το καλύτερο «οικόπεδο»

Χαρακτηρίζεται «κτήμα κοινόχρηστον» με τον νόμο 2344/1940, αλλά φαίνεται πως ορισμένοι έχουν περισσότερα δικαιώματα από τους άλλους, αφού οι διατάξεις του επέτρεψαν να κατασκευαστούν πάνω από 250.000 οικοδομές, στην κυριολεξία πάνω στο κύμα. Μόνον στην Αττική υπάρχουν 720 τελεσίδικες αποφάσεις για αυθαίρετα κτίσματα στη ζώνη του αιγιαλού.

Από το 2015 έχουν γίνει 35 κατεδαφίσεις σε Πειραιά, Αρτέμιδα, Λαύριο, Αίγινα από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση. Εχουν υπογραφεί άλλα 814 πρωτόκολλα, από τα οποία τα 580 αφορούν αυθαίρετα που βρίσκονται στις ακτές στην ευρύτερη περιοχή του Πειραιά και των νησιών, 147 στην Ανατολική Αττική και τα υπόλοιπα στη Δυτική Αττική. Για να μπουν μπουλντόζες θα περάσουν χρόνια, χάρη στα ένδικα μέτρα στα οποία καταφεύγουν οι θιγόμενοι, παρ’όλο που ο νόμος προβλέπει ότι τα αυθαίρετα στη ζώνη του αιγιαλού κατεδαφίζονται μέσα σε 30 ημέρες από τον εντοπισμό τους!

Στη συντριπτική τους πλειονότητα είναι ξενοδοχειακές μονάδες, κέντρα διασκέδασης και βίλες επωνύμων που, κατά κανόνα, χτίστηκαν με άδεια που, άγνωστο πώς, κατάφεραν να πάρουν ενώ έχουν οικειοποιηθεί δημόσια γη! Υπάρχουν και αυθαίρετα, ενώ σε όλα έχουν γίνει πολεοδομικές υπερβάσεις και κυρίως εγκαταστάσεις που οδηγούν στις παραλίες. Αλλωστε η μοναδικής ομορφιάς ακτογραμμή των 15.000 χλμ. είναι που έκανε την Ελλάδα το καλύτερο «οικόπεδο»…

Το νομοθέτημα όριζε πολυμελή επιτροπή, στην οποία μετείχαν εκπρόσωποι δεκαπέντε φορέων, μεταξύ άλλων και του Πολεμικού Ναυτικού, για να οριοθετήσει τη ζώνη αιγιαλού και παραλίας, που αποτελεί δημόσιο αγαθό με ελεύθερη πρόσβαση στους πολίτες.

Εξήντα χρόνια μετά είχαν χαραχτεί οι «κόκκινες» γραμμές μόνον στο 10% των ακτών και μάλιστα σε διάσπαρτα σημεία. Η επίσπευση των διαδικασιών ήταν το βασικό μέλημα του νόμου 2971/2001, που αντικατέστησε το προηγούμενο πολυδαίδαλο καθεστώς. Προέβλεπε πενταμελή και πιο ευέλικτη επιτροπή, αλλά μέχρι σήμερα έχει καλύψει άλλο ένα 10% των ακτών και αυτό έπειτα από αίτημα ιδιωτών με φουσκωμένα πορτοφόλια που ήθελαν να χτίσουν πάνω στη θάλασσα.

Ο μόνος φραγμός σε αυτή την επέλαση προς τη θάλασσα ήταν ο νόμος 1337/1983, που απαγόρευε τις μάντρες στις εκτός σχεδίου περιοχές σε βάθος 500 μέτρων από την ακτή, αλλά με πολλές εξαιρέσεις «για καλλιέργειες και ειδικές χρήσεις», όροι που χωράνε τα πάντα και τελικά έγιναν ο κανόνας.

Στα… αζήτητα είναι και η διάταξη που προβλέπει διόδους για ελεύθερη πρόσβαση στη θάλασσα κάθε 300 μέτρα. Η καταστρατήγησή του αποδείχτηκε ολέθρια και έγινε παγίδα θανάτου για δεκάδες πολίτες στο Μάτι. Τα κτίρια πρέπει να απέχουν 15 μέτρα από το όριο του αιγιαλού όταν αυτά έχουν οριστεί, και η απόσταση αυξάνεται στα 50 μέτρα όπου δεν έχουν χαραχθεί όρια.

Τι γίνεται στην πράξη; Ο,τι θέλει ο κάθε ιδιοκτήτης και τα πράγματα σκουραίνουν όταν πρόκειται για τουριστικές μονάδες και χώρους αναψυχής. Σε πολλές παραλίες της Ρόδου η πρόσβαση γίνεται από τις ρεσεψιόν! Στις πανέμορφες ακτές της Κασσάνδρας και της Σιθωνίας, με συνολικό μήκος 570 χιλιόμετρα, υπάρχει πρόβλημα πρόσβασης σε 70 χλμ. από μαντρότοιχους που ανήκουν σε βίλες και τουριστικές μονάδες.

