ποιός πλήρωσε την “εξυγίανση” της υγείας

cogito ergo sum | 13 Ιανουαρίου 2015

Το έλεγε και το εννοούσε ο φίλος: “αν μη τι άλλο, τα μνημόνια μας υποχρέωσαν να ασχοληθούμε με το πάρτυ που γινόταν τόσα χρόνια με τα φάρμακα και να βάλουμε τέρμα στον χορό εκατομμυρίων που είχαν στήσει κάποιοι επιτήδειοι”. Φυσικά, με εξόργισε αλλά, καθώς εκείνη την στιγμή δεν είχα πρόσβαση σε στοιχεία, περιορίστηκα στο απλό “καλά, ρε συ, όντως πιστεύεις ότι Λοβέρδος, Άδωνις και Βορίδης τα βάλανε με τους επιτήδειους; για τόσο ριζοσπάστες τούς έχεις;”, το οποίο στόλισα με μερικές γενικόλογες παρατηρήσεις. Σήμερα, λοιπόν, που έχω τα στοιχεία μπροστά μου, ας τα μοιραστώ μαζί του (και μαζί σας), αφήνοντας τους αφορισμούς κατά μέρος.

Κατ’ αρχάς, θα συμφωνήσουμε ότι όντως η ετήσια δημόσια φαρμακευτική δαπάνη (ΕΔΦΔ) αυξανόταν μέχρι το 2009, μόνο που θα πρέπει να σημειώσουμε ότι αυτή η ετήσια αύξηση δεν ξεπερνούσε τον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ. Επίσης, θα συμφωνήσουμε ότι πράγματι στηνόταν πανηγύρι από τους επιτήδειους στον χώρο τού φαρμάκου τόσα χρόνια, μόνο που θα διαφωνήσουμε με την εκτίμηση πως αυτό το πανηγύρι τελείωσε ή, έστω, περιορίστηκε. Ας πάμε, όμως, στα στοιχεία, όπως αυτά αποτυπώνονται στην μελέτη τού ΙΟΒΕ “Η φαρμακευτική αγορά στην Ελλάδα – Γεγονότα και στοιχεία 2013“.

Σύμφωνα με το παραπάνω διάγραμμα, η ΕΔΦΔ παρουσιάζει έντονη πτωτική πορεία από το 2009 μέχρι σήμερα: από 5,11 δισ. ευρώ το 2009, έπεσε στα 2,37 το 2013 και τα 2,02 το 2014. Να σημειώσουμε δε ότι, όσον αφορά το 2014, η ΕΔΦΔ αναμενόταν να διαμορφωθεί (μετά τις εκπτώσεις rebate και clawback) σε 1,944 δισ. ευρώ, όπως προβλέπεται στο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα δημοσιονομικής στρατηγικής. Σε σχέση με το ΑΕΠ, η ΕΔΦΔ του 2009 αποτελεί το 2,2% ενώ του 2014 το 1,1%, συνυπολογίζοντας ότι το ΑΕΠ του 2014 είναι μειωμένο ως προς εκείνο του 2009 πάνω από 25%.

Κάναμε οικονομία, λοιπόν, αφού η ΕΔΦΔ μειώθηκε πάνω από 60% μέσα σε μια πενταετία. Μόνο που αυτή η οικονομία δεν έγινε σε βάρος των επιτήδειων αλλά σε βάρος του πόπολου. Πάμε να δούμε πώς:

(α) Αρνητική λίστα φαρμάκων

Πατέντα εισαχθείσα υπό Λοβέρδου το 2011, επί κυβερνήσεως Παπανδρέου. Αυτή η αρνητική λίστα περιλαμβάνει πάνω από 1.100 βασικά φάρμακα 300 κατηγοριών, τα οποία συνταγογραφούνται αλλά δεν αποζημιώνονται από τα ασφαλιστικά ταμεία. Δηλαδή, οι ασφαλισμένοι πληρώνουν το 100% της τιμής τους. Τα αποτελέσματα του μέτρου δεν άργησαν να φανούν: από τον Απρίλιο του 2011, οπότε θεσπίστηκε η λίστα, μέχρι τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς, οι ασθενείς επιβαρύνθηκαν με 132 εκατ. ευρώ.

