αλλάζουν όλα στη διοίκηση των τραπεζών και του τχσ

Νέο θεσμικό πλαίσιο για τις τράπεζες τους αμέσως επόμενους μήνες αποκτά η Ελλάδα, με τις προωθούμενες αλλαγές στο υφιστάμενο πλαίσιο να αφορούν τα θέματα εταιρικής διακυβέρνησης, τη σύνθεση των διοικητικών συμβουλίων στις τράπεζες, αλλά και το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.

Σύμφωνα με πληροφορίες, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Οικονομίας Γιάννης Δραγασάκης και ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος βρίσκονται σε ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας για το θέμα ώστε να δρομολογηθούν άμεσα οι αλλαγές. Αλλωστε, ήδη από τον περασμένο χρόνο το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης είχε επισημάνει επανειλημμένα στους δανειστές τα προβλήματα του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου.

Σημειώνεται ότι και η έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου τον περασμένο Νοέμβριο για το ΤΧΣ ήταν αποκαλυπτική και συνηγορεί με τις ελληνικές θέσεις, καθώς εντόπιζε προβλήματα σε ζητήματα εταιρικής διακυβέρνησης των τραπεζών αλλά και στον ρόλο του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.

Οι ιδρυτικός νόμος του Ταμείου 3864/2010, παρά τις όποιες τροποποιήσεις του, με τελευταία αυτή του περασμένου Ιουνίου, δημιούργησε μια σειρά στρεβλώσεων στη λειτουργία του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος, το οποίο κατακλύστηκε από στελέχη που μας ήρθαν από την… Εσπερία έναντι αδρών αμοιβών, προκειμένου υποτίθεται να επιβάλουν κανόνες διαφάνειας και χρηστής διοίκησης, «υπερασπιζόμενοι» την ανεξαρτησία του ελληνικού τραπεζικού συστήματος.

Ακόμα χειρότερα, το Ελληνικό Δημόσιο, αν και κατείχε το υψηλότερο ποσοστό μετοχών στις τράπεζες –λόγω των ανακεφαλαιοποιήσεων– και συνεχίζει να το κατέχει στις δύο μεγαλύτερες τράπεζες, την Πειραιώς και την Εθνική, στην πραγματικότητα δεν είχε φωνή.

Πρέπει να αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία η απουσία αναλογικότητας μελών διοικητικών συμβουλίων και ποσοστού μετοχών. Δηλαδή, ο μεγαλύτερος μέτοχος μιας επιχείρησης να έχει μία ψήφο χωρίς δικαίωμα βέτο στο διοικητικό συμβούλιο και οι αποφάσεις να λαμβάνονται από μια ετερόκλητη πλειοψηφία, πολλές φορές «αλεξιπτωτιστών» που δεν γνωρίζουν την ελληνική πραγματικότητα και την καθημερινή λειτουργία της εταιρείας, εν προκειμένω της τράπεζας.

Η υποχρεωτική συμμετοχή ξένων στα διοικητικά συμβούλια των τραπεζών αποτελεί ευρωπαϊκή πρωτοτυπία, λες και a priori η υπηκοότητα αποτελεί εχέγγυο ήθους και επαγγελματικής επάρκειας.

Η ίδια ακριβώς κατάσταση διαμορφώθηκε και στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, μέσω του οποίου το Ελληνικό Δημόσιο κατέχει τις μετοχές στις τράπεζες, καθώς οι Ελληνες φορολογούμενοι έχουν εισφέρει με 45,4 δισ. ευρώ για τη σωτηρία του τραπεζικού συστήματος.

Η κατάσταση που διαμορφώθηκε όλα τα προηγούμενα χρόνια, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες μεμονωμένων στελεχών είτε του ΤΧΣ είτε μελών των διοικητικών συμβουλίων στις τράπεζες, έκανε το ελληνικό τραπεζικό σύστημα εξαιρετικά ευάλωτο σε εξωθεσμικές παρεμβάσεις, με αποτέλεσμα να κλονιστούν σε πολλές περιπτώσεις οι σχέσεις βασικού μετόχου, δηλαδή του Ταμείου, με τις διοικήσεις των τραπεζών και μεταξύ των μελών του ίδιου του Ταμείου.

Την ίδια στιγμή ήταν διά νόμου απαγορευμένη η οποιαδήποτε παρέμβαση, ακόμα κι αν ήταν πυροσβεστικού χαρακτήρα, της ελληνικής πολιτείας.

Η κατάσταση που διαμορφώθηκε με τις ευλογίες των δανειστών-θεσμών δεν δημιούργησε απλώς προβλήματα εταιρικής διακυβέρνησης αλλά και προβλήματα στην υπεράσπιση του δημόσιου συμφέροντος, δηλαδή προβλήματα δημοκρατικής λειτουργίας.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στο ΤΧΣ, στο οποίο η πλειοψηφία των μελών ορίζεται από τους θεσμούς, οι μεθοδεύσεις της επιτροπής επιλογής (selection panel) άφησαν ακέφαλο το Ταμείο για περίπου έναν χρόνο, η αμοιβή του διευθύνοντος συμβούλου εκτοξεύτηκε προκειμένου «να βρούμε τον καλύτερο» και η επιλογή του εξελίχθηκε σε κακοπαιγμένο σίριαλ πολλών επεισοδίων.

Η έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου έκανε λόγο για δυσλειτουργία και αδιαφάνεια στη λήψη αποφάσεων του ΤΧΣ και όπως αναφέρει, στη διάρκεια λειτουργίας του Ταμείου έχουν αλλάξει 34 άτομα στην ανώτατη διοικητική του πυραμίδα, μεταξύ των οποίων 4 πρόεδροι και ισάριθμοι διευθύνοντες σύμβουλοι.

Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο αναφέρει ότι οι αλλαγές στη μετοχική σύνθεση των ελληνικών τραπεζών το 2013 οδήγησαν σε πλήρη κρατικοποίησή τους αλλά αυτή δεν αποτυπώθηκε και στη σύνθεση των διοικητικών συμβουλίων, όπως συμβαίνει στη διεθνή πρακτική.

Ιστορίες τραπεζικής τρέλας

Στην ετήσια γενική συνέλευση της Εθνικής, τον περασμένο Ιούλιο, ο πρόεδρος της τράπεζας, Κώστας Μιχαηλίδης, μίλησε για τον μετασχηματισμό της τράπεζας, που έχει σαφή στόχευση και αίσθηση αποστολής καθώς, μεταξύ άλλων, «δημιουργούμε και αναδεικνύουμε νέο υπόδειγμα λειτουργίας, το οποίο θα υποστηρίζει με επάρκεια και κοινωνική ευαισθησία μια νέα εποχή για την τραπεζική στην Ελλάδα» και «βασιζόμενοι στις παραδοσιακές αξίες μας, υπηρετούμε τις αρχές της διαφάνειας και της σύγχρονης, υπεύθυνης διακυβέρνησης».

Την ίδια μέρα, ο Παύλος Μυλωνάς έκανε το επίσημο ντεμπούτο του ως διευθύνων σύμβουλος της τράπεζας, με τους συνταξιούχους της Εθνικής να διαμαρτύρονται παρουσία των ΜΑΤ για την παύση της επιχορήγησης της Εθνικής Τράπεζας προς το επικουρικό ταμείο τους (ΛΕΠΕΤΕ). Σε ό,τι αφορά αυτό το θέμα πάντως, που απασχολεί χιλιάδες συνταξιούχους της Εθνικής, η διοίκηση φαίνεται να… πετάει το μπαλάκι της ευθύνης που αποκλειστικά της ανήκει αλλού…

Τώρα βέβαια, πώς υπηρετούνται οι στόχοι του… μετασχηματισμού θα πρέπει να απαντηθεί τόσο από τη διοίκηση όσο και από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, το οποίο έχει την ευθύνη του διορισμού της διοίκησης της τράπεζας αφού μεγαλύτερος μέτοχός της είναι το Ελληνικό Δημόσιο.

Αν λοιπόν το ΤΧΣ έχει την αποκλειστική αρμοδιότητα για τη στελέχωση των διοικήσεων των τραπεζών, τότε ποιος έχει την ευθύνη για τα πεπραγμένα τους;

Το ΤΧΣ ζήτησε, για παράδειγμα, εξηγήσεις για τα δύο υπερπολυτελή αυτοκίνητα, με δεδομένο μάλιστα ότι το θέμα της «Real News» την περασμένη Κυριακή επιβεβαιώθηκε από την ίδια την τράπεζα, η οποία υποστήριξε ότι «έγινε αντικατάσταση των προηγουμένων που είχαν συμπληρώσει δεκαετία και είχαν λειτουργικά προβλήματα»;

Επί του παρόντος το ΤΧΣ τηρεί σιγήν ιχθύος, ενώ θα είχε ενδιαφέρον να μάθουμε την άποψη των εκπροσώπων της Τράπεζας της Ελλάδος στο ΤΧΣ, που υπεραμύνθηκαν του διορισμού των Μιχαηλίδη – Μυλωνά (τον Ιούλιο) στην κορυφή της διοικητικής πυραμίδας της Εθνικής. Τότε μάλιστα ο πρόεδρος της Εθνικής είχε ευχαριστήσει το Ταμείο για την άψογη συνεργασία στο θέμα ανάδειξης του διευθύνοντος συμβούλου.

Αυτό πάντως που έχει ενδιαφέρον είναι ότι ο ανεξάρτητος βουλευτής Νίκος Νικολόπουλος κατέθεσε δύο ερωτήσεις στη Βουλή, ζητώντας απαντήσεις για το θέμα των δύο αυτοκινήτων από τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα και τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης και υπουργό Οικονομίας Γιάννη Δραγασάκη (!), με κοινοποίηση στο ΤΧΣ.

Και αυτό παρά το γεγονός ότι η εκάστοτε κυβέρνηση δεν έχει δικαίωμα παρέμβασης στις διοικήσεις των τραπεζών, ακόμα και αν το Δημόσιο είναι ο μεγαλύτερος μέτοχός τους (ακόμα ένα από τα… καλά του Μνημονίου).

Παρ’ όλα αυτά, ο Ν. Νικολόπουλος ρωτάει τον πρωθυπουργό αν θα ζητήσει την παραίτηση του προέδρου και του διευθύνοντος συμβούλου της Εθνικής «μετά την πρόκληση του ξιπασμένου νεοπλουτισμού που εξόργισε μετόχους, καταθέτες και φορολογούμενους» και αν ο πρωθυπουργός και ο αντιπρόεδρος γνώριζαν και συμφωνούν με την αγορά των αυτοκινήτων.

Ζητάει βέβαια να μάθει και την τοποθέτηση του ΤΧΣ «για τις συγκεκριμένες ενέργειες των εκλεκτών του».