efsyn / Παντελής Κυπριανός* / 11.02.2022, 16:00
Η σημερινή κυβέρνηση ήρθε με καλές, γι’ αυτήν, προϋποθέσεις. Αυτοδυναμία και υψηλό ποσοστό στις εκλογές το 2019, πρωτόγνωρη υποστήριξη από οικονομικά συμφέροντα, μεταξύ τους και ΜΜΕ, προσβάσεις στους θεσμούς, δυνητικούς πολιτικούς συμμάχους. Είχε υπέρ της και το αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο που επέτρεπε στον Κ. Μητσοτάκη να κυριαρχήσει στο Κέντρο και να καταστήσει, αντίθετα με το 2015, εξαιρετικά δύσκολη τη μετακίνηση ψήφων από τη Ν.Δ. στον ΣΥΡΙΖΑ.
Ασφαλώς δεν ήταν όλα ρόδινα. Δεν συνέτριψε τον ΣΥΡΙΖΑ, όπως προσδοκούσε, δεν είχε ηγεμονική εικόνα. Πολλά τα ερωτήματα για τις ηγετικές ικανότητες του νέου πρωθυπουργού, ερωτήματα για το κυβερνών κόμμα. Η Ν.Δ. είναι εν πολλοίς κόμμα κληρονόμων και επαγγελματιών πολιτικών. Σπάνια βρίσκουμε στην Ευρώπη κόμματα που τα πολιτικά αξιώματα είναι υπόθεση τόσο λίγων οικογενειών. Αυτό καταλύει τα φιλελεύθερα φαντασιακά της αξιοκρατίας και της λαϊκής κυριαρχίας.
«Καμιά έρημος δεν θα μπορούσε χωρίς την όασή της» | Γιάννης Ζαρκάδης, Η έρημος, Μελισσόχορτο
Στην αρχή όλα πήγαιναν πρίμα… Βοηθούσης και της θετικής, αρχικά, διαχείρισης της πανδημίας οι δείκτες αποτίμησης του κυβερνητικού έργου ήταν ονειρικοί για την κυβέρνηση και τον πρωθυπουργό. Από την άνοιξη του 2021 φάνηκαν ενδείξεις αντιστροφής του κλίματος. Τον Μάρτιο δημοσιεύτηκε στην «Εφημερίδα των Συντακτών» κείμενό μου με τίτλο «Ν.Δ.: προς την εκλογική κατάρρευση;» Κατάρρευση δεν σημαίνει τη σύνθλιψή της α λα ΠΑΣΟΚ. Η Ν.Δ. εκφράζει έναν συγκεκριμένο πολιτικό χώρο, έχει ισχυρά οικονομικά και κοινωνικά ερείσματα και πολύ δύσκολα θα ξαναπέσει κάτω από το 25%.
Εκτοτε τα σημάδια κρίσης και φθοράς πολλαπλασιάστηκαν. Οι δημοσκοπήσεις τα υποεκτιμούν καθώς, για πολιτισμικούς και τεχνολογικούς λόγους, δεν καταγράφουν αρκούντως τις στάσεις των νέων 18-34 ετών. Γράφονται πολλά για τα αίτια της συντελούμενης κατάρρευσης. Αυτά μπορούν να συμπυκνωθούν σ’ ένα: την καταφρόνηση του πολίτη, των Ελλήνων, του λαού. Η καταφρόνηση, ενίοτε περιφρόνηση, εκτρέφει αντικρουόμενους κυβερνητικούς λόγους και πρακτικές. Συνοψίζω τους λόγους και τις πρακτικές αυτές σε τέσσερις κατηγορίες.
