (2003), «Mamma Mia! Η Ταινία» (2009), «Αμφιβολία» (2009), «Τζούλι & Τζούλια» (2010), «Η Σιδηρά Κυρία» (2012), «Florence: φάλτσο σοπράνο» (2017) και πολλές άλλες, μέχρι την τωρινή και πρώτη συνεργασία της με τον Στίβεν Σπίλμπεργκ στο «Τhe Post: απαγορευμένα μυστικά», γύρω από τον ρόλο της εφημερίδας Washington Post στην αποκάλυψη των ντοκουμέντων Pentagon Papers λίγο πριν από το σκάνδαλο Γουότεργκεϊτ.
Σε μια εποχή που η κυβέρνηση Τραμπ και το Χόλιγουντ βρίσκονται εχθρικά αντιμέτωπα, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ιστορικές στιγμές που παραλληλίζουν τις επίκαιρες καταστάσεις. Και αν έχει να επιδείξει το Χόλιγουντ κάποια πολιτική δύναμη, αυτή βρίσκεται στα χέρια της «αριστοκρατικής» γενιάς του, με τον Χανκς, τον Σπίλμπεργκ και τη Στριπ στα ηνία. Σαν τον Τομ Χανκς, η Μέριλ Στριπ δίνει αξιοπιστία στην ταινία, κρούοντας έτσι τον κώδωνα του κινδύνου αλλά και καλώντας τον θεατή σε μάχιμη θέση.
Οπως η πρώτη γυναίκα εκδότρια στην ιστορία της αμερικανικής δημοσιογραφίας, η Κάθριν Γκραμ, ριψοκινδύνευσε τη φήμη και την ίδια την υπόσταση της εφημερίδας βγάζοντας στο φως της δημοσιότητας τα ψέματα των κυβερνώντων σχετικά με τον πόλεμο του Βιετνάμ, έτσι και οι Αμερικανοί πολίτες καλούνται τώρα να βρουν το θάρρος να διεκδικήσουν την αλήθεια και τα δημοκρατικά τους δικαιώματα παρ’ όλη την ατμόσφαιρα του εκφοβισμού. Με άλλα λόγια, η Μέριλ Στριπ μάς δίνει το σύνθημα και εμείς ακολουθούμε. Τέτοια είναι η δύναμη της μοναδικής θεατρικότητάς της που συμβαδίζει με τον αμερικανικό βίο εδώ και 40 χρόνια.
• Παρ’ όλο που φαίνεται αυτονόητη, αυτή είναι η πρώτη σας συνεργασία με τον Τομ Χανκς και τον Στίβεν Σπίλμπεργκ ως σκηνοθέτη. Υπάρχει κάποιος λόγος για την καθυστέρηση;
Ο Σπίλμπεργκ ήταν το αφεντικό μου στο «Mamma Mia!» όπου ήταν παραγωγός. Η ειλικρινής απάντηση είναι ότι είμαι εφτά χρόνια μεγαλύτερη του Τομ και μάλλον ήμουν πάντα πολύ μεγάλη για να έχω έναν κανονικό ρόλο μαζί του – έτσι δουλεύει το Χόλιγουντ. Οσο για τον Στίβεν, πιστεύω ότι αυτή είναι μία από τις λίγες ταινίες που έχει κάνει γύρω από μία γυναίκα.
• Δεν μπορούμε να αποφύγουμε τον παραλληλισμό της ταινίας με την κατάσταση που βιώνουμε τώρα. Τι έχετε να πείτε πάνω σ’ αυτό;
Βρισκόμαστε στο επίκεντρο σπουδαίων αλλαγών από την εποχή του ’60, όταν πολλές ομάδες ανθρώπων που μέχρι τότε είχαν αποκλειστεί από τα κέντρα της εξουσίας άρχισαν να απαιτούν την προσοχή της δημοσιότητας. Είμαι πολύ ικανοποιημένη που ο Στίβεν αποφάσισε να κάνει ταινία για τη στιγμή αυτή, της έκδοσης των Pentagon Papers, γιατί ήταν ζωτικής σημασίας. Ηταν σίγουρα μια στιγμή που στις ΗΠΑ τα πολιτικά και πολιτισμικά πράγματα άρχισαν να αλλάζουν.
• Μιλήστε, αν θέλετε, για την εκδότρια Κάθριν Γκραμ και το πώς τη βλέπετε μέσα από το πρίσμα των ημερών μας.
Κράτησε μια γενναία στάση στη ζωή της και μάλιστα σε μια περίοδο που δεν ήταν σίγουρη για τη νομιμότητα της θέσης της. Δεν θα έπρεπε να είναι ανασφαλής, αλλά ήταν, εξαιτίας της θέσης της γυναίκας στην κοινωνία εκείνο τον καιρό. Τελικά αποδείχθηκε ότι είχε ηγετική ικανότητα παρ’ όλο που δεν το ήξερε και δεν είχε αυτοπεποίθηση.
Αυτό είναι που φρενάρει τις γυναίκες κι ας είναι ικανότατες. Οχι οι άντρες, αλλά το ίδιο το κεφάλι μας. Η Κάθριν Γκραμ είναι ένας ενδιαφέρων χαρακτήρας γιατί συμβολίζει τη γενιά της. Πολύ λίγες γυναίκες είχαν θέσεις άλλες από της γραμματέως ή της βοηθού. Ελάχιστες ήταν νομικοί ή γιατροί τότε και ελάχιστες είχαν και έχουν θέσεις στην κυβέρνηση. Και δεν μιλάμε για πολλά χρόνια πίσω.
• Σε όλη την καριέρα σας έχετε ερμηνεύσει ρόλους αξιοσημείωτων γυναικών. Ποια είναι τα κοινά χαρακτηριστικά, θα λέγατε, των δυναμικών γυναικών;
Εχω συναντήσει καταπληκτικές γυναίκες στη ζωή μου. Την προηγούμενη εβδομάδα μόνο, συνάντησα την απίστευτα γενναία Μεξικάνα δημοσιογράφο Πατρίτσια Μαγιόργκα που συνεχίζει να γράφει για τη διαφθορά στο Μεξικό και τα δίκτυα καρτέλ και πολιτικών. Παρ’ όλο που η ζωή της απειλείται διαρκώς, αυτό που την ενώνει με άλλους ηρωικούς ανθρώπους είναι η αισιοδοξία της. Πιστεύω ότι αυτό είναι το κοινό χαρακτηριστικό των γυναικών που «σπρώχνουν» την Ιστορία: δεν μπορούν να αφήνουν τους μπάσταρδους να τις κατατροπώνουν (γέλια) – αυτό έχω προσέξει.
• Αισθάνομαι ότι και εσείς έχετε αυτό το χαρακτηριστικό που αναφέρετε, αφού έχετε διατηρήσει μια στάση αισιοδοξίας και ειλικρινούς περιέργειας σε όλες σας τις ερμηνείες.
Σας ευχαριστώ, αν και δεν αισθάνομαι ούτε κατά διάνοια όμοια με τις γυναίκες που έχω κατά καιρούς υποδυθεί, για παράδειγμα την Κάρεν Σίλκγουντ, ακτιβίστρια σε πυρηνικό εργοστάσιο («Η εξαφάνιση της Κάρεν Σίλκγουντ», 1983). Εχω όμως περιέργεια σχετικά με το τι είναι αυτό που ωθεί τις γυναίκες να παίρνουν δύσκολες αποφάσεις.
Αν υπάρχει κάτι κοινό ανάμεσα στους ρόλους που έχω ερμηνεύσει είναι ότι συνήθως έχουν να κάνουν με χαρακτήρες που βρίσκονται αντιμέτωποι με δύσκολα διλήμματα. Το δικό μου είναι μόνο η περιέργειά μου που νομίζω πως έχω κληρονομήσει από τη μητέρα μου. Μου αρέσει να χώνω τη μύτη μου παντού, για να το πω αλλιώς.
• Πιστεύετε ότι τα τωρινά σκάνδαλα σχετικά με τις καταγγελίες σεξουαλικής παρενόχλησης θα αλλάξουν ριζικά το Χόλιγουντ;
Οχι μόνο το Χόλιγουντ. Δεν πρόκειται για κάτι περαστικό. Θα επηρεάσουν κάθε επιχείρηση στην Αμερική και σε όλο τον κόσμο. Εχουν ήδη προκαλέσει την αγανάκτηση όλων εκείνων που βαρέθηκαν να σωπαίνουν στο όνομα της ευγένειας ή του status.
