28.01.2019, 17:53 | εφσυν
Να ζητάς από έναν συγγραφέα να σου πει γιατί γράφει είναι σαν να ρωτάς ένα ψάρι γιατί κολυμπά. Κατά τα τέλη της τελευταίας δεκαετίας του 20ού αιώνα, πίνοντας καφέ στο σπίτι του φίλου μου συγγραφέα Κ., τον ρώτησα τι είναι η Συγγραφή. Γνωρίζοντας ότι σε ερωτήσεις αυτού του τύπου, όπως και τι είναι η Λογοτεχνία και η Ποίηση και η Τέχνη, εύκολα ακολουθούν ανούσιες απαντήσεις.
Ο φίλος μου ο Κ., κλεισμένος στην επιφυλακτικότητά του, με κοιτά με ευγένεια και σαν να απαντά στον εαυτό του ψιθυρίζει: «Η συγγραφή είναι ένα υλοποιημένο άπειρο πάνω από τις γραμμές, για μένα μια προσέγγιση του ανέκφραστου». Λέξεις που πλησιάζουν μια έκφραση του Κυρίου Τεστ του Βαλερί. «Το άπειρο, αγαπητέ φίλε, δεν είναι πια κάτι το σημαντικό: είναι ένα πρόβλημα συγγραφής».
Αμέσως μετά, κρίνοντας την ερώτηση σχεδόν «μεταφυσική» και γι’ αυτό άξια μιας «αινιγματικής απάντησης», ο Κ. με ρωτά να του πω εγώ τι είναι η συγγραφή. Κι ενώ σκέφτεσαι ότι το «πάνω» είναι πάντα καλύτερο από το «κάτω» από τις γραμμές, εκείνος δεν περιμένει απίθανες απαντήσεις και, αλλάζοντας θέμα, αρχίζει να μιλά για άλλα πράγματα: όταν, νεότατος, έπαιζε μεσοεπιθετικός στη τοπική ομάδα ποδοσφαίρου ή για το μουσικό θρόισμα των ακτίνων μιας ρόδας παλιού ποδηλάτου με τρεις ταχύτητες («αληθινή ποίηση» – αναστενάζει).
Αργότερα, συνοδεύοντάς με στην πόρτα λέει: «Ξέρεις πώς έμαθα να γράφω;»
«Γράφοντας;» του απαντώ, ακολουθώντας τη σκέψη του.
«Βέβαια. Και είναι το μόνο πράγμα που ξέρω να κάνω» λέει με ταπεινότητα στο βλέμμα. Και προσθέτει: «Οταν κάποιος κάθεται να γράψει δεν ξέρει τι κάνει, αλλά θα πρέπει να ξέρει τι θέλει. Εγώ ξέρω ότι, αν είναι δυνατόν, μαθαίνεις να γράφεις “δοκιμάζοντας” τον εαυτό σου, προσπαθώντας και ξαναπροσπαθώντας. Ο καθένας δουλεύει και ζει μέσα στο ίδιο του το κείμενο, μακριά από ομάδες, κύκλους, λέσχες και συντεχνίες: μ’ άλλα λόγια, μακριά από τη λογοτεχνική κοινωνία. Χωρίς ν’ αφήνεσαι στην απομόνωση, όπου δεν υπάρχουν συνομιλητές αλλά μόνον η άβυσσος της κωφής αδιαφορίας, το γράψιμο σε κάνει να διαγράφεις μια πορεία γνώσης της αλήθειας και της πραγματικότητας.
»Μια αλήθεια που γεννιέται από μέσα σου και δεν είναι απαραίτητο να συμπίπτει με προκαθορισμένα πιστεύω… Δεν θα προέτρεπα κανέναν να κάνει τον συγγραφέα: γιατί όποιος θέλει να γράψει θα το κάνει χωρίς υποδείξεις, προτροπές, συμβουλές ή και αμφισβητήσεις. Εξάλλου εγώ γράφω ακόμη για μια αίσθηση εξέγερσης, ίσως γιατί πιστεύω στη μαγεία της γραφής».
*ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ
