Σαν σήμερα στις 7 Φεβρουαρίου του 1992 υπογράφηκε η Συνθήκη του Μάαστριχτ
ημερόδρομος | 7 φλεβάρη | 2015, 15:06
Το Μάαστριχτ είναι μια μικρή κωμόπολη της Ολλανδίας, άγνωστη στο πλατύ κοινό έως το Δεκέμβρη του 1991, όταν οι υπουργοί Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ) αποφάσισαν εκεί τη μετεξέλιξη της ΕΟΚ (1) σε Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως που την ξέρουμε σήμερα.
Θεμέλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν η περιβόητη «Συνθήκη του Μάαστριχτ», που υπογράφηκε στην ολλανδική κωμόπολη, από τους ηγέτες των κρατών μελών της ΕΟΚ, στις 7 Φεβρουαρίου 1992. Με τη Συνθήκη αυτή η ευρωπαϊκή καπιταλιστική ολοκλήρωση περνούσε σε μια ανώτερη ποιοτικά βαθμίδα. Ένας νέος, βαρύς ζυγός, επιβλήθηκε στους λαούς, εν ονόματι της ικανοποίησης των αναγκών της αναπαραγωγής και συσσώρευσης του μεγάλου κεφαλαίου.
Η Συνθήκη του Μάαστριχτ ψηφίστηκε από το ελληνικό Κοινοβούλιο ψηφίστηκε τον Ιούλιο του 1992. Υπέρ ψήφισαν τα κόμματα της Νέας Δημοκρατίας, του ΠΑΣΟΚ και του Συνασπισμού, ενώ κατά ψήφισε μόνον το ΚΚΕ.
Από τη Συνθήκη απορρέουν και οι κατευθύνσεις της ΕΕ, όπως εξειδικεύονται, συμπληρώνονται και αναπτύσσονται στην πορεία από τις Συνόδους Κορυφής, τα Συμβούλια Υπουργών της Κομισιόν. Σύμφωνα με το άρθρο 73β της Συνθήκης του Μάαστριχτ, «απαγορεύεται οποιοσδήποτε περιορισμός των κινήσεων κεφαλαίων» και με το άρθρο 102α υιοθετείται η «αρχή της οικονομίας της ανοιχτής αγοράς με ελεύθερο ανταγωνισμό».
Η ΟΝΕ και τα τρία στάδια
Η Συνθήκη του Μάαστριχτ προέβλεπε τη δημιουργία της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης (ΟΝΕ), την καθιέρωση ενιαίου νομίσματος για όλα τα κράτη – μέλη της ΕΕ και ως απώτερο στόχο έθετε την πολιτική ενοποίηση στην ΕΕ με μια μορφή Ομοσπονδίας ή Συνομοσπονδίας, καθιερώνοντας σταδιακά σε διάφορους τομείς τις λεγόμενες Κοινές Πολιτικές.
Η Συνθήκη του Μάαστριχτ έδινε προτεραιότητα στη δημιουργία της ΟΝΕ και στο κοινό νόμισμα. Η διαδικασία διαμόρφωσης της ΟΝΕ χωρίστηκε σε τρία στάδια, προκειμένου να εφαρμοστεί.
Το πρώτο στάδιο έπρεπε να ολοκληρωθεί στο τέλος του 1993. Στο χρονικό αυτό διάστημα, αίρονταν οι περιορισμοί στην κίνηση των κεφαλαίων ανάμεσα στα κράτη – μέλη και εντασσόταν το νόμισμα κάθε κράτους – μέλους στο Ευρωπαϊκό Νομισματικό Σύστημα (ΕΝΣ). Στο ΕΝΣ μετείχαν τότε οι 11 χώρες της ΕΟΚ, εκτός της Ελλάδας. Η δραχμή έπρεπε να ενταχθεί στο ΕΝΣ μέχρι 31 Δεκέμβρη 1994. Πράγματι η δραχμή εντάχθηκε στο ΕΝΣ το 1994.
Επίσης, στη διάρκεια του πρώτου σταδίου, προβλεπόταν η εφαρμογή πολιτικής σε κάθε κράτος – μέλος, που θα οδηγούσε στη «σύγκλιση των οικονομιών» και τέθηκαν ενιαία κριτήρια ως προς αυτό για όλα τα κράτη – μέλη, σχετικά με τον πληθωρισμό, τα δημόσια ελλείμματα, το δημόσιο χρέος, τα επιτόκια. Καθόρισαν, δε, διαδικασία ελέγχου αυτής της πορείας από τα Συμβούλια Κορυφής και το ΕΚΟΦΙΝ.
Το δεύτερο στάδιο της ΟΝΕ θα άρχιζε από την 1η Γενάρη 1994. Στο στάδιο αυτό θα δημιουργούνταν το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ινστιτούτο (ΕΝΙ), με σκοπό το συντονισμό της νομισματικής πολιτικής και την προώθηση των προϋποθέσεων για το κοινό νόμισμα. Μέχρι το τέλος του 1996, που θα διαρκούσε το δεύτερο στάδιο της ΟΝΕ, θα έπρεπε να είχαν επεξεργαστεί το πλαίσιο ίδρυσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ).
Σ” αυτό το στάδιο άρχιζαν να εφαρμόζονται οι διατάξεις για την ελεύθερη διακίνηση των κεφαλαίων, η απαγόρευση του δανεισμού του Δημοσίου και άρχιζε η ανεξαρτητοποίηση των κεντρικών τραπεζών από τις εθνικές νομοθεσίες.
Μέχρι 31 Δεκέμβρη 1996, το Συμβούλιο των αρχηγών κρατών θα αποφάσιζε κατά πόσον η Κοινότητα είναι έτοιμη να μπει στο τρίτο στάδιο της ΟΝΕ, που θα άρχιζε στο τέλος του 1997, όπως όριζε η Συνθήκη ή, αν δεν ήταν έτοιμη, το τρίτο στάδιο, θα άρχιζε την 1η Γενάρη 1999.
Στο τρίτο στάδιο, οι οικονομίες των κρατών – μελών θα ελέγχονταν από τα όργανα της Κοινότητας ως προς το βαθμό «σύγκλισης» των οικονομιών, δηλαδή την εκπλήρωση των τεσσάρων κριτηρίων, το ΕΝΙ θα μετατρεπόταν στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Η ΕΚΤ, όταν ιδρυόταν, μαζί με όλες τις κεντρικές τράπεζες των κρατών – μελών θα αποτελούσαν το Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ). Η ΕΚΤ θα εκδίδει αποφάσεις και κανονισμούς, που θα έχουν υποχρεωτική ισχύ για κάθε κράτος – μέλος. Σ” αυτό το στάδιο τα εθνικά νομίσματα θα καταργούνταν και θα υιοθετούνταν το κοινό ευρωνόμισμα.
Από την 1η Γενάρη 1999, η ΟΝΕ ξεκινά και σ” αυτήν συμμετέχουν όσα κράτη – μέλη της Κοινότητας πληρούν τα τέσσερα κριτήρια. Στην ΟΝΕ μπήκαν το 1999 οι Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία,Ολλανδία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Ισπανία, Πορτογαλία Ιρλανδία, Φινλανδία και Αυστρία. Η Ελλάδα μπήκε το 2001. Δε συμμετείχαν οι Βρετανία, Δανία, και Σουηδία, οι δύο τελευταίες μετά από δημοψήφισμα.
(1) Τα 12 κράτη μέλη της ΕΟΚ, που συνυπέγραψαν τη Συνθήκη του Μάαστριχτ ήταν η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Βρετανία, η Ιρλανδία, η Δανία, η Ολλανδία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα.