Κάθε πολιτικός κατασκευάζει την εικόνα του. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, αναφερόμενος στον Πλάτωνα, επαναλάμβανε διαρκώς ότι ο πολιτικός είναι παιδαγωγός. Η αρχή αποτυπώθηκε στα βασικότερα τότε κείμενα της Ν.Δ. Ο Κ. Μητσοτάκης εμφανίστηκε αρχικά ως φιλελεύθερος, κοσμοπολίτης, ικανός, τεχνοκράτης. Πρωθυπουργός πια παρουσιάστηκε ως κάτι ανάμεσα σε πρόεδρο μεγάλης δύναμης και μονάρχη που αποφασίζει μόνος του για τους υποτελείς του. Η «αριστοκρατική» αυτή εικόνα εγκαταλείπεται τελευταία όσο μειώνεται η δημοφιλία του. Εμφανίζεται πλέον ως ένας από μας, ως monsieur tout le monde λένε οι Γάλλοι. Η κατασκευή μιας αλληλοαναιρούμενης εικόνας, αρνητική για τον ίδιο, δεν κρύβει το πρόδηλο, τη δύσκολη σχέση του με τον κόσμο.
Η κυβέρνηση, ιδιαίτερα ορισμένοι υπουργοί της (Εργασίας, Παιδείας, Πολιτισμού, Αγροτικής Ανάπτυξης, Προ.Πο.) έχουν δυσανεξία στον διάλογο και στη διαβούλευση. Οι φορείς, συνδικαλιστικοί και μη, αγνοούνται επιδεικτικά, υποκαθίστανται από ημετέρους, εύκολα προσφεύγουν στα ΜΑΤ. Τυπικά χαρακτηριστικά νεοφιλελεύθερων πρακτικών. Προφανώς. Αλλά και καταφρόνιας.
Συναφής με τα προηγούμενα είναι και ο διορισμός ημετέρων και οι μαζικές απευθείας αναθέσεις πάλι σε ημετέρους. Πάει το μητρώο στελεχών της Ν.Δ. Το κράτος είναι δικό μας. Με τον τρόπο αυτό αναπαράγεται ένα συγκεκριμένο πολιτικό δυναμικό με δύο χαρακτηριστικά, τη συγγένεια και την ανταλλαγή, το γνωστό αλισβερίσι. Στο όνομα του ιδιωτικού και του νεοφιλελευθερισμού περνάμε σε μια νέα φάση κρατικοδίαιτων «ιδιωτικών» επιχειρηματιών ευτελίζοντας την έννοια του Δημοσίου και του «απρόσωπου» κράτους.
Ολα αυτά, τέλος, συνοδεύονται από μια βιομηχανία ρουσφετιού. Μεταθέσεις, μετακινήσεις στο ευρύτερο Δημόσιο. Πρακτικές αλησμόνητες προηγούμενων δεκαετιών, ιδιαίτερα του 1950 και του 1960 όταν για να μεταναστεύσεις χρειαζόσουν βεβαίωση κομματικού αξιωματούχου της ΕΡΕ, όταν βασική μέριμνα του βουλευτή, ιδιαίτερα της περιφέρειας, ήταν η συγκρότηση πελατειακών δικτύων και σχέσεων.
Θα μπορούσαν όλα αυτά να διαβαστούν ως ευνοιοκρατία, νεποτισμός. Είναι και αυτά, είναι όμως κάτι περισσότερο η καταφρόνεση των άλλων. Θεωρείται δεδομένο ότι με μία κίνηση, ένα δώρο, τριχίλιαρο, διχίλιαρο, μικρο-εξυπηρέτηση, οι άλλοι είναι του χεριού μας, ένα τίποτε που θα σκύψουν στις προσταγές μας. Με δυο λόγια δεν έχουμε να κάνουμε με πολίτες που έχουν δικαιώματα αλλά με υποτελείς που από χέρι μάς χρωστούν. Φυσιολογική και η άλλη όψη του νομίσματος. Οι κυβερνώντες δεν φταίνε ποτέ για οτιδήποτε. Πάντα φταίνε οι άλλοι και ελλείψει αυτών ο Χατζηπετρής. Σήμερα οι δημοσιογράφοι, αύριο ποιος ξέρει.
* Πανεπιστήμιο Πατρών
