η ζώνη της φτώχειας, της διαπλοκής και της αντίστασης

Oδοιπορικό της «Εφ.Συν.» στη γειτονιά που βράζουν «τα καζάνια του θανάτου», με την ανεργία και τη βιομηχανική μόλυνση στο κόκκινο, την Cosco να παίζει οικονομικά παιχνίδια ασύλληπτων μεγεθών, τους χρυσαυγίτες να γίνονται παιδιά για τις βρόμικες δουλειές των εργοδοτών, αλλά και το αντιφασιστικό κίνημα να αντιστέκεται και να απαντά στις προκλήσεις.

Πέραμα: η διασταύρωση εφοπλιστών – χρυσαυγιτών γεννάει «τέρατα»

Το Πέραμα εξακολουθεί να έχει ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας, με τους δείκτες σταθερά κολλημένους στο 30% την τελευταία δεκαετία και εμπειρικές εκτιμήσεις να τους ανεβάζουν στο 40% – αφού το μεγαλύτερο μέρος των ανέργων δεν δηλώνεται στον ΟΑΕΔ. Είναι επίσης ο δήμος όπου το ναζιστικό κόμμα της Χρυσής Αυγής συγκεντρώνει το υψηλότερο ποσοστό στην Αττική και ένα από τα υψηλότερα στην Ελλάδα, με 10% στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές.

Ανήσυχοι νεκροί

«Κουφάλες αριστεροί, στήσαμε κρεμάλες». Το φασιστικό σύνθημα πατήθηκε με σπρέι από αντιφασίστες. Δεν είναι το μοναδικό | Κ.Ζαφειρόπουλος/Μ.Βαλασόπουλος

Για τους εκδρομείς του Σαββατοκύριακου είναι οι λαϊκές ψαροταβέρνες και οι καντίνες στην προβλήτα όπου σκάει το κύμα – με φόντο το βιομηχανικό τοπίο, που μοιάζει γραφικό αν δεν αναπνέεις τον αέρα του καθημερινά.

Για τους νοσταλγούς είναι τα τελευταία καρνάγια με καραβομαραγκούς που φτιάχνουν τις ξύλινες ψαρόβαρκες. Για τους εραστές της νεοελληνικής λογοτεχνίας, το Πέραμα είναι ταυτισμένο με τον μυθιστορηματικό Λούη, τον ήρωα από τα «Βαμμένα Κόκκινα Μαλλιά» του Κώστα Μουρσελά, που είχε το πρότυπό του στον Μανώλη Αυτιά, το ξωτικό του Περάματος, που έφυγε πλήρης χρόνων το 2012.

Την ίδια χρονιά, οι Αιγύπτιοι αλιεργάτες στο Πέραμα δέχονται αιματηρή επίθεση από χρυσαυγίτικο τάγμα εφόδου. Εναν χρόνο μετά θα γίνει η δολοφονική ενέδρα στα μέλη του ΚΚΕ, με βασικό στόχο τον πρόεδρο του Συνδικάτου Μετάλλου Σωτήρη Πουλικόγιαννη.

Λίγες μέρες αργότερα πέφτει νεκρός από το μαχαίρι του χρυσαυγίτη Ρουπακιά ο Παύλος Φύσσας, μουσικός του χιπ-χοπ, εργαζόμενος στη Ζώνη, όπως κι ο πατέρας του. Ενας από τους κατηγορούμενους για τη δολοφονία, ο χρυσαυγίτης Τάσος Μιχάλαρος, είναι επίσης εργαζόμενος στη Ζώνη, από τα ιδρυτικά στελέχη του χρυσαυγίτικου σωματείου «Αγιος Νικόλαος».

