o δεκάλογος του καλοκαιριού

Είμαστε στο καλοκαίρι, μια εποχή με υψηλές και κάποιες φορές ακραίες θερμοκρασίες. Γι’ αυτό καλό είναι να είμαστε ενημερωμένοι για τη θερμική εξάντληση, τη θερμοπληξία και τους κινδύνους για την υγεία μας.

Ο Ευάγγελος Φραγκούλης, γενικός ιατρός/οικογενειακός ιατρός, MSc Health Care Management, αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Γενικής Ιατρικής, απαντά σε 10 «καυτές» ερωτήσεις του ενθέτου της «Εφ.Συν» «Ζωή & υγεία».

1. Ποιες είναι ακραίες θερμοκρασίες;

Θερμοκρασίες καλοκαιρινές, σημαντικά υψηλότερες από τη μέση για την εποχή θερμοκρασία και/ή με σημαντικά αυξημένη υγρασία.

2. Τι συμβαίνει στο σώμα ως αποτέλεσμα της έκθεσης σε ακραίες θερμοκρασίες;

Οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν πρόβλημα όταν ο μηχανισμός θερμορύθμισης του σώματος υπερφορτώνεται. Το σώμα φυσιολογικά ψύχεται μέσω της εφίδρωσης. Υπό ορισμένες συνθήκες, ο ιδρώτας δεν επαρκεί.

Στις περιπτώσεις αυτές η θερμοκρασία του σώματος ανεβαίνει ταχέως. Οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες του σώματος είναι δυνατόν να βλάψουν τον εγκέφαλο και άλλα ζωτικά όργανα.

Αρκετοί παράγοντες επιδρούν στην ικανότητα του σώματος να ψύχεται κατά τη διάρκεια καύσωνα.

Οταν η υγρασία είναι υψηλή, ο ιδρώτας δεν εξατμίζεται γρήγορα, μην επιτρέποντας στο σώμα να απελευθερώσει θερμότητα.

Αλλες καταστάσεις που μπορεί να περιορίσουν την ικανότητα του σώματος να ρυθμίσει τη θερμοκρασία του είναι η ηλικία >65 ετών, η νηπιακή ηλικία (<4 ετών), η παχυσαρκία, ο πυρετός, η αφυδάτωση, οι καρδιακές παθήσεις, οι ψυχικές διαταραχές, η λήψη ορισμένων φαρμάκων και η χρήση αλκοόλ.

3. Τι είναι η θερμοπληξία;

Η θερμοπληξία είναι η σοβαρότερη κατάσταση που προκαλείται από τη ζέστη. Συμβαίνει όταν το σώμα αδυνατεί να ρυθμίσει τη θερμοκρασία του. Η θερμοκρασία του σώματος ανεβαίνει ραγδαία, ο μηχανισμός της εφίδρωσης αποτυγχάνει και το σώμα αδυνατεί να ψυχθεί.

Η θερμοκρασία σώματος είναι δυνατόν να ανέβει άνω των 40°C μέσα σε 10-15 λεπτά. Μπορεί να προκληθεί μόνιμη αναπηρία, ακόμα και θάνατος αν δεν αντιμετωπιστεί επειγόντως.

4. Ποια είναι τα σημεία της θερμοπληξίας;

■ Εξαιρετικά υψηλή θερμοκρασία σώματος (>40°C)

■ Κόκκινο, θερμό και ξηρό δέρμα (απουσία ιδρώτα)

■ Ταχύς, έντονος σφυγμός

■ Κεφαλαλγία

■ Ζάλη, ναυτία

■ Σύγχυση, λιποθυμία, σπασμοί

5. Τι θα πρέπει να κάνω αν κάποιος εμφανίσει σημεία θερμοπληξίας;

Αν κάποιος εμφανίσει κάποια από τα παραπάνω σημεία, μπορεί να αντιμετωπίζει μια απειλητική για τη ζωή του κατάσταση.

Βάλε κάποιον να καλέσει το ΕΚΑΒ, καθώς εσύ επιχειρείς να ψύξεις το θύμα.

■ Ξάπλωσε το θύμα αν είναι δυνατόν στη σκιά, αφαίρεσέ του τα ρούχα, ανασήκωσε ελαφρά τα πόδια του.

■ Μην του δώσεις να πιει κάτι, εκτός κι αν έχει τις αισθήσεις του, καθώς υπάρχει κίνδυνος εισρόφησης.

■ Ψύξε το θύμα χρησιμοποιώντας όποια μέθοδο έχεις στη διάθεσή σου. Βύθισέ το σε μια μπανιέρα με δροσερό νερό, βάλ’ το κάτω από ένα δροσερό ντους, κατάβρεξέ το με δροσερό νερό με ένα λάστιχο, βάλε παγάκια στις μασχάλες του κ.λπ.

6. Τι είναι η θερμική εξάντληση;

Είναι μια ηπιότερη κατάσταση, που μπορεί να συμβεί έπειτα από αρκετές ημέρες έκθεσης σε υψηλές θερμοκρασίες και ανεπαρκή αναπλήρωση υγρών.

Περισσότερο ευάλωτοι στη θερμική εξάντληση είναι οι ηλικιωμένοι, οι υπερτασικοί και αυτοί που εργάζονται ή εξασκούνται σκληρά σε ένα θερμό περιβάλλον.

7. Ποια είναι τα σημεία της θερμικής εξάντλησης;

■ Εντονη εφίδρωση, ωχρότητα

■ Σφυγμός ταχύς και ασθενής

■ Αναπνοή γρήγορη και ρηχή

■ Κράμπες, αδυναμία, κακουχία

■ Ζάλη, ναυτία ή έμετοι

■ Κεφαλαλγία

Αν η θερμική εξάντληση παραμείνει χωρίς αντιμετώπιση μπορεί να εξελιχθεί σε θερμοπληξία. Ζήτησε ιατρική βοήθεια αν τα συμπτώματα επιδεινωθούν ή διαρκούν περισσότερο από μία ώρα.

8. Μέτρα αντιμετώπισης θερμικής εξάντλησης

■ Πίνε δροσερά, μη αλκοολούχα ποτά.

■ Ξεκουράσου.

■ Κάνε ένα δροσερό ντους ή μπάνιο.

■ Μείνε σε κλιματιζόμενους χώρους, όσο το δυνατόν περισσότερο -η παραμονή σε κλιματιζόμενους χώρους, ακόμα και για λίγες ώρες την ημέρα, είναι ο σημαντικότερος προστατευτικός παράγοντας. Αν δεν διαθέτεις κλιματισμό στο σπίτι, σκέψου να επισκεφθείς ένα εμπορικό κέντρο ή μια δημόσια βιβλιοθήκη.

Οι ανεμιστήρες μπορεί να προσφέρουν ανακούφιση, όταν όμως η θερμοκρασία περιβάλλοντος υπερβαίνει τους 35°C δεν προλαμβάνουν τα προβλήματα στην υγεία από τη ζέστη.

■ Φόρα ελαφρά ρούχα.

9. Ποια φάρμακα αυξάνουν τον κίνδυνο θερμικής εξάντλησης-θερμοπληξίας;

■ Αντιψυχωσικά (π.χ. αλοπεριδόλη, χλωροπρομαζίνη)

■ Αντι-παρκινσονικά

■ Ηρεμιστικά

■ Διουρητικά

10. Πώς μπορείς να προστατεύσεις την υγεία σου υπό ακραίες θερμοκρασίες;

■ Αύξησε την πρόσληψη υγρών, άσχετα με το επίπεδο δραστηριότητάς σου. Μην περιμένεις να διψάσεις για να πιεις. Προτίμησε το νερό, τα ισοτονικά ποτά και τους χυμούς φρούτων. Μην καταναλώνεις αλκοολούχα ποτά, σακχαρούχα αναψυκτικά και καφεϊνούχα ποτά.

Αυτά μπορεί να αυξήσουν τις απώλειες υγρών από τον οργανισμό.

■ Φόρα όσο το δυνατόν ελαφρύτερα ρούχα, όταν είσαι στο σπίτι. Διάλεξε ελαφρά, ανοιχτόχρωμα, φαρδιά ρούχα.

Οταν κυκλοφορείς σε εξωτερικούς χώρους μείνε στη σκιά. Φόρα πάντα καπέλο με φαρδύ γείσο. Βάλε αντηλιακό, με δείκτη προστασίας SPF τουλάχιστον 15, 30 λεπτά πριν βγεις έξω και ανανέωσέ το σύμφωνα με τις οδηγίες.

■ Αν είσαι άνω των 65 ετών και μένεις μόνος σου, βάλε κάποιον να ελέγχει πως είσαι καλά δύο φορές την ημέρα κατά τη διάρκεια καύσωνα.

■ Ποτέ μην αφήνεις μικρά παιδιά μόνα, μέσα σε αυτοκίνητο π.χ. να κοιμούνται, ακόμα και με ορθάνοιχτα παράθυρα. Η θερμοκρασία μέσα στο αυτοκίνητο μπορεί να ανέβει.

■ Προγραμμάτισε προσεκτικά και περιόρισε τις εξωτερικές δραστηριότητές σου τις ώρες με τις χαμηλότερες θερμοκρασίες, νωρίς το πρωί και αργά το απόγευμα. Μένε υπό σκιά.

■ Ενημερώσου. Απόφυγε τις εξωτερικές δραστηριότητες τις πολύ ζεστές ημέρες.