(β) Μη Συνταγογραφούμενα φάρμακα (ΜηΣυΦα)

Εδώ μιλάμε για μια άλλη λίστα, η οποία περιλαμβάνει φάρμακα τα οποία δεν τα γράφουν οι γιατροί. Για παράδειγμα, στα ΜηΣυΦα ανήκουν τα συμπληρώματα διατροφής, παρ’ ότι θεωρούνται άκρως απαραίτητα σε αγωγές σοβαρών παθήσεων (όπως, λόγου χάριν, οι κάψουλες ιχθυελαίου με Ω3 κατά της υψηλής συγκέντρωσης τριγλυκεριδίων). Είναι χαρακτηριστική η δήλωση συμβούλου τού τότε υπουργού υγείας Αδ. Γεωργιάδη ότι “στα ΜηΣυΦα θα ενταχθούν πολλά παλιά φάρμακα, επειδή δεν μπορεί στην Ελλάδα τα ΜηΣυΦα να είναι 4% και στην Γερμανία 18%”. Για την αγορά τέτοιων μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων, οι ασθενείς πληρώνουν από την τσέπη τους 400 εκατ. ευρώ ετησίως. [Ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια: αυτά τα ΜηΣυΦα είναι που έχουν λυσσάξει οι σουπερμαρκετάδες να βάλουν στα ράφια τους, απαίτηση την οποία η Ευρωπαϊκή Ένωση επιμένει πως πρέπει να ικανοποιηθεί.]

(γ) Αύξηση ποσοστού συμμετοχής

Κι εδώ η αρχή έγινε από τον Λοβέρδο. Η κανονική συμμετοχή των ασφαλισμένων στην αγορά των φαρμάκων είναι 25%. Οι χρονίως πάσχοντες (π.χ. καρδιοπαθείς), όμως, πλήρωναν συμμετοχή 10% ή, σε ορισμένες περιπτώσεις (π.χ. καρκίνος, σακχαροδιαβήτης) δεν πλήρωναν τίποτε. Επί Λοβέρδου, το 10% εξισώθηκε με το 25% και η συντριπτική πλειοψηφία των φαρμάκων με μηδενική συμμετοχή, ανέβηκε στο 10% και, σε ορισμένες περιπτώσεις, στο 25%. Όμως, ακόμη και σε περιπτώσεις με συμμετοχή 0% ή 10%, στην μειωμένη συμμετοχή υπάγονται μόνο τα κύρια φάρμακα της ασθένειας. Δηλαδή, ένας καρκινοπαθής μπορεί να πληρώσει 10% για το βασικό αντικαρκινικό φάρμακο αλλά, αν η αγωγή απαιτεί παράλληλα και κάποιο φάρμακο για το στομάχι, για το συμπληρωματικό φάρμακο θα χρεωθεί με 25%.

(δ) Ασφαλιστική τιμή φαρμάκου

Στην αρχή, ίσχυσε το μέτρο που έλεγε ότι “ο ΕΟΠΠΥ καλύπτει την αξία του φτηνότερου φαρμάκου και ο ασθενής καλύπτει εξ ολοκλήρου την διαφορά, σε περίπτωση που επιλέξει ακριβότερο σκεύασμα”. Σήμερα, η κατάσταση έχει χειροτερέψει: σε κάθε φάρμακο, τα ασφαλιστικά ταμεία καλύπτουν ορισμένο ποσό, όπως αυτό προσδιορίζεται από σχετική λίστα ασφαλιστικών τιμών, άσχετα αν ο ασθενής έχει δυνατότητα να προσφύγει σε φτηνότερο ή ακριβώτερο σκεύασμα. Έτσι, δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο ένα φάρμακο να έχει λιανική τιμή 40 ευρώ και ασφαλιστική τιμή 6 ευρώ, οπότε το ταμείο πληρώνει 4,5 ευρώ (6 Χ 75%) και ο ασθενής τα υπόλοιπα 35,50 ευρώ. Όλα αυτά έχουν εκτινάξει την συμμετοχή των ασφαλισμένων κοντά στο 30%, με τον πρώην υπουργό υγείας να φωνάζει ότι “ο μέσος όρος συμμετοχής των ασθενών στα φάρμακα στην Ευρώπη είναι 37%”.

(ε) Κόστος εκτέλεσης συνταγής

Η “φτωχομπινεδιά” του ελληνικού κράτους! Για κάθε φύλλο συνταγής, ο ασθενής πληρώνει ένα ευρώ νταβατζηλίκι. Αν το ποσό σάς φαίνεται αστείο, σκεφτείτε ότι κάθε χρόνο εκτελούνται περίπου 65 εκατομμύρια συνταγές (πολλές των οποίων εκτείνονται σε δύο ή περισσότερα φύλλα) και θα αλλάξετε γνώμη.

(στ) Όριο κόστους συνταγογράφησης

Μέσω υπουργικής απόφασης (ΦΕΚ 3117/9-12-2013), μπήκε οροφή στο όριο συνταγογράφησης των συμβεβλημένων με το δημόσιο σύστημα υγείας γιατρών. Η απόφαση όριζε ότι ο συμβεβλημένος γιατρός μπορούσε να συνταγογραφεί το 2014 ανά μήνα το 80% του κόστους των φαρμάκων που συνταγογράφησε το 2013. Εννοείται ότι ο κόσμος δεν έπαψε να αρρωσταίνει, οπότε η διαφορά καλύφθηκε από την τσέπη του.

(ζ) Όριο ιατρικών επισκέψεων

Κι ενώ είχες μάθει να πηγαίνεις στον γιατρό σου να σου γράφει τα φάρμακά σου, ξαφνικά έμαθες ότι ο γιατρός σου δεν μπορεί να πληρωθεί από το εθνικό σύστημα υγείας πάνω από 200 επισκέψεις τον μήνα. Έτσι, ή έπρεπε να έχεις τύχη βουνό ώστε να βρει ένα κενό ο γιατρός στην ατζέντα του (συνήθως μετά από 30-40 μέρες) ή έπρεπε να πληρώσεις την επίσκεψη από την τσέπη σου. Άλλα δέκα ευρώ, λοιπόν. Εκτός αν είχες την όρεξη να πας στο νοσοκομείο, να κάνεις την ίδια δουλειά με πέντε ευρώ.

(η) Άνεργοι, ωφελούμενοι, ανασφάλιστοι κλπ

Με την ανεργία να αυξάνεται συνεχώς, όλο και περισσότεροι ασφαλισμένοι γίνονται πρώην ασφαλισμένοι. Με τα προγράμματα ανακύκλωσης της ανεργίας (πεντάμηνα, voucher κλπ), οι εργαζόμενοι δεν είναι πλέον εργαζόμενοι αλλά ωφελούμενοι, οπότε δεν δικαιούνται περίθαλψη. Με την αγορά να πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο και τα απανωτά χαράτσια να τους εξοντώνουν, οι μικροεπαγγελματίες ασφυκτιούν και, συνεπώς, δεν μπορούν να δείχνουν συνέπεια στην καταβολή των ασφαλιστικών τους εισφορών στον ΟΑΕΕ, οπότε ξεμένουν ακάλυπτοι ασφαλιστικά. Όλα αυτά αυξάνουν την στρατιά των ανασφάλιστων, προς μεγάλη χαρά των διαχειριστών τής εξουσίας, οι οποίοι πανηγυρίζουν βλέποντας την δημόσια φαρμακευτική δαπάνη να μειώνεται.

Κοντά σε όλα όσα αναφέραμε, ας παρατηρήσουμε και κάτι ακόμη, ιδιαίτερα σημαντικό. Ας πούμε ότι χρειάζεστε ένα φάρμακο αξίας 15 ευρώ, το οποίο -τύχη αγαθή!- έχει ασφαλιστική τιμή επίσης 15 ευρώ. Αν πάτε στον γιατρό, θα πληρώσετε: 10 ευρώ ως αμοιβή για την συνταγή.+ 1 ευρώ για την εκτέλεση της συνταγής + 3,75 ευρώ συμμετοχή 25% = 14,75 συνολικά. Ερωτώ, λοιπόν: θα πάτε πρώτα στον γιατρό να γράψετε το φάρμακο ή κατ’ ευθείαν στον φαρμακοποιό, να δώσετε 15 ευρώ και να ξεμπερδεύετε;(*)

Και τώρα, θα ήθελα να ρωτήσω τον φίλο αν επιμένει πως η “εθνική οικονομία” επιτεύχθηκε επειδή Λοβέρδος, Άδωνις και Βορίδης έβαλαν χέρι στους επιτήδειους ή επειδή αυτός ο ίδιος έβαλε το χέρι βαθειά στην τσέπη του. Αν και νομίζω πως μπορώ να μαντέψω την απάντησή του…

(*) Προσέξτε! Αν το εν λόγω φάρμακο έχει ασφαλιστική τιμή χαμηλότερη (π.χ. 10 ευρώ) και πάτε στον γιατρό, θα πληρώσετε παραπάνω: 10 ευρώ στον γιατρό + 1 ευρώ η συνταγή + 2,5 ευρώ συμμετοχή (10 Χ 25%) + 5 ευρώ διαφορά τιμής (15 λιανική – 10 ασφαλιστική) = συνολικό κόστος 18,5 ευρώ! Συνεπώς, πριν αποφασίσετε να πάτε στον γιατρό για να γράψετε φάρμακα, φροντίστε πρώτα να μάθετε την ασφαλιστική τους τιμή για να μη βρεθείτε προ εκπλήξεως.