Με το ζήτημα του σεξισμού ασχολήθηκε το Συμβούλιο της Ευρώπης, εκδίδοντας στις 28 Μαρτίου το πρώτο διεθνές κείμενο που ορίζει τη συγκεκριμένη παθολογία και περιλαμβάνει κατευθυντήριες οδηγίες για την αντιμετώπισή του. Σύμφωνα με τη Σύσταση (2019) 1 της Επιτροπής Υπουργών Εξωτερικών, ο σεξισμός είναι κάθε πράξη, χειρονομία, οπτική αναπαράσταση, προφορικός ή έγγραφος λόγος, πρακτική ή συμπεριφορά που βασίζεται στην ιδέα ότι ένα πρόσωπο ή μια ομάδα προσώπων υπερέχει λόγω του φύλου του.
Ολα αυτά εκδηλώνονται στη δημόσια ή ιδιωτική σφαίρα, επιφέροντας την παραβίαση της αξιοπρέπειας ή των δικαιωμάτων, τη σωματική ή σεξουαλική ή ψυχολογική ή κοινωνικοοικονομική βλάβη, τη δημιουργία ενός εξευτελιστικού ή προσβλητικού εχθρικού περιβάλλοντος, εμποδίζοντας την αυτονομία και την πλήρη εφαρμογή των ανθρώπινων δικαιωμάτων και διατηρώντας, παράλληλα, τα στερεότυπα των φύλων.
Αυτός είναι ο πρώτος ορισμός του σεξισμού σε διεθνές κείμενο, το οποίο όμως δεν περιορίζεται να ορίσει το φαινόμενο, αλλά επιχειρεί να αναδείξει και τις σφαίρες στις οποίες ενδημεί, προκειμένου να υποδείξει τρόπους καταπολέμησης.
Το Συμβούλιο της Ευρώπης αναγνωρίζει ότι το Διαδίκτυο προσφέρει μια νέα διάσταση για την έκφραση και τη μετάδοση του σεξισμού, ιδίως της σεξιστικής ρητορικής μίσους, σε ένα μεγάλο ακροατήριο, μολονότι οι ρίζες του σεξισμού δεν εντοπίζονται στην τεχνολογία αλλά στις διαρκείς ανισότητες των φύλων.
Παράλληλα, όμως, αναγνωρίζεται ότι κοινωνικές καμπάνιες όπως αυτή του #MeToo έχουν βοηθήσει να πέσει φως στην αμφισβήτηση του σεξισμού και στην ανάγκη για πιο ισχυρά μέτρα καταπολέμησής του. Ο σεξισμός και η σεξιστική συμπεριφορά θεωρείται ότι οφείλεται στα στερεότυπα που είναι εγκαθιδρυμένα για τα φύλα. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έχει κρίνει ότι τα στερεότυπα για συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα απαγορεύουν την ατομική αξιολόγηση της ικανότητας και των αναγκών του ατόμου.
Τα στερεότυπα σχετικά με τα φύλα διαιωνίζουν την άνιση μεταχείριση ανδρών και γυναικών. Οι γυναίκες που αμφισβητούν τον υποτιθέμενο προορισμό τους στην κοινωνία μπορεί να αντιμετωπίζονται με σεξιστική και μισογυνική συμπεριφορά. Οι άνδρες που θέτουν σε αμφισβήτηση τις κυρίαρχες αντιλήψεις για την αρρενωπότητα μπορεί να αντιμετωπίζονται με σεξισμό.
Πώς αντιμετωπίζεται λοιπόν ο σεξισμός; Το Συμβούλιο της Ευρώπης εκκινεί υποστηρίζοντας ότι χρειάζεται νομοθεσία που ορίζει και ποινικοποιεί τη σεξιστική ρητορική μίσους. Κεντρικό ρόλο στην καταπολέμηση του σεξισμού διαδραματίζει επίσης η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού, με την προώθηση στοχευμένης καμπάνιας.
Μια αντίστοιχη δράση αφορά και τη χρηματοδότηση ερευνών για τη συλλογή συγκεκριμένων δεδομένων που αφορούν τη σεξιστική παρενόχληση στον χώρο της εργασίας, στα μέσα ενημέρωσης και στον δημόσιο τομέα. Μια επανεκτίμηση των στερεοτύπων που προβάλλονται στα σχολικά βιβλία κρίνεται επίσης απαραίτητη.
Η γλώσσα και η επικοινωνία είναι εξίσου ουσιώδη εργαλεία για την ισότητα των φύλων. Οι έμφυλες εκφράσεις μπορούν να αντικατασταθούν με πιο συμπεριληπτικό λόγο. Αυτό επιβάλλει την επανεξέταση συνολικά των διοικητικών πράξεων και των νομοθεσιών, ώστε να εντοπιστούν προβλήματα στις διατυπώσεις και να απαλειφθούν. Ενα άλλο μεγάλο κεφάλαιο αφορά τον σεξιστικό λόγο στα μέσα ενημέρωσης, αλλά και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Eιδικά όμως ο χώρος της εργασίας είναι το πεδίο στο οποίο ο σεξισμός γνωρίζει δυστυχώς θετικό έδαφος. Ακόμη και το χιούμορ που σχετίζεται αποκλειστικά με το φύλο του ατόμου και τη στερεοτυπική πρόσληψή του είναι μια μορφή σεξισμού στον χώρο της εργασίας, σύμφωνα με το Συμβούλιο της Ευρώπης.
Αυτό ισχύει και για τους άνδρες, σε επαγγελματικά περιβάλλοντα που υποτίθεται ότι γυναικοκρατούνται. Εδώ χρειάζεται η προώθηση μιας θεσμικής κουλτούρας που απορρίπτει τον σεξισμό, για παράδειγμα με τον σχεδιασμό πολιτικών ισότητας, με εσωτερικές οδηγίες και καμπάνιες αποδόμησης των στερεοτύπων, την αύξηση των γυναικών στις θέσεις που λαμβάνονται οι αποφάσεις και με τη θέσπιση ποσοστώσεων για την επίτευξη αυτού του στόχου.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που θα αναδειχθεί από τις ευρωεκλογές του 2019 θα κληθεί να αναπτύξει τις νέες πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την καταπολέμηση του σεξισμού. Μέσα στα επόμενα χρόνια το θέμα θα βρίσκεται στο επίκεντρο του πολιτικού σχεδιασμού της Ε.Ε., εφόσον βέβαια και οι επιλογές των πολιτών ως προς τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι οι αντίστοιχες. Διαφορετικά, ο σχεδιασμός αυτός μπορεί να συνθλιβεί μέσα στις μυλόπετρες της συντήρησης και των άκρων.
*Δικηγόρος και υποψήφιος ευρωβουλευτής με το Ποτάμι