Οι πιο πολλές παρανομίες γίνονταν με τις «πλάτες» των αρμόδιων υπηρεσιών αλλά και ορισμένων δημοτικών αρχών. Ο ΕΟΤ επί πολλά χρόνια νοίκιαζε ή παραχωρούσε τη χρήση σε φιλέτα της παραλίας και με το μισθωτήριο οι επιχειρηματίες θεωρούσαν ότι αποκτούσαν το δικαίωμα να χτίζουν εξέδρες και προβλήτες μέσα στη θάλασσα, να κάνουν περιφράξεις και να κατασκευάζουν νέες ημιμόνιμες εγκαταστάσεις χωρίς οικοδομική άδεια. Δημόσιοι φορείς και δήμοι κάνουν έργα στις παραλίες, ακόμη και σε προστατευόμενους βιότοπους, χωρίς να σκοτίζονται για τις επιπτώσεις στα ευαίσθητα οικοσυστήματα.

Οι εκθέσεις

Οι μόνοι που επαγρυπνούν είναι οι ευαισθητοποιημένοι πολίτες. Από το 2003, ο Συνήγορος του Πολίτη καταθέτει σε όλους τους αρμόδιους εκθέσεις με τις «πληγές» του αιγιαλού, επισημαίνοντας την υποστελέχωση των υπηρεσιών του υπουργείου Οικονομικών που είναι αρμόδιες για τη διαχείρισή του. «Κατεδαφίστε» είναι η επωδός όλων των αποφάσεων του ΣτΕ, που από χρόνια επισημαίνουν ότι «αυθαίρετα κτίσματα ανεγειρόμενα εν μέρει ή εν όλω εντός του αιγιαλού ή εντός της θαλάσσης κατεδαφίζονται υποχρεωτικώς».

Εχει ενδιαφέρον το ιστορικό που αποκαλύπτεται από τις δικαστικές αποφάσεις, αφού από τον εντοπισμό της παρανομίας έως την έκδοση της απόφασης περνάνε 8-10 χρόνια. Ο νόμος 2717/1999 ορίζει ότι η Κτηματική Υπηρεσία του υπουργείου Οικονομικών εκδίδει το πρωτόκολλο κατεδάφισης και ο ιδιοκτήτης οφείλει να κατεδαφίσει τα παράνομα κτίσματα μέσα σε 30 ημέρες. Στη συνέχεια όμως αρχίζουν τα «ναι μεν, αλλά» που μπορούν να τραβήξουν χρόνια.

Η συνέπεια αυτών των καθυστερήσεων είναι να… αρμενίζει στραβά ο γιαλός. Μόνον στο υπόλοιπο Αττικής, στους 53 δήμους και κοινότητες από τη Βάρκιζα ώς τον Ωρωπό στην εικοσαετία 1971-1990 αναπτύχθηκαν 34 παράκτιοι οικισμοί, σύμφωνα με παλιότερη μελέτη της Ελένης Σταματίου, καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Η οικοδόμηση εντάθηκε την επόμενη εικοσαετία, λόγω και του νέου αεροδρομίου στα Σπάτα, με αποτέλεσμα οι οικιστικοί θύλακες να αυξηθούν και τους θερινούς μήνες ο πληθυσμός τους να ξεπερνά τις 500.000 κατοίκους. Η μεγαλύτερη επέλαση καταγράφηκε στις ακτές της Χαλκιδικής, όπου στους 53 οικισμούς στην τελευταία 40ετία προστέθηκαν άλλοι 82, που συνοδεύτηκαν από αύξηση του πληθυσμού κατά 1.538%!

ΤΙ ΕΧΕΙ ΖΗΤΗΣΕΙ ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ

Επαναχάραξη του αιγιαλού, ώστε να απομακρυνθεί από την οικοδομή του!

Η… μακρά ιστορία ενός αυθαιρέτου στην ακτή αποκαλύπτεται στην 3354/2014 απόφαση του ΣτΕ, που αφορά ένα κτίσμα σε παραλία της Σερίφου. Η αρχική κατασκευή έγινε το 1960 με άδεια της… Χωροφυλακής! Το 1993, με άδεια της Πολεοδομίας Μήλου κατασκευάστηκε νέο κτίριο αλλά με υπερβάσεις που έγιναν μέσα στην ακτή.

Η Κτηματική Υπηρεσία συνέταξε το πρωτόκολλο και ακολούθησαν οι συνήθεις προσφυγές στα διοικητικά και αστικά δικαστήρια που διήρκεσαν πέντε χρόνια. Μετά τις αρνητικές αποφάσεις, έγινε προσφυγή από τους ιδιοκτήτες που ζήτησαν την επαναχάραξη του αιγιαλού, ώστε να απομακρυνθεί από την οικοδομή!

Το αίτημα απορρίφθηκε και η υπόθεση κατέληξε στο ΣτΕ, για να τελεσιδικήσει μετά από είκοσι χρόνια με τη ρητή προτροπή για κατεδάφιση και το κτίσμα να παραμένει ώς σήμερα στη θέση του!