tvxs.gr / 09:52 | 23 Αυγ. 2022
Βαγγέλης Γεωργίου
Κατά την συνέντευξη Τύπου μετά την ολοκλήρωση της τριμερούς με τον Τ.Ερντογάν και τον γ.γ. του ΟΗΕ Α.Γκουτέρες, ο Β.Ζελένσκι δήλωσε σχετικά με την προοπτική εξεύρεσης διπλωματικής λύσης στον πόλεμο: «Άνθρωποι που σκοτώνουν, βιάζουν, χτυπούν τις πόλεις μας με πυραύλους καθημερινά, δεν μπορούν να θέλουν ειρήνη. Πρέπει πρώτα να αποχωρήσουν από το έδαφός μας και ακολούθως βλέπουμε». Υπάρχει κάτι όμως που αποσιώπησε ο Ουκρανός, όσο και τα περισσότερα ΜΜΕ: Την μορφή της ειρήνης που εφαρμόζει.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την έκθεση του Γραφείου του ΟΗΕ για τον Συντονισμό των Ανθρωπιστικών Υποθέσεων (UN OCHA), το διάστημα 2014-2021, σχεδόν οκτώ χρόνια μαχών είχαν βαθιές συνέπειες στις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων σε Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ. Είναι αποκαλυπτικό ότι ακόμα και αν δεν εισέβαλαν οι Ρώσοι, οι εκτιμήσεις του ΟΗΕ για το 2022 θέλανε 2,9 εκατ. ανθρώπους να χρήζουν άμεσης ανθρωπιστικής βοήθειας, με το 55% εξ αυτών να ζει σε περιοχές εκτός ελέγχου του Κιέβου.
Αυτό που αποσιωπάται όμως -αν και τώρα κάτι αρχίζει να ψελίζει το politico– είναι τα στοιχεία και οι εκθέσεις που δείχνουν πως, πριν τη ρωσική εισβολή, το επίσημο ουκρανικό κράτος είχε κηρύξει τέτοιο ανθρωπιστικό πόλεμο σε εκατομμύρια πολίτες του, που διεθνείς φορείς, αλλά ακόμα και ακραιφνείς δυτικοί οργανισμοί καλούσαν το Κίεβο να αλλάξει ρότα άμεσα. Μάταια. Συνταξιούχοι, ανάπηροι, ανήμπορες μητέρες, ευάλωτα παιδιά έπεσαν θύματα εγκληματικών πολιτικών αποκλεισμού του Κιέβου.
Υπενθυμίζεται ότι οι Ουκρανοί πολίτες της ανατολικής Ουκρανίας δεν επεδίωκαν απόσχιση, αλλά αυτονομία στο πλαίσιο του ουκρανικού κράτους, (Συμφωνίες Μίνσκ) καθώς υπόκειντο σε εθνική, πολιτιστική –ούτε ταινίες στα ρώσικα δεν μπορούν να δουν- καταπίεση από το Κίεβο επί χρόνια. Οι πολίτες όμως αυτοί, την 8ετία 2014-2021, θα πλήρωναν πολύ ακριβά τις διεκδικήσεις τους.
Το Κίεβο, προσαρμόζοντας την ουκρανική νομοθεσία, βάπτισε συγκεκριμένες περιοχές των περιφερειών Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ ως προσωρινά κατεχόμενα. Έτσι, μεθόδευσε να διακόψει κάθε είδους κρατικής παροχής, οδηγώντας στην απόγνωση -και στον θάνατο- πολλούς πολίτες που δεν άντεξαν τον αποκλεισμό. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, περισσότερα προβλήματα αντιμετωπίζουν οι περιοχές που δεν ελέγχονται από τη κυβέρνηση καθώς αυτές δεν υποστηρίζονται από το Κίεβο, την κοινωνία των πολιτών και αναπτυξιακούς παράγοντες. Έτσι, οι ρωσόφωνοι αντιμετωπίζονται ως 3ης ή 4ης κατηγορίας πολίτες.
Το Κίεβο αποξενώνει τους πολίτες του
Το International Crisis Group, ένας ισχυρός διεθνής οργανισμός που στηρίζεται από πολυεθνικές και δυτικά κράτη, -οπότε μόνο φιλορωσικός δεν είναι- παραδέχεται σε έκθεση του 2018 ότι «οι Ουκρανοί στο Ντονμπάς αντιμετωπίζουν μια ανθρωπιστική κρίση και μια αυξανόμενη αίσθηση εγκατάλειψης τόσο από το Κίεβο όσο και από τη Μόσχα» Γι’ αυτό, η έκθεσή ζητούσε από το Κίεβο, προκειμένου να ανατρέψει την αποξένωση των πολιτών από την κεντρική κυβέρνηση, μια στρατηγική για την αντιμετώπιση των αναγκών τους που να διακρίνει ξεκάθαρα μεταξύ των αμάχων και των μάχιμων ομάδων.
«Δείχνοντας σε αυτούς τους ανθρώπους ότι δίνει προτεραιότητα στην ασφάλεια και την ευημερία τους, το Κίεβο μπορεί να θέσει τις βάσεις για την ειρηνική αποκατάσταση της εδαφικής του ακεραιότητας», υπογράμμιζε. Ο οργανισμός, κατέγραψε ότι οι συνθήκες διαβίωσης επιδεινώνονταν με πάνω από ένα εκατομμύριο από τα περίπου 6 εκατ. που κατοικούν κοντά στην εμπόλεμη ζώνη να ζουν σε συνθήκες επισιτιστικής ανασφάλειας.
Πολλοί αντιμετωπίζουν τη φτώχεια, την ανεργία και την προοπτική κακομεταχείρισης ακόμα και από τις ουκρανικές υπηρεσίες ασφαλείας. Αυτό επιβεβαιώνεται και από εκθέσεις της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (OHCHR), όπως σε αυτή του 2019 που καταγράφει σωρεία παραβιάσεων του δικαιώματος στην ελευθερία και την ασφάλεια. Η Ύπατη Αρμοστεία έλαβε αναφορές ότι η Υπηρεσία Ασφαλείας της Ουκρανίας (SBU) ήταν υπεύθυνη για αυθαίρετες συλλήψεις, βασανιστήρια και εκφοβισμό ατόμων που φέρονται ότι είχαν διασυνδέσεις με ένοπλες ομάδες.
Σφίξτε τη στρόφιγγα
Οι κάτοικοι των μη ελεγχόμενων από το Κίεβο περιοχών, επηρεάστηκαν περισσότερο από τους δυσανάλογους περιορισμούς στις μετακινήσεις, λόγω πανδημίας, που επιβλήθηκαν κυρίως σε «μη κυβερνητικές περιοχές», αναγκάζοντας όλο και περισσότερους να περνούν σε περιοχές που ήλεγχαν οι Ουκρανοί μέσω Ρωσίας. Η αντοχή, όμως, των πιο ευάλωτων και στις δύο πλευρές της «γραμμής επαφής» έφτασε στα όριά της, οδηγώντας σε μεγαλύτερη εξάρτηση τους από ανθρωπιστική βοήθεια.
Εάν δεν ξεσπούσε ο πόλεμος, για το 2022, οι ανθρωπιστικές ΜΚΟ είχαν σκοπό να βοηθήσουν 1,8 εκατομμύρια ανθρώπους, ζητώντας μόλις 190 εκατ. δολάρια, τη στιγμή που η Δύση εγκρίνει πολλά δισ. ευρώ για όπλα στον Ουκρανικό Στρατό. Η κεντρική κυβέρνηση, όμως, έσφιξε τόσο πολύ τη «στρόφιγγα» στους πληθυσμούς αυτούς, ώστε οι οργανώσεις θα έπρεπε να παρέμβουν για τα στοιχειώδη: παροχή εκπαίδευσης, βιοποριστικών μέσων, υγείας, προστασίας, τροφίμων, ακόμα και νερού.
Μεταξύ των πιο ευάλωτων είναι οι ηλικιωμένοι, που αντιπροσωπεύουν το 32% των ατόμων που θα έπρεπε να βοηθηθούν, καθώς και τα παιδιά ευάλωτων οικογενειών –ειδικά αυτές που ζουν σε απομονωμένα χωριά- που αποτελούν το 14%. Επίσης, 225.000 Ουκρανοί με αναπηρία χρειάστηκαν άμεση βοήθεια την οποία όμως δεν προσέφερε το Κίεβο.
Κόψτε συντάξεις και επιδοτήσεις σε ανάπηρους
Για εκατοντάδες χιλιάδες ηλικιωμένους και άτομα με αναπηρία στην εμπόλεμη περιοχή του Ντονμπάς η σύνταξη είναι το μόνο μέσο υποστήριξης. Ωστόσο, όπως κατήγγειλε το 2017 η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, εκατοντάδες χιλιάδες συνταξιούχοι έχασαν αυτό το εισόδημα. αφού η κυβέρνηση περιόρισε την πρόσβαση στις κρατικές συντάξεις για τους κατοίκους περιοχών που δεν ήλεγχε. Ενδεικτικά, ήδη μέχρι το 2016 περίπου 560.000 Ουκρανοί έχασαν τις συντάξεις τους με εντολή Κιέβου.
Τυπικά για να λάβει κάποιος σύνταξη που μένει σε περιοχή που δεν ελέγχεται από το Κίεβο θα έπρεπε να καταχωρηθεί ως «εσωτερικά εκτοπισμένος», δίχως όμως και αυτό να του διασφαλίζει σίγουρα ότι θα πάρει σύνταξη. Ωστόσο, όπως είχε δηλώσει το 2017 ο εκπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ουκρανία «η καταβολή των συντάξεων θα πρέπει να ξαναρχίσει σε όλους τους συνταξιούχους, ανεξάρτητα από τον τόπο διαμονής τους, είτε είναι εγγεγραμμένοι ως εσωτερικά εκτοπισμένοι είτε διαμένουν στα σπίτια τους» διότι, όπως προσέθεσε, «οι συντάξεις είναι κεκτημένο δικαίωμα όλων των πολιτών και δεν πρέπει να συνδέονται με τον εκτοπισμό τους».
Πολλοί μάλιστα κατάκοιτοι δεν είχαν λάβει συνταξιοδότηση ήδη από το 2014 επειδή δεν μπορούσαν να ταξιδέψουν σε κυβερνητικές υπηρεσίες για ταυτοποίηση, σύμφωνα με την Όλενα Γκρέκοβα, επικεφαλής μιας ΜΚΟ στο Σεβεροντόνετσκ που συνεργάζεται με τον ΟΗΕ.
«Το Κίεβο να αλλάξει ρότα»
Προς επίρρωση αυτών, το International Crisis Group καλούσε ήδη από το 2018 την Ουκρανία να «αναθεωρήσει πλήρως την προσέγγισή της απέναντι στους πολίτες που πλήττονται από συγκρούσεις» προσθέτοντας ότι από το 2014, «το Κίεβο, στη ρητορική και τις ενέργειές του –περιορισμός ελευθερίας μετακινήσεων, απαγόρευση πρόσβασης σε κρατικές επιδοτήσεις και υπηρεσίες, ασυνεπής σεβασμός για την πολιτική προστασία και έλλειψη αξιόπιστων ρυθμίσεων για αμνηστία– αντιμετωπίζει πολύ συχνά την ασφάλεια και την ευημερία των πολιτών του ως κάτι αντίθετο στα συμφέροντα της χώρας».
Η οργάνωση υπογράμμιζε πως «ορισμένες από τις κινήσεις του Κιέβου, όπως η θέσπιση επαχθών εμποδίων για τη λήψη συντάξεων, έρχονται σε αντίθεση με την ουκρανική νομοθεσία» με αποτέλεσμα «πολλοί στο Ντονμπάς, ακόμα και εκείνοι που αυτοχαρακτηρίζονται ως Ουκρανοί «πατριώτες», να αισθάνονται εγκαταλελειμμένοι από το Κίεβο».
Αν και το «κανείς δεν μας θέλει» ακούγεται πολύ συχνά από απλούς ανθρώπους, ωστόσο, λίγοι είναι οι πρόθυμοι υψηλόβαθμοι Ουκρανοί αξιωματούχοι που αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους, καθώς οι περισσότεροι θεωρούν αυτά παράπονα προϊόν εχθρικής προπαγάνδας ή φιλορωσικών απόψεων, σύμφωνα με το International Crisis Group.
* O Βαγγέλης Γεωργίου είναι ερευνητής δημοσιογράφος. Πρόσφατα δημοσιεύτηκε το βιβλίο του «ΕΛΛΑΣ-ΕΟΚ: Εμπιστευτικό» αποκαλύπτοντας το πολιτικό και διπλωματικό παρασκήνιο της ένταξης της Ελλάδας στην ΕΟΚ/ΕΕ μέσα από τα αρχεία του ΥΠΕΞ που έρχονται στο φως για πρώτη φορά.