«Το κλίμα στο Πέραμα με τη Χρυσή Αυγή παραμένει προβληματικό, με την έννοια ότι η επιρροή τους δεν έχει μειωθεί δραστικά», επιβεβαιώνει ο Τάκης Καραγιαννάκης, αντιδήμαρχος Κοινωνικών Υποθέσεων στον Δήμο Περάματος. «Είχαν πράγματι “μαζευτεί” κάτω από την επίδραση που ασκούσε και η δίκη. Τώρα επανεμφανίζονται. Την τελευταία επίθεση στον νεολαίο του ΣΥΡΙΖΑ από τη Σαλαμίνα, τον Βαγγέλη Παπαμιχαήλ, ουδέποτε τη διέψευσαν. Είναι σαν να λένε “ναι, εμείς τον χτυπήσαμε”».Για τον αντιδήμαρχο Κοινωνικών Υποθέσεων, το έδαφος στο οποίο ριζώνει ο φασισμός είναι η ανεργία και η κοινωνική υποβάθμιση, και αυτά δεν έχουν εκλείψει:

«Κάθε μέρα στο δημαρχείο κάνει ουρά κόσμος που του κόβουν το ρεύμα ή το νερό και ζητάνε να ενταχθούν σε κοινωνικά προγράμματα. Ακόμα και τα προγράμματα για διακανονισμό χρεών της ΔΕΗ δεν επαρκούν, αφού βάζουν άπιαστες προϋποθέσεις».

Αν σε αυτό προσθέσει κανείς την έξαρση του εθνικισμού, που καλλιεργείται έντεχνα με αφορμή το Μακεδονικό, το ακροδεξιό δηλητήριο βρίσκει άπλετο χώρο να χυθεί, ειδικά στη νεολαία.

Στο δυτικότερο άκρο του λεκανοπεδίου της Αττικής, αποκομμένο από τον υπόλοιπο αστικό ιστό από τις δεκάδες δεξαμενές πετρελαιοειδών -τα ρυπογόνα «καζάνια του θανάτου», όπως τα αποκαλούν οι κάτοικοι-, το Πέραμα είναι κυριολεκτικά η άκρη της πόλης.

«Το Πέραμα αποτελεί ίσως την πλέον περιβαλλοντικά επιβαρημένη περιοχή της Αττικής» είχε δηλώσει στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας ο δήμαρχος Περάματος Γιάννης Λαγουδάκης, περιγράφοντας πώς ο δήμος «προσπαθεί εδώ και πολλά χρόνια να επιβιώσει και να προγραμματίσει την ανάπτυξή του», παρά τα συσσωρευμένα προβλήματα.

Αντιφασιστική Πρωτοβουλία Περάματος
Μπλόκο στον φασισμό, σε νεολαία και σχολεία

Η Αντιφασιστική Πρωτοβουλία Περάματος λειτουργεί εδώ και ένα χρόνο, με δράσεις στα σχολεία και τη γειτονιά | Κ.Ζαφειρόπουλος/Μ.Βαλασόπουλος

«Κάποτε τους χρυσαυγίτες τούς έβλεπες καθημερινά στον δρόμο, άνετοι και ωραίοι, με τις μαύρες μπλούζες με τον μαίανδρο. Τώρα αυτά έχουν κοπεί», μας λέει ο ο Μπάμπης, κάτοικος Περάματος, ενεργός στα κοινωνικά κινήματα, μέλος του Αντιφασιστικού Συντονισμού Αθήνας-Πειραιά. Μαζί του δύο κορίτσια και ένα αγόρι, 23, 22 και 19 χρόνων, όλοι τους μέλη της νεοσύστατης Αντιφασιστικής Πρωτοβουλίας Περάματος.

Η Aντιφασιστική Πρωτοβουλία παρεμβαίνει με μετωπικές δράσεις κυρίως στη νεολαία. Το καλοκαίρι διοργάνωσαν αντιρατσιστικό τουρνουά μπάσκετ με Ελληνες και μετανάστες, ενώ πρόσφατα μοίρασαν φυλλάδια στα σχολεία, με κόμικς που ξεσκεπάζουν με απλά λόγια τον ρόλο της Χρυσής Αυγής. Θεωρούν κομβικό καθήκον του αντιφασιστικού κινήματος τη δημοσιοποίηση της δίκης της Χρυσής Αυγής, με παρουσία κόσμου στο δικαστήριο.

«Οταν μοιράζαμε τα φυλλάδια στα σχολεία, υπήρχαν παιδιά που δεν ήξεραν καν ποιος είναι ο Παύλος Φύσσας. Ακουγα ποιος είναι αυτός;» μας λέει ο 19χρονος Βασίλης, φοιτητής.