Τα πιο θετικά αποτελέσματα θα είναι να επηρεάσουν τις δομές των στούντιο, των πρακτορείων και των επενδυτικών εταιρειών. Και όταν οι σκελετοί των διοικητικών συμβουλίων θα έχουν σπάσει και οι μισές θέσεις θα κατέχονται από γυναίκες, τα πράγματα θα είναι διαφορετικά. Πολλά από αυτά που ακούμε τώρα δεν θα συμβαίνουν πια.
• Πώς προετοιμάζεστε για ένα ρόλο; Νιώθετε νευρικότητα πριν από το γύρισμα ή το έχετε συνηθίσει;
Πάντα νιώθω φόβο πριν από το γύρισμα, κάτι που θεωρώ πια δεδομένο. Το ένα μέρος του φόβου μου έχει να κάνει με τις δικές μου προσδοκίες και το άλλο με το γεγονός ότι οι χαρακτήρες μου είναι πολλές φορές βασισμένοι σε πραγματικά πρόσωπα. Αισθάνομαι κάθε φορά πως θέλω να κερδίσω το δικαίωμα να τους ερμηνεύσω και θέλω ο κάθε ρόλος να είναι ισάξιος ή ακόμα και πιο άξιος από τον προηγούμενο.
Οπως δεν θέλεις να δείχνεις προτίμηση σε κάποιο από τα παιδιά σου, έτσι και με τους ρόλους. Χάνω την αυτοπεποίθησή μου πριν αρχίσω μια ταινία – κάτι που ο άνδρας μου μού θυμίζει ότι συμβαίνει πάντα, ενώ εγώ το αρνούμαι λέγοντας ότι ποτέ δεν έχω αισθανθεί έτσι και καλά θα κάνω να τους πάρω τηλέφωνο να τους πω ότι δεν ξέρω πώς να ερμηνεύσω τον ρόλο.
Τότε αυτός μου απαντάει «μα δεν το βλέπεις ότι ακολουθείς ένα πρότυπο συμπεριφοράς;». Με τα πολλά, το έχω συνηθίσει το αίσθημα αν και πιστεύω ότι κατά βάθος το κάνω επίτηδες ώστε να αρχίζω πάνω σε μια λευκή σελίδα. Και δεν υπάρχει τίποτα, όπως ξέρετε, πιο τρομακτικό από μια λευκή σελίδα. Ο κάθε χαρακτήρας αξίζει κάτι αληθινό που προέρχεται από μια πραγματική ανάγκη και κάθε φορά προσπαθώ να καταλήξω εκεί.
• Αλλά σίγουρα σας δίνει και χαρά η δουλειά σας…
Ναι, αγαπώ πολύ τη δουλειά μου. Κάθε δουλειά επιφυλάσσει τις εκπλήξεις της. Δεν είχα ξαναδουλέψει με τον Στίβεν Σπίλμπεργκ και ανακάλυψα ότι είναι ένας καταπληκτικός κινηματογραφιστής. Δεν έχω ποτέ συνεργαστεί με κάποιον που έχει τόσο έντονο αισθητήριο για την τέχνη της εικαστικής αφήγησης. Κανέναν άλλον. Μόνο μία λεπτομέρεια να σας πω: όταν έμαθε για τα πιεστήρια που βρίσκονταν στο υπόγειο του κτιρίου της Washington Post και πώς έκαναν το κτίριο να τρέμει ολόκληρο, αποφάσισε να χρησιμοποιήσει την εικόνα αυτή σαν μεταφορά για τις βαρυσήμαντες συνέπειες των άρθρων που δημοσιεύτηκαν τότε.
Ο κόσμος τρέμει με αυτά που τυπώνονται στα υπόγεια! Θεωρώ ότι πρόκειται για μια πρώτης τάξεως αφήγηση. Και έβρισκε τέτοια τεχνάσματα κάθε μέρα! Δεν του αρέσουν μάλιστα οι πρόβες και αυτό ήταν απελπιστικά τρομακτικό και αποσταθεροποιητικό για μένα.
Ο Τομ Χανκς το ήξερε και ερχόταν κάθε μέρα άψογα προετοιμασμένος, πράγμα που με δυσκόλευε ακόμα περισσότερο (γέλια). Ο Τομ δεν έκανε ποτέ, μα ποτέ, ούτε ένα λάθος! Ηξερε την κάθε λέξη και ήταν πάντα πανέτοιμος, και αυτό με έκανε να εντείνω την προσοχή μου και να κάνω τη γυμναστική μου, που λέει ο λόγος, πριν πάω στο γύρισμα. Με χαρά, ωστόσο! Ειδικά σε αυτό το γύρισμα ήμασταν όλοι χαρούμενοι γιατί όλοι οι ρόλοι, ακόμα και οι μικροί, δόθηκαν σε καταπληκτικούς ηθοποιούς.
• Χρησιμοποιείτε τη μουσική στην προετοιμασία σας;
Ναι, συνήθως όμως διαλέγω ένα κομμάτι που ακούω ξανά και ξανά. Είναι σαν να φτιάχνω έτσι τον χώρο της κάθε δουλειάς μου. Σ’ αυτή την ταινία όμως δεν άκουγα μουσική αλλά τη φωνή της Κάθριν Γκραμ καθώς διαβάζει την αυτοβιογραφία της. Ηταν σαν να είχα μία δίοδο στη φωνή, στον νου, στην καρδιά της. Με συγκινούσε πολύ γιατί καταλάβαινα πόση προσοχή έδινε στο καθετί.
Οταν ήταν μαζί σου και είχε την προσοχή της σε σένα, ήταν σαν να ήσουν ο μοναδικός άνθρωπος στον κόσμο. Αυτή η ευγενική παρουσία της και ο τρόπος με τον οποίο όχι μόνο σου μιλούσε αλλά και σε άκουγε ήταν αυτό που μου έδινε η φωνή της κάθε μέρα. Και, φυσικά, είχε τον ξεχωριστό τρόπο ομιλίας μιας πολύ μορφωμένης κυρίας μιας ορισμένης κοινωνικής τάξης εκείνης της εποχής. Πολύ λίγοι μιλούν πια έτσι.
• Η ταινία, έχω την εντύπωση, είναι εμποτισμένη με νοσταλγία για τα περασμένα. Παρότι υπάρχει βάση για παραλληλισμό, μπροστά στον άνθρωπο που βρίσκεται τώρα στον Λευκό Οίκο, ο Νίξον μοιάζει με άγγελο. Θεωρείτε ότι πρόκειται για φυσιολογική εξέλιξη ή πορευόμαστε προς άγνωστη κατεύθυνση;
Νομίζω ότι πρέπει να εγκαταλείψουμε τη φράση «άνευ προηγουμένου», που ακούμε συνέχεια πλέον. Αντί να το σκεφτόμαστε αυτό, θα έπρεπε να δεχόμαστε την κάθε ημέρα όπως έρχεται και να την αντιμετωπίζουμε ανάλογα με την περίσταση.
Πρόσφατα πήγα σε μια εκδήλωση της σχολής δημοσιογραφίας του Πανεπιστημίου Κολούμπια όπου στηρίζω μια υποτροφία και μου είπαν ότι ποτέ δεν είχαν τόσους μαθητές στη σχολή, όχι μόνο εκεί, αλλά σε όλη τη χώρα. Εχουμε ανάγκη από νέους δημοσιογράφους γιατί οι ιστορίες που πρέπει να ειπωθούν ξεφυτρώνουν από όλες τις γωνιές! Η δημοσιογραφία έχει επιστρέψει. Ισως, για ένα μικρό διάστημα, διαστρεβλώθηκε από τα εμπορικά media, αλλά τώρα η ερευνητική δημοσιογραφία έχει πάρει τα πάνω της πάλι. Ολοι έχουν στρέψει την προσοχή τους εκεί – ευτυχώς!
• Η δουλειά σάς δίνει την ευκαιρία να ταξιδεύετε σε όλον τον κόσμο. Υπάρχει κάποιο μέρος που αγαπήσατε ιδιαίτερα;
Ταξιδεύω τόσο πολύ για τη δουλειά μου που η απόλυτη ευχαρίστησή μου είναι να περνώ έναν ολόκληρο μήνα στο σπίτι μου. Θυμάμαι όμως ένα καταπληκτικό σαφάρι στη Νότια Αφρική, κοντά στα βόρεια σύνορα…