Για τα μέλη της Αντιφασιστικής Πρωτοβουλίας Περάματος, ο φασισμός βρίσκει σύμμαχο την ιστορική άγνοια. Αυτό, υποστηρίζουν, ερμηνεύεται από τα υψηλά ποσοστά πληθυσμού που δεν έχει ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση. Σύμφωνα με έρευνα του Επαγγελματικού Βιοτεχνικού Επιμελητηρίου Πειραιά ειδικά για το Πέραμα, «το 43,5% του πληθυσμού το 2011 ήταν ή αγράμματοι (13,5%) ή απόφοιτοι Δημοτικού (30%)». Το ποσοστό ήταν ακόμα μεγαλύτερο στις γυναίκες, με το 48% να είναι αγράμματες ή απόφοιτοι Δημοτικού.

«Τι με νοιάζει;»

«Οταν ο μπαμπάς έπαιρνε καλά λεφτά στη Ζώνη, σε εποχές φυσικά που υπήρχε δουλειά, ήταν λογικό το παιδί να στραφεί εκεί, σταματώντας το σχολείο» μας λέει ο Μπάμπης. Στις νεότερες γενιές η τάση της σχολικής διαρροής, που είχε αντιστραφεί, ενισχύθηκε με την οικονομική κρίση.

«Πολλοί συμμαθητές μου σταμάτησαν το σχολείο στο Γυμνάσιο. Επιασαν δουλειά για να ζήσουν την οικογένειά τους», μας λέει η 22χρονη Σοφία.

«Οταν σου λείπουν βασικές ιστορικές γνώσεις, ποιος ήταν ο Χίτλερ, τι έγινε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, το αυγό του φιδιού εκκολάπτεται πιο εύκολα», παρεμβαίνει ο Μπάμπης. «Δυστυχώς οι περισσότεροι καθηγητές φοβούνται να μιλήσουν ανοιχτά κατά της Χρυσής Αυγής ή να κάνουν εκδήλωση για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες. H πάλη ενάντια στον φασισμό ξεκινά από την παιδεία, αποδομώντας βολικούς μύθους».

«Στην παρέα μου, 19χρονοι οι περισσότεροι, η φάση είναι να έχουμε ένα καλό αμάξι να τρέχει, να έχουμε μια εμφανίσιμη κοπέλα -δεν μας νοιάζει τι θα λέει, απλά να είναι ωραία και να είναι δίπλα μας-, να βγάζω τα λεφτά μου, εγώ να είμαι καλά και η οικογένειά μου. Από εκεί και πέρα, αν σφάζονται κάτω από το σπίτι μου, τι με νοιάζει; Συγγενείς μου είναι; Εδώ υπάρχουν στο Πέραμα ακόμα και συγγενείς του Φύσσα που δεν θέλουν να έχουν καμία σχέση με ό,τι συμβαίνει», καταλήγει ο Βασίλης.

Παρ’ όλα αυτά στο Πέραμα, όπως και σε άλλες γειτονιές, η κυνική αδιαφορία δεν παίζει χωρίς αντίπαλο. Οι νέοι της Αντιφασιστικής Πρωτοβουλίας Περάματος δεν είναι μόνο μια ανήσυχη προοδευτική μειοψηφία. Είναι μια κρίσιμη μάζα που ασφυκτιά να εκφραστεί δημιουργικά.

«Δεν έχουμε χώρους ούτε καν να παίξουμε ένα μπασκετάκι. Οι μπασκέτες είναι ρημαγμένες. Για ποδόσφαιρο πρέπει να πληρώσουμε στο ιδιωτικό 5 επί 5. Στέκια νεολαίας; Ούτε καν».

«Τα παιδιά έχουν δίκιο», μας λέει ο αντιδήμαρχος Περάματος, «οι χώροι άθλησης είναι λίγοι. Οι παιδικές χαρές ακόμα λιγότερες. Μέχρι πριν από δύο μήνες δεν υπήρχε ούτε μία. Πρόσφατα πήραμε πιστοποίηση για τις πρώτες δύο που επαναλειτούργησαν».

Μια χρυσαυγίτικη φωλιά στη Ζώνη
Το συμβόλαιο θανάτου και τα ανταλλάγματα

«Δεν είναι σωματείο. Είναι δουλεμπορικό γραφείο». «Είναι η γιάφκα της Χρυσής Αυγής από τότε που έκλεισαν τα γραφεία τους στο Πέραμα». «Είναι εργοδοτικό διασπαστικό σωματείο, που το έκαναν με εντολή εργολάβων και πλοιοκτητών, για να υπονομεύσουν τη δράση του συνδικάτου».

Οι παραπάνω φράσεις ανήκουν σε συνδικαλιστές, ακτιβιστές και εργαζόμενους στη Ζώνη, από διαφορετικούς πολιτικούς χώρους. Παρά τις μεταξύ τους διαφωνίες, όλοι συμφωνούν ότι η δράση του ρατσιστικού σωματείου «Αγιος Νικόλαος», που έχει στο καταστατικό του την πρόβλεψη «μόνο για Ελληνες», δεν είναι παρά το προκάλυμμα της Χρυσής Αυγής στη Ζώνη.

Τα ονόματα των εργολάβων που φέρονται να ενίσχυσαν χρηματικά τη Χρυσή Αυγή έχουν δημοσιοποιηθεί στα πρακτικά της δίκης της Χ.Α. από τις μαρτυρικές καταθέσεις.

Ο πρόεδρος του Συνδικάτου Μετάλλου Αττικής, Σωτήρης Πουλικόγιαννης, κατήγγειλε μυστική συνάντηση ηγετών της Χ.Α. σε νυχτερινό κέντρο στη Συγγρού, τον Ιούνιο του 2012, με εργολάβους της περιοχής που έδωσαν 300.000-400.000 ευρώ, με σκοπό «την εκκαθάριση της Ζώνης από τις δυνάμεις του ΠΑΜΕ και τη δημιουργία εργοδοτικού σωματείου».

Συγκεκριμένα αναφέρονται τα ονόματα: Αθανασόπουλος Αντώνης, Δελής Παναγιώτης, Πυρινής Θανάσης, Μεταξάς Δημήτριος, Βουδούρης Ευάγγελος και ακόμη ένας. Το συμβόλαιο εκτελέστηκε έναν χρόνο αργότερα, με τη δολοφονική επίθεση στον Πουλικόγιαννη, εκτιμά το Συνδικάτο Μετάλλου.

Ως απόδειξη αναφέρει το γεγονός ότι τα 11 από τα 30 ιδρυτικά μέλη του χρυσαυγίτικου σωματείου προσλαμβάνονται λίγες μέρες αργότερα στην επιχείρηση συμφερόντων του προέδρου της Ενωσης Ναυπηγοεπισκευαστών Πειραιά, Θ. Πυρινή.

«Τα ονόματα των εργολάβων που υποστηρίζουν τους χρυσαυγίτες αλλάζουν. Κάποιοι έκαναν πίσω μετά τις αντιδράσεις», μας λέει ο Ακης Αντωνίου, πρόεδρος του Συνδικάτου Μετάλλου Πειραιά. «Εδώ και δύο χρόνια ενεργοποίησαν ξανά τη Χ.Α. για να σπάσουν τους αγώνες μας για υπογραφή συλλογικής σύμβασης. Δεν έχουν σοβαρή επιρροή. Είναι μια ομάδα 13-15 ατόμων, που τους χρησιμοποιούν και ως απεργοσπάστες. Ομως ο κόσμος τούς απομόνωσε».

Πλέον η δράση των χρυσαυγιτών στη Ζώνη, μας λένε οι συνδικαλιστές, γίνεται κυρίως με πελατειακές σχέσεις, στόμα με στόμα.

«Λένε πως στέλνουν «δικό» τους κόσμο σε δουλειές, κυρίως σε αποστολές στο εξωτερικό, σε συνεννόηση με εφοπλιστικά γραφεία», μας λέει ο πρόεδρος του Συνδικάτου Μετάλλου Πειραιά, πληροφορία που επιβεβαιώνεται και από άλλες πηγές.

Ενα από τα ονόματα που έχει ακουστεί είναι αυτό μεγάλης εφοπλιστικής εταιρείας με γυναίκα στο τιμόνι, της οποίας οι λογαριασμοί δεσμεύτηκαν πρόσφατα, καθώς διεξάγονται έρευνες σε υπόθεση για ξέπλυμα βρόμικου χρήματος